Pajisjet elektronike tĂ« komunikimit me mesazhe âpagerâ tĂ« pĂ«rdorura nga qindra anĂ«tarĂ« tĂ« grupit militant Hezbollah shpĂ«rthyen pothuajse njĂ«kohĂ«sisht nĂ« Liban dhe Siri tĂ« martĂ«n, duke shkaktuar tĂ« paktĂ«n 12 tĂ« vrarĂ«, mes tyre dy fĂ«mijĂ«, dhe plagosur mijĂ«ra tĂ« tjerĂ«, nĂ« atĂ« qĂ« duket tĂ« jetĂ« njĂ« sulm i sofistikuar dhe nga distanca.
Një zyrtar amerikan tha se Izraeli e informoi Uashingtonin të martën, pas përfundimit të operacionit gjatë të cilit u përdoren sasi të vogla eksplozivi të fshehura në pajisjet e komunikimit. Individi foli në kushte anonime pasi nuk ishte autorizuar të fliste publikisht.
Qeveria libaneze dhe Hezbollahu, që mbështetet nga Irani, fajësuan Izraelin për shpërthimet vdekjeprurëse, që kishin për objektiv një numër të madh njerëzish dhe që duket si një operacion i planifikuar prej kohësh. Nuk ka detaje lidhur me ekzekutimin e shpërthimeve. Ushtria izraelite nuk ka pranuar të komentojë.
PĂ«rdorimi i mjeteve komunikuese âpagerâ nĂ« operacion
UdhĂ«heqĂ«si i Hezbollahut, Hassan Nasrallah i kishte paralajmĂ«ruar mĂ« parĂ« anĂ«tarĂ«t e grupit qĂ« tĂ« mos mbanin telefona celularĂ«, duke thĂ«nĂ« se mund tĂ« pĂ«rdoren nga Izraeli pĂ«r tĂ« gjurmuar lĂ«vizjet e grupit. Si rezultat, Hezbollahu pĂ«rdor mjetet âpagerâ pĂ«r tĂ« komunikuar.
Ndryshe nga telefonat celularĂ«, kĂ«to pajisje shfrytĂ«zojnĂ« tĂ« tjera valĂ« komunikimi dhe janĂ« mĂ« tĂ« pĂ«rdorshme pĂ«r raste urgjente. Pajisjet âpagerâ e ndihmuan Hezbollahun pĂ«r tĂ« anashkaluar survejimin e mundshĂ«m nga Izraeli tĂ« telefonisĂ« celulare tĂ« Libanit.
Telefonat inteligjentĂ« mund tĂ« pĂ«rgjohen mĂ« lehtĂ« nĂ« kontrast me teknologjinĂ« e thjeshtĂ« qĂ« pĂ«rdorin pajisjet âpagerâ, thotĂ« Nicholas Reese me QendrĂ«n pĂ«r ĂĂ«shtjet Globale tĂ« Fakultetit pĂ«r Studime Profesionale nĂ« Universitetin e Nju Jorkut.
Ky lloj sulmi do ta detyrojĂ« Hezbollahun qĂ« tĂ« ndryshojĂ« strategjitĂ« e komunikimit, thotĂ« zoti Reese, i cili mĂ« parĂ« ka shĂ«rbyer me organet e zbulimit. Ai thotĂ« se tĂ« mbijetuarit e shpĂ«rthimeve tĂ« sĂ« martĂ«s tani ka tĂ« ngjarĂ« qĂ« tĂ« flakin tej âjo vetĂ«m âpagerâ-at e tyre, por edhe telefonat dhe tĂ« heqin dorĂ« nga pajisjet portative elektronikeâ.
Origjina e pajisjeve âpagerâ
Kompania tajvaneze âGold Apolloâ tha tĂ« mĂ«rkurĂ«n se kishte autorizuar firmĂ«n âBAC Consulting KFT,â me bazĂ« nĂ« Budapest tĂ« HungarisĂ«, qĂ« tĂ« pĂ«rdorte markĂ«n sĂ« saj pĂ«r prodhimin dhe shitjen e modelit AR-924 tĂ« pager-it nĂ« fjalĂ«. Firma BAC duket tĂ« jetĂ« njĂ« kompani guaskĂ«.
Hsu Ching-kuang, drejtues i firmĂ«s tajvaneze âGold Apolloâ, u tha gazetarĂ«ve tĂ« mĂ«rkurĂ«n se ka rreth tre vjet qĂ« ka njĂ« marrĂ«veshje licencimi me firmĂ«n âBACâ.
QĂ« nga viti 2022 deri nĂ« gusht 2024, firma âGold Apolloâ ka eksportuar 260,000 pajisje âpagerâ dhe rreth 40,000 midis janarit dhe gushtit tĂ« kĂ«tij viti, sipas MinistrisĂ« sĂ« ĂĂ«shtjeve Ekonomike tĂ« Tajvanit. Ministria tha se nuk kishte tĂ« dhĂ«na pĂ«r eksportim tĂ« drejtpĂ«rdrejt nĂ« Liban tĂ« pajisjeve âpagerâ.
Analisti veteran Elijah J. Magnier, me bazĂ« nĂ« Bruksel, thotĂ« se ka biseduar me anĂ«tarĂ« tĂ« Hezbollahut dhe tĂ« mbijetuar nga sulmi i sĂ« martĂ«s. Ai vĂ« nĂ« dukje se Hezbollahu i ka pĂ«rdorur pajisjet âpagerâ qĂ« nga lufta e vitit 2006 me Izraelin. Por pajisjet e reja tĂ« komunikimit me mesazhe âpagerâ qĂ« shpĂ«rthyen tĂ« martĂ«n, thotĂ« ai, u blenĂ« para gjashtĂ« muajsh dhe nuk dihet se si arritĂ«n nĂ« Liban.
Shpërthimi i pajisjeve
Deri tani kanë qarkulluar teori të ndryshme rreth mënyrës së realizimit të shpërthimeve. Disa ekspertë i thanë agjencisë së lajmeve Associated Press se ka shumë gjasa për infiltrim në zinxhirin e furnizimit.
EkspertĂ«t thonĂ« se nĂ« pajisjet e komunikimit âpagerâ mund jenĂ« vĂ«nĂ« mjete shpĂ«rthyese shumĂ« tĂ« vogla pĂ«rpara se ato tĂ« mbĂ«rrinin tek Hezbollahu. Ata thanĂ« se ato mund tĂ« ishin aktivizuar njĂ«kohĂ«sisht nga distanca, ndoshta pĂ«rmes njĂ« sinjali valor. Kjo konfirmon tĂ« dhĂ«nat e ndara nga zyrtari amerikan pĂ«r lĂ«ndĂ« shpĂ«rthyese tĂ« fshehura nĂ«pĂ«r pajisje si pjesĂ« e njĂ« operacioni izraelit.
NĂ« kohĂ«n e shpĂ«rthimit, ândoshta gjysma e baterisĂ« ishte eksplozivâ thotĂ« Carlos Perez, me firmĂ«n e sigurisĂ« âTrustedSecâ.
Një ish specialist i ushtrisë britanike për asgjësimin e bombave thotë se një mjet shpërthyes ka pesë përbërës kryesorë: hapësirën ku vendoset, baterinë, pajisjen ndezëse, kapsollën dhe lëndën shpërthyese.
âNjĂ« âpagerâ i ka tre prej pĂ«rbĂ«rĂ«sveâ, tha specialisti, i cili foli nĂ« kushte anonime, pasi aktualisht punon si konsulent me klientĂ« nĂ« Lindjen e Mesme. âDuhet tâi shtosh kapsollĂ«n dhe lĂ«ndĂ«n shpĂ«rthyeseâ.
Ekspertë të lëndëve shpërthyese ofruan opinionet e tyre bazuar në pamjet filmike nga shpërthimet në një treg libanez.
âForca e shpĂ«rthimit duket e njĂ«jtĂ« me atĂ« tĂ« shkaktuar nga njĂ« kapsollĂ« e vetme elektrike, ose nga pĂ«rfshirja e njĂ« sasie shumĂ« tĂ« vogĂ«l lĂ«nde shpĂ«rthyese me fuqi tĂ« madheâ, thotĂ« Sean Moorhouse, ish-oficer i ushtrisĂ« britanike dhe ekspert pĂ«r asgjĂ«simin e mjeteve shpĂ«rthyese.
Zoti Moorhouse thotë se kjo tregon se ka dorë një aktor shtetëror. Ai thotë se zbulimi i huaj izraelit, Mossad, dyshohet më së shumti dhe ka burime të mjaftueshme për ta kryer një aksion të tillë. Izraeli ka një histori të gjatë të operacioneve të ngjashme në të kaluarën.
Organizimi i operacionit
Për planifikimin e një sulmi të kësaj shkalle kërkohet shumë kohë. Detajet specifike janë ende të panjohura, ndërsa ekspertët thonë se përafërsisht duhen disa muaj deri në dy vjet për organizimin e një aksioni të tillë.
Zoti Reese thotĂ« se sulmi i ndĂ«rlikuar lĂ« tĂ« kuptosh se organizatorĂ«t kanĂ« mbledhur tĂ« dhĂ«na pĂ«r njĂ« kohĂ« tĂ« gjatĂ«. NjĂ« sulm i kĂ«tij kalibri kĂ«rkon ndĂ«rtimin e marrĂ«dhĂ«nieve tĂ« nevojshme pĂ«r tĂ« patur qasje fizike tek pajisjet pĂ«rpara shitjes sĂ« tyre. Zhvillimin e teknologjisĂ« qĂ« do tĂ« futej nĂ« âpagerâ dhe burimet qĂ« do tĂ« konfirmonin se objektivat e sulmit ishin tĂ« pajisur me kĂ«to mjete komunikimi.
Analisti veteran Elijah J. Magnier thotë se në bisedat me kontaktet në organizatën Hezbollah, kishte mësuar se para shpërthimit, pajisjet kishin filluar të vibronin pa pushim pas një mesazhi të gabuar, duke i detyruar përdoruesit që të përdornin të dy duart për të shtypur butonat për të ndaluar dridhjet e aparatit.
DĂ«rgimi i mesazhit tĂ« gabuar, thotĂ« zoti Magnier, jo vetĂ«m qĂ« rriti efektin e shpĂ«rthimit, por gjithashtu siguroi qĂ« pĂ«rdoruesi tĂ« ishte âplotĂ«sisht i angazhuar me pajisjenâ ndĂ«rsa pĂ«rpiqej ta fikte atĂ«.
Zoti Magnier tha se Hezbollahu po heton për llojin e lëndës shpërthyese dhe nëse pajisja ishte pajisur edhe me sistem GPS, për ta lejuar Izraelin që të gjurmonte lëvizjet e anëtarëve të grupit./VOA