Nga Richard Hass* â NjĂ« vit mĂ« parĂ«, Hamasi vrau 1.200 njerĂ«z, shumica civilĂ«, nĂ« Izrael dhe mori mĂ« shumĂ« se 250 pengje. QĂ« atĂ«herĂ« Izraeli e ka kthyer GazĂ«n nĂ« njĂ« gĂ«rmadhç ku ka vrarĂ« mĂ« shumĂ« se 40.000 banorĂ«, nga tĂ« cilĂ«t 10-20.000 ishin ushtarĂ« tĂ« Hamasit. Rreth 700 ushtarĂ« izraelitĂ« kanĂ« humbur jetĂ«n.
Qartazi konflikti nuk Ă«shtĂ« pranĂ« pĂ«rfundimit. Nuk ka njĂ« ditĂ« kur sâka sulme. ThĂ«nĂ« kĂ«shtu, faza mĂ« intensive e konfliktit tĂ« GazĂ«s duket se po mbyllet: me Hamasin tĂ« degraduar ushtarakisht, udhĂ«heqĂ«sit izraelitĂ« e kanĂ« zhvendosur fokusin e tyre nĂ« veri, duke sulmuar udhĂ«heqĂ«sit dhe pasuritĂ« e Hezbollahut nĂ« Liban. Prandaj, nuk Ă«shtĂ« shumĂ« shpejt tĂ« pĂ«rpiqemi tĂ« pĂ«rmbledhim dhe vlerĂ«sojmĂ« mĂ«simet dhe trashĂ«giminĂ« e 7 tetorit.
Si fillim, supozimet mund tĂ« jenĂ« tĂ« rrezikshme. Sulmi e befasoi Izraelin pĂ«r herĂ« tĂ« dytĂ« nĂ« historinĂ« e tij (i pari ishte fillimi i LuftĂ«s sĂ« Tetorit 1973). Edhe pse kishte paralajmĂ«rime pĂ«r atĂ« qĂ« po planifikonte Hamasi, zyrtarĂ«t e lartĂ« ushtarakĂ« dhe politikĂ« nuk i morĂ«n seriozisht. Ata vazhduan tĂ« stacionojnĂ« shumicĂ«n e batalioneve tĂ« Forcave tĂ« Mbrojtjes tĂ« Izraelit nĂ« Bregun PerĂ«ndimor, duke lĂ«nĂ« kufirin me GazĂ«n pothuajse tĂ« pambrojtur. Dhe siç ndodhi 50 vjet mĂ« parĂ«, âegoizmiâ doli tĂ« ishte i kushtueshĂ«m.
Sulmi i 7 tetorit demonstroi se armiku i armikut, jo gjithmonĂ« Ă«shtĂ« njĂ« mik. PĂ«r njĂ« dekadĂ«, qeveria izraelite, nĂ«n urdhĂ«rat e kryeministrit Netanjahu, dĂ«rgonte ndihmĂ« ekonomike pĂ«r Hamasin me shpresĂ«n se Hamasi do tĂ« luftonte Autoritetin Palestinez. QĂ«llimi i Netanjahut ishte tĂ« ndante palestinezĂ«t, tĂ« dobĂ«sonte zĂ«rat e nacionalizmit dhe tĂ« shuante idenĂ« e âdy shteteveâ.
Izraeli ia doli të dobësojë Palestinën, por dështoi me Hamasin.
Luftërat janë po aq politike sa edhe usharake. është e mundur të fitosh një luftë në fushëbetejë dhe të dalësh humbës. Këtë ka bërë Izraeli në Gaza , duke zgjedhur të luftojë një luftë konvencionale përballë një armiku jokonvencional pa një plan për të ardhmen.
Suksesi ushtarak duhet të përkthehet në marrëveshje të qëndrueshme të sigurisë dhe qeverisjes. Por zyrtarët izraelitë kanë refuzuar të avancojnë një propozim për njërën, nga frika se një plan i zbatueshëm do të kërkonte një rol për Palestinën, së bashku me një forcë stabilizuese arabe, e cila do të nxiste entuziasëm drejt një shteti palestinez dhe do të katalizonte luftimet e brendshme izraelite që mund të rrëzonin qeverinë e Netanyahut.
PĂ«r tâi bĂ«rĂ« gjĂ«rat edhe mĂ« keq, Izraeli po e pĂ«rcakton suksesin â çrrĂ«njosjen e Hamasit â nĂ« terma qĂ« nuk mund tĂ« pĂ«rmbushen. KĂ«shtu Izraeli humbet duke mos fituar, ndĂ«rsa Hamasi fiton duke mos humbur. Hamasi, i cili Ă«shtĂ« njĂ« ide dhe njĂ« rrjet sa njĂ« organizatĂ«, nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pashmangshme do tĂ« mbijetojĂ« nĂ« njĂ«farĂ« forme dhe do tĂ« ruajĂ« aftĂ«sinĂ« pĂ«r tĂ« rindĂ«rtuar veten, veçanĂ«risht nĂ« kontekstin nĂ« zhvillim tĂ« njĂ« okupimi tĂ« hapur izraelit pa konkurrencĂ« nga palestinezĂ«t mĂ« tĂ« moderuar.
Ajo që ka ndodhur që nga 7 tetori ofron edhe disa mësime për ndërmjetësuesit e mundshëm. Vetëm bindja nuk mund të mbështetet për të ndryshuar sjelljen e të tjerëve, qofshin ata miq apo armiq. Diplomacia duhet të mbështetet nga stimuj dhe sanksione, dhe nganjëherë karotat dhe shkopinjtë duhet të braktisen.
Për më tepër, diplomacia nuk mund të ketë sukses nëse ndërmjetësi dëshiron sukses më shumë se protagonistët, të cilët duhet të konkludojnë vetë se kompromisi dhe marrëveshja janë më të preferuara se sa konflikti i vazhdueshëm. Kur protagonistët synojnë ndryshe, asnjë masë ndërmjetësimi, sado me qëllim të mirë, nuk mund të ketë sukses.
TrashĂ«gimia â ose mĂ« saktĂ« trashĂ«gimia â e 7 tetorit ofron pak terren pĂ«r optimizĂ«m. NjĂ« zgjidhje me dy shtete Ă«shtĂ« mĂ« e largĂ«t se kurrĂ«. NjĂ« qasje e tillĂ« ishte tashmĂ« shumĂ« e gjatĂ« pĂ«rpara 7 tetorit, por viti i kaluar ka pĂ«rforcuar dyshimin e izraelitĂ«ve pĂ«r dĂ«shirueshmĂ«rinĂ« dhe mundĂ«sinĂ« e tĂ« jetuarit tĂ« sigurt pĂ«rkrah njĂ« shteti tĂ« pavarur palestinez. NĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ«, pĂ«rgjigja e Izraelit ndaj 7 tetorit ka forcuar pikĂ«pamjet anti-izraelite nĂ« mesin e palestinezĂ«ve nĂ« Gaza, Bregun PerĂ«ndimor dhe Izraelin, dhe ka forcuar apelin e Hamasit, i cili, ashtu si mbĂ«shtetĂ«sit e tij nĂ« Iran, nuk ka interes pĂ«r bashkĂ«jetesĂ«n paqĂ«sore. me Izraelin.
Rezultati neto Ă«shtĂ« se e ardhmja ka tĂ« ngjarĂ« tâi ngjajĂ« njĂ« âjozgjidhjeje tĂ« njĂ« shtetiâ: kontrolli izraelit i territorit midis Detit Mesdhe dhe lumit Jordan, njĂ« popullsi kolonĂ«sh nĂ« rritje dhe pĂ«rleshje tĂ« shpeshta midis forcave izraelite tĂ« sigurisĂ« dhe Hamasit nĂ« Gaza dhe me milici tĂ« ngjashme me Hamasin nĂ« Bregun PerĂ«ndimor.
Izraeli ka humbur shumë, jo vetëm në jetë dhe prodhim ekonomik, por në reputacion dhe pozitë në Shtetet e Bashkuara dhe në botë. Një brez i ri e sheh Izraelin më shumë si Goliath sesa David, më shumë shtypës sesa të shtypur. Antisemitizmi është rritur. Dhe me perspektivat për një zgjidhje me dy shtete, përveçse të vdekur, Izraeli mund të përballet me një zgjedhje binar midis të qenit një shtet hebre dhe një shtet demokratik. Dobësimi i Hezbollahut dhe Houthis, sado i mirëpritur, nuk i ndryshon këto realitete.
Izraeli gjithashtu ka paguar një çmim në rajon. Irani ka arritur atë që mund të ketë qenë një nga qëllimet e tij fillestare për sulmin: duke e bërë më të vështirë për Arabinë Saudite, një forcë e fuqishme në botën arabe dhe islame, të vendosë marrëdhënie zyrtare diplomatike me Izraelin. Edhe pse dënimi i veprimeve të Izraelit që nga 7 tetori nuk do të pengojë bashkëpunimin e inteligjencës dhe ushtarake me qeveritë e zgjedhura arabe që përballen me kërcënimin reciprok të Iranit, sundimtari i mbretërisë ka hequr dorë nga hapja e tij për normalizimin e marrëdhënieve në mungesë të një shteti të pavarur palestinez.
Shtetet e Bashkuara kanë paguar gjithashtu një çmim të lartë që nga 7 tetori. Ajo ka humbur pozitën në botën arabe për paaftësinë e saj për të ndikuar në politikën izraelite, dhe ka tjetërsuar disa në Izrael me kritikat dhe lëvizjet e saj të pavarura. Për më tepër, SHBA-ja e gjen veten edhe një herë thellësisht të përfshirë në Lindjen kur prioritetet e saj strategjike janë frenimi i agresionit kinez në Azi-Paqësor dhe kundër agresionit rus në Evropë. E gjithë kjo pa dyshim sjell kënaqësi për boshtin antiperëndimor që përfshin Kinën, Rusinë, Korenë e Veriut dhe Iranin.
AsnjĂ« nga kĂ«to nuk ishte e pashmangshme. QeveritĂ« e njĂ«pasnjĂ«shme izraelite zgjodhĂ«n tĂ« dobĂ«sonin PA dhe nĂ«nvlerĂ«suan kĂ«rcĂ«nimin e paraqitur nga Hamasi, i cili pĂ«rfitoi duke inskenuar sulmin e tij brutal. Izraeli mĂ« pas u pĂ«rgjigj ushtarakisht dhe aspak politikisht. Dhe SHBA-ja shpenzoi pjesĂ«n mĂ« tĂ« madhe tĂ« kapitalit tĂ« saj diplomatik duke mbrojtur mĂ« kot njĂ« armĂ«pushim qĂ« asnjĂ« nga protagonistĂ«t nuk e donte. Ămimi njerĂ«zor, ekonomik dhe diplomatik ka qenĂ« i madh dhe ai qĂ« tashmĂ« ishte rajoni mĂ« i trazuar nĂ« botĂ« ka mbetur edhe mĂ« keq.
Burimi: Project Syndicate. PĂ«rshtati: Gazeta âSiâ
*Richard Hass Hass ka qenë pjesë e administratës së Bush dhe i dërguar special në Afganistan.
The post MĂ«simet e 7 tetorit appeared first on Gazeta Si.
Login
