Hulumtimet e reja sugjerojnĂ« se izolimet e COVID-19 pĂ«rshpejtuan plakjen e trurit tek adoleshentĂ«t, veçanĂ«risht duke prekur vajzat mĂ« shumĂ« se djemtĂ«. Studimi, i publikuar nĂ« Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS), zbuloi se masat kufizuese gjatĂ« pandemisĂ«, si mbyllja e shkollave dhe reduktimi i ndĂ«rveprimeve sociale, pĂ«rshpejtuan plakjen e trurit me njĂ« [âŠ]
Pretendimi: Koreja e Jugut ka nisur hetimet për nanoteknologjinë e gjetur në miliarda vaksina mRNA.
Verdikti: E paprovuar
NjĂ« artikull i portalit mast.al pretendon se Korea e Jugut ka nisur hetimet pĂ«r ânanoknologjinĂ« âgjenocideâ tĂ« mRNA-sĂ« tĂ« gjetur nĂ« miliarda vaksinaâ anti-Covid.
NĂ« brendinĂ« e tij, artikulli nuk jep asnjĂ« referencĂ« apo burim. Ai nuk jep titullin e ndonjĂ« studimi apo ndonjĂ« shkencĂ«tari, duke pĂ«rdorur thjesht termin âshkencĂ«tarĂ«t mĂ« me zĂ« koreanĂ«â.
Artikulli pretendon se âshkencĂ«tarĂ«t koreanĂ« zbuluan se flakonĂ«t e vaksinĂ«s mRNA qĂ« i pĂ«rkasin Moderna dhe Pfizer-BioNTech pĂ«rmbajnĂ« kĂ«to nanogrimca vetĂ«montuese.â
Termi ânanogrimca vetĂ«montueseâ Ă«shtĂ« pĂ«rdorur mĂ« parĂ« nga konspiracionistĂ«t anti-vaksinĂ« referuar njĂ« studimi me titull âVetĂ«-montimi nĂ« kohĂ« reale i strukturave artificiale tĂ« dukshme stereomikroskopike nĂ« kampionĂ« tĂ« inkubuar tĂ« produkteve tĂ« mRNA kryesisht nga Pfizer dhe Moderna: NjĂ« Studim GjithĂ«pĂ«rfshirĂ«s AfatgjatĂ«,â botuar nĂ« korrik 2024 nĂ« botimin Revista NdĂ«rkombĂ«tare e TeorisĂ«, PraktikĂ«s, dhe Hulumtimit tĂ« Vaksinave (IJVTPR).
Ky studim, megjithatĂ«, nuk Ă«shtĂ« kryer nga âshkencĂ«tarĂ«t mĂ« me zĂ« koreanĂ«â, por nga njĂ« njĂ« gjinekologe nga Korea e Jugut dhe njĂ« profesor gjuhĂ«sie nga Japonia. AsnjĂ«ri prej tyre nuk Ă«shtĂ« ekspert mikrobiologjie apo vaksinash.
Vlen të përmendet se revista IJVTPR është një revistë që doli gjatë pandemisë Covid-19 dhe që nga numri i parë ka botuar artikuj kritikë ndaj vaksinave që po zhvilloheshin kundër Covid-19. Përveç kësaj, bordi i saj editorial përbëhet nga profesionistë të letërsisë, filozofisë, gjuhësisë dhe drejtësisë, ndër të tjera, pra jo specialistë të imunologjisë.
EkspertĂ« tĂ« sĂ«mundje infektive kanĂ« shprehur skepticizĂ«m lidhur me kĂ«tĂ« studim.Â
Dr. James Lawler nga Divizioni i SĂ«mundjeve Infektive nĂ« QendrĂ«n MjekĂ«sore tĂ« Universitetit tĂ« NebraskĂ«s tha pĂ«r Lead Stories se IJVTPR, ku u botua studimi ânuk Ă«shtĂ« revistĂ« e vĂ«rtetĂ«.â
âStudimi ⊠duhet tĂ« bĂ«het rast studimor se si tĂ« dallojmĂ« dezinformimin. PĂ«rmbajtja Ă«shtĂ« dĂ«rdĂ«llitje shkencore pa bazĂ« nĂ« biologjinĂ« reale apo metodĂ«n shkencore. PĂ«r tĂ« qenĂ« i sinqertĂ«, Ă«shtĂ« njĂ« dĂ«rdĂ«llitje relativisht amatore, qĂ« njĂ« person i arsyeshĂ«m me njĂ« arsim biologjik tĂ« nivelit tĂ« shkollĂ«s sĂ« mesme duhet tĂ« jetĂ« nĂ« gjendje ta pĂ«rgĂ«njeshtrojĂ« lehtĂ«sisht.Â
Seksionet e metodave dhe rezultateve janĂ« tĂ« gjera, duke pasqyruar njĂ« praktikĂ« tĂ« zakonshme nĂ« dezinformim dhe propagandĂ« pĂ«r tĂ« trullosur lexuesit me njĂ« vĂ«llim tĂ« madh proze qĂ« tingĂ«llon si shkencore. Por, siç e pĂ«rmenda, cilĂ«sia e pĂ«rgjithshme Ă«shtĂ« amatore. Nuk sheh çdo ditĂ« vizatime me ngjyra dhjami nĂ« njĂ« revistĂ« shkencore,â tha Lawler.
Vizatimi në fjalë
Ai theksoi dhe tregues tĂ« tjerĂ« qĂ« studimi Ă«shtĂ« âpropagandĂ« e sajuarâ:Â
âKĂ«to pĂ«rfshijnĂ« faktin se âInternational Journal of Vaccine Theory, Practice, and Researchâ nuk Ă«shtĂ« njĂ« revistĂ« e vĂ«rtetĂ«. NjĂ« kĂ«rkim i shpejtĂ« nĂ« databazĂ«n e BibliotekĂ«s KombĂ«tare tĂ« MjekĂ«sisĂ« sĂ« ShBA konfirmon se kjo revistĂ« nuk Ă«shtĂ« e kataloguar nĂ« revistat shkencore tĂ« rishikuara nga kolegĂ«t.
Treguesi i dytĂ« Ă«shtĂ« se autorĂ«t nuk duket se kanĂ« ndonjĂ« ekspertizĂ« legjitime nĂ« kĂ«tĂ« fushĂ«. NjĂ«ri Ă«shtĂ« njĂ« gjinekologe qĂ« duket se ka klinikĂ«n e saj nĂ« Kore, gjĂ« qĂ« vĂ«shtirĂ« se Ă«shtĂ« kualifikim pĂ«r tĂ« qenĂ« ekspert nĂ« vaksina, toksikologji ose ânanobotĂ«â (çfarĂ«do janĂ« ato).
Autori tjetĂ«r Ă«shtĂ« njĂ« âprofesor i gjuhĂ«sisĂ« sĂ« aplikuarâ nĂ« Okinawa Christian University. PĂ«rsĂ«ri, vĂ«shtirĂ« tĂ« kuptohet se si kjo i jep atij ndonjĂ« ekspertizĂ« tĂ« aplikueshme. NjĂ« vizitĂ« e shpejtĂ« nĂ« faqen e internetit tĂ« kĂ«tij universiteti konfirmon se ata nuk kanĂ« asnjĂ« departament nĂ« shkencat e jetĂ«s, ose ndonjĂ« shkencĂ« tjetĂ«r.
[âŠ]
Struktura e eksperimentit (e përdor këtë term lehtësisht) të diskutuar në studim nuk është shkencërisht e shëndoshë dhe është sinqerisht e çuditshme.
Materialet qĂ« ata pĂ«rshkruajnĂ« se pĂ«rdorĂ«n nĂ« âeksperimentetâ e tyre pĂ«rfshijnĂ« birrĂ«n soju (njĂ« pije e distiluar koreane), spermĂ« dhe njĂ« karikues celulari pa tela. Nuk po gĂ«njej.
NdĂ«rsa kjo tingĂ«llon si njĂ« natĂ« e çmendur nĂ« Seoul, nuk tingĂ«llon vĂ«rtet si shkencĂ« e mirĂ«. Sepse nuk Ă«shtĂ«.â
Dr. William Schaffner, profesor i mjekĂ«sisĂ« nĂ« divizionin e sĂ«mundjeve infektive nĂ« QendrĂ«n MjekĂ«sore tĂ« Universitetit Vanderbilt tha se studimi âĂ«shtĂ« shkruar nĂ« njĂ« mĂ«nyrĂ« disi informale, nĂ« njĂ« revistĂ« jo shumĂ« tĂ« spikatur. NĂ«se ky do tĂ« ishte vĂ«rtet njĂ« zbulim revolucionar i vĂ«rtetuar nga tĂ« tjerĂ«, virologĂ« molekularĂ«, pĂ«r shembull⊠UnĂ« mendoj se do tĂ« botohej nĂ« njĂ« revistĂ« tĂ« zakonshme. KĂ«shtu qĂ« unĂ« jam shumĂ« skeptik.â
Ai theksoi se vendet nĂ« mbarĂ« botĂ«n kanĂ« sisteme tĂ« mbikĂ«qyrjes sĂ« sigurisĂ« sĂ« vaksinave qĂ« mbulojnĂ« miliarda njerĂ«z dhe do tĂ« sinjalizonin nĂ«se diçka si ânanorobotĂ«tâ po gjeheshin tek njerĂ«zit: âNuk ka patur asnjĂ« shqetĂ«sim sigurie nĂ« lidhje me, po vendos thonjĂ«za, ânanobotĂ«tâ nĂ« vaksina. Dhe sigurisht, Administrata amerikane e Ushqimit dhe Barnave (FDA) dhe agjenci homologe nĂ« vende tĂ« tjera nuk kanĂ« qenĂ« nĂ« gjendje tĂ« pĂ«rcaktojnĂ« se tĂ« ashtuquajturit ânanobotĂ«â gjenden ose tek njerĂ«zit ose tek vaksinat mRNA.â Lawler pĂ«rfundoi duke thĂ«nĂ« se ânuk ka nanobotĂ« apo aditivĂ« tĂ« tjerĂ« dashakeqĂ« dhe misterioz nĂ« vaksinat anti-Covid tĂ« miratuara nga FDA. Kontrolli i cilĂ«sisĂ«, kriteret e dokumentacionit dhe kriteret e vlerĂ«simit tĂ« pavarur laboratorik tĂ« FDA janĂ« mĂ« tĂ« rreptat nĂ« botĂ«. Vaksinat tona kundĂ«r Covid-19 kanĂ« profile tĂ« shkĂ«lqyera sigurie, u janĂ« administruar miliarda njerĂ«zve nĂ« mbarĂ« globin dhe kanĂ« shpĂ«tuar dhjetĂ«ra miliona jetĂ«. Ne duhet tĂ« festojmĂ« arritjen e mahnitshme nĂ« shkencĂ«n amerikane qĂ« ato pĂ«rfaqĂ«sojnĂ«.â
Vjeshta Ă«shtĂ« afĂ«r. QĂ« nga prilli 2024, numri i rasteve me Covid Ă«shtĂ« rritur nĂ« shumĂ« vende. KohĂ«t e fundit, varianti KP.2 u konsiderua si varianti qĂ« pĂ«rhapet me shpejtĂ«si. Tani Ă«shtĂ« varianti i ri KP.3.1.1 qĂ« tregon pĂ«r njĂ« valĂ« qĂ« po afrohet. Sipas ekspertĂ«ve, thuhet se Ă«shtĂ« edhe mĂ« infektues se paraardhĂ«sit e [âŠ]
Lajmi se kompania farmaceutike AstraZeneca ka pranuar âpĂ«r herĂ« tĂ« parĂ«â se vaksinat anti-Covid tĂ« prodhuara prej saj mund tĂ« shkaktojnĂ« efekte anĂ«sore, specifikisht mpiksje gjaku, po qarkullon sĂ«rish nĂ« rrjete sociale.
Artikulli i referohet njĂ« padie kolektive nĂ« Britani kundĂ«r kompanisĂ« farmaceutike, sipas sĂ« cilĂ«s vaksina Vaxveria shkaktoi sĂ«mundje tĂ« rĂ«nda dhe vdekje nĂ« dhjetĂ«ra raste.Â
NĂ« njĂ« letĂ«r dĂ«rguar avokatĂ«ve tĂ« njĂ«rit prej paditĂ«sve nĂ« maj 2023 Astrazeneca kishte deklaruar se ânuk e pranojmĂ« qĂ« tromboza me trombocitopeni (TTS) shkaktohet nga vaksina nĂ« njĂ« nivel tĂ« pĂ«rgjithshĂ«m.â MegjithatĂ«, nĂ« njĂ« dokument ligjor depozituar pranĂ« GjykatĂ«s sĂ« LartĂ« britanike nĂ« shkurt 2024, Astrazeneca deklaroi: âĂ«shtĂ« pranuar se vaksina AZ mund, nĂ« raste shumĂ« tĂ« rralla, tĂ« shkaktojĂ« TTS. Mekanizmi shkaktues nuk njihet. MĂ« tej, TTS mund tĂ« ndodhĂ« edhe nĂ« mungesĂ«n e vaksinĂ«s AZ (apo çfarĂ«do vaksine). Shkaktimi nĂ« çdo rast individual do tĂ« jetĂ« çështje evidentimi nga ekspertĂ«t.â
Kështu, duket se Astrazeneca ka mohuar një lidhje shkak-pasojë mes vaksinës dhe TTS në komunikimin me avokatët e një paditësi, por në çastin kur ky mohim do të përbënte një deklaratë ligjore, kompania ka pranuar në gjykatë një lidhje të mundshme.
Megjithatë, kjo nuk është hera e parë që Astrazeneca e pranon këtë rrezik të mundshëm të vaksinës.
NĂ« njĂ« fletĂ«palosje me tĂ« dhĂ«nat e produktit qĂ« shoqĂ«ron vaksinĂ«n e Astrazeneca nga prilli 2021, deklarohet se ânjĂ« kombinim shumĂ« i rrallĂ« dhe serioz i trombozĂ«s dhe trombocitopenisĂ«, nĂ« disa raste i shoqĂ«ruar me gjakderdhje, Ă«shtĂ« vĂ«rrejtur pas vaksinimit me vaksinĂ«n COVID-19 (ChAdOx1-S [rekombinante]) [Vaksina CoVID-19 AstraZeneca] gjatĂ« pĂ«rdorimit pas autorizimit.â
NĂ« mars 2021, Agjencia Europiane e Barnave (EMA), pasi shqyrtoi praninĂ« e mpiksjeve tĂ« gjakut tek personat e vaksinuar me Astrazeneca, njoftoi se âvaksina mund tĂ« jetĂ« e lidhur me raste shumĂ« tĂ« rralla mpiksjesh gjaku tĂ« lidhura me trombocitopeninĂ«â.Â
NĂ« shtator 2021 Astrazeneca lĂ«shoi njĂ« deklaratĂ« pĂ«r shtyp ku pranonte se âraste tĂ« trombozĂ«s me trombocitopeni (TTS) janĂ« raportuar nĂ« njĂ« numĂ«r tĂ« vogĂ«l njerĂ«zish. Diagnostikimi i hershĂ«m lejon trajtim tĂ« pĂ«rshtatshĂ«m pĂ«r kĂ«to raste dhe nuk ka rritje tĂ« rrezikut pĂ«r TTS nĂ« dozĂ«n e dytĂ«, krahasuar me nivelet e pritura nĂ« popullatĂ«n e pĂ«rgjithshme.â
Kështu, ekzistenca e këtij efekti të rrallë anësor ka qenë informacion publik që në 2021, dhe është pranuar nga agjencitë shëndetësore dhe vetë Astrazeneca që në atë kohë.
NĂ« rrjetet sociale po qarkullonpretendimi se qeveria japoneze u ka kĂ«rkuar falje qytetarĂ«ve, duke pranuar se âdhĂ«nia e vaksinave pĂ«r COVID-19 ka sjellĂ« pasoja tĂ« paparashikueshme dhe katastrofike.â
Artikulli i mĂ«sipĂ«rm i referohet njĂ« deklarate nga âKazuhiro Haraguchi, ish-ministri i BrendshĂ«m i JaponisĂ«â, i cili âkĂ«rkoi falje pĂ«r cunamin e vdekjeve qĂ« ndodhĂ«n nĂ« mesin e popullsisĂ« sĂ« vaksinuar, duke thĂ«nĂ« âJu kĂ«rkoj falje tĂ« gjithĂ«ve. Kaq shumĂ« kanĂ« vdekur dhe nuk duhet tĂ« kishin ikurâ.â
NĂ« fakt, Kazuhiro Haraguchi Ă«shtĂ« pjesĂ«tar i PartisĂ« Kushtetuese Demokratike tĂ« JaponisĂ«, partia kryesore opozitare e vendit. Ai ka shĂ«rbyer si MinistĂ«r i BrendshĂ«m nĂ« 2009. Tani, ai nuk mban ndonjĂ« pozicion ekzekutiv dhe nuk ka qenĂ« pjesĂ« e qeverisĂ« gjatĂ« pandemisĂ« Covid-19, sipas biografisĂ« nĂ« faqen e tij zyrtare.Â
Ai nuk mban ndonjë post drejtues në parti, nuk është pjesë e qeverisë dhe nuk ka pasur asnjë përfshirje në masat për të luftuar pandeminë Covid-19 në vend.
Si rrjedhim, deklaratat e tij nuk pasqyrojnë dhe nuk mund të përshkruhen si pozicioni zyrtar i qeverisë japoneze. Në fakt, Japonia vazhdon të rekomandojë vaksinimin kundër Covid-19.
Pretendimi: Një studim nga Korea e Jugut ka gjetur se vaksinat janë kontaminuar qëllimisht me nanorobotë.
Verdikti: Mungon konteksti
ââââââââââââââ-
Në rrjetet sociale po qarkullon lajmi se një studim që vjen nga Korea e Jugut ka konfirmuar praninë e strukturave nanoteknologjike tek vaksinat Pfizer dhe Moderna. Postimi në Facebook-un personal të ish-shefit të Shërbimit të Kardiokirurgjisë, Edvin Prifti, është publikuar më tej edhe nga një portal shqiptar.
Studimi nĂ« fjalĂ« mban titullin âVetĂ«-montimi nĂ« kohĂ« reale i strukturave artificiale tĂ« dukshme stereomikroskopike nĂ« kampionĂ« tĂ« inkubuar tĂ« produkteve tĂ« mRNA kryesisht nga Pfizer dhe Moderna: NjĂ« Studim GjithĂ«pĂ«rfshirĂ«s AfatgjatĂ«,â dhe Ă«shtĂ« botuar nĂ« korrik 2024 nĂ« botimin Revista NdĂ«rkombĂ«tare e TeorisĂ«, PraktikĂ«s, dhe Hulumtimit tĂ« Vaksinave (IJVTPR).
Studimi nuk i është nënshtruar procesit të rishikimit nga kolegët (peer review), i cili është një element kyç i çdo studimi shkencor.
Më tej, dy autorët e studimit janë një gjinekologe nga Korea e Jugut dhe një profesor gjuhësie nga Japonia. Asnjëri prej tyre nuk është ekspert mikrobiologjie apo vaksinash.
Vlen të përmendet se revista IJVTPR është një revistë që doli gjatë pandemisë Covid-19 dhe që nga numri i parë ka botuar artikuj kritikë ndaj vaksinave që po zhvilloheshin kundër Covid-19. Përveç kësaj, bordi i saj editorial përbëhet nga profesionistë të letërsisë, filozofisë, gjuhësisë dhe drejtësisë, ndër të tjera, pra jo specialistë të imunologjisë.
Mungesa e ekspertizës së autorëve dhe redaktorëve mund të ketë shkaktuar difektet metodologjike të studimit.
Sipas studimit, kampionet e vëzhguara nga autorët u inkubuan për muaj deri në një vit. Studimi nuk përshkruan ndonjë masë të marrë për të parandaluar zhvillimin e baktereve apo kërpudhave gjatë kësaj kohe, si antibiotikë apo fungicid. Kjo është një procedurë standarde e rritjes së kulturave qelizore.
Struktura e mësipërme është fotografuar në një substancë të lëngshme pas në ditën e 316 të inkubimit në temperaturë dhome. Natyrisht, shpjegimi më i logjikshëm për to është se janë nano-robotë, jo kontaminim mykotik apo kristale kolesteroli, sheqeri apo kripe.
AutorĂ«t, bazuar vetĂ«m nĂ« vĂ«zhgimin nĂ«n stereomikroskop, dalin nĂ« pĂ«rfundimin se vaksinat pĂ«rmbajnĂ« âkomponentĂ« tĂ« inxhineruarâ. Duke pĂ«rdorur terminologji jo shkencore, konfuzuese dhe pĂ«r lexuesin me eksperiencĂ« shkencore, autorĂ«t i referohen vaksinave si âplatforma tĂ« injektueshme mRNA tĂ« modifikuarâ. Si pĂ«rfundim, duke mos habitur askĂ«nd, ata bĂ«jnĂ« thirrje pĂ«r ânjĂ« ndalim tĂ« menjĂ«hershĂ«m globalâ tĂ« vaksinave.
Nëse një gjinekologe dhe një gjuhëtar kanë arritur vërtet të gjejnë nano-robotë në vaksina vetëm me anën e një stereomikroskopi, atëherë rezultatet e këtij studimi duhet të jenë lehtësisht të përsëritshëm nga shkencëtarë të fushës me mjete edhe më të specializuara.
Deri atëherë, ky studim nuk mund të përdoret si provë e ekzistencës së qëllimshme të nanobotëve në vaksina.
Grupet anti-vaksinĂ« nĂ« rrjet mbeten tĂ« vendosur tĂ« lidhin çdo vdekje tĂ« bujshme me tĂ« ashtuquajturĂ«n âvraksinĂ«â anti-Covid. Rasti mĂ« i fundit Ă«shtĂ« vdekja e ish-kreut tĂ« Youtube Susan Wojcicki, pĂ«r tĂ« cilĂ«n aludohet se ishte prekur nga âkanceri turboâ, njĂ« term qĂ« sugjeron tumore me rritje tĂ« shpejtĂ«, i shpikur nga skeptikĂ«t e vaksinave, si pasojĂ« e vaksinimit kundĂ«r Covid-19.
NĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«,Wojcicki ndĂ«rroi jetĂ« mĂ« 9 gusht 2024, nĂ« moshĂ«n 56 vjeçare. Sipas njĂ« postimi nĂ« Facebook tĂ« tĂ« shoqit, ajo vdiq âpas 2 vitesh duke jetuar me NSCLC [njĂ« lloj kanceri mushkĂ«rie].â
NSCLC Ă«shtĂ« lloji mĂ« i pĂ«rhapur i kancerit nĂ« mushkĂ«ri, duke pĂ«rbĂ«rĂ« 85% tĂ« gjithĂ« diagnozave me kancer mushkĂ«rie nĂ« vit, i hasur kryesisht te duhanpirĂ«sit dhe i pamundur pĂ«r tâu konstatuar paraprakisht nga kontrollet shĂ«ndetĂ«sore. Kjo e bĂ«n atĂ« edhe mĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« pĂ«r tâu trajtuar dhe fatal.Â
Përveç pretendimeve të paprovuara të konspiracionistëve, nuk ka asnjë tregues se vdekja e Wojcicki kishte lidhje në ndonjë mënyrë me vaksinën anti-Covid.
I njejti pohim u përsërit edhe nga një zëdhënës nga Projekti i Njohurisë së Vaksinave në Universitetin e Oksfordit, i cili tha për Reuters se nuk është gjetur një lidhje shkak-pasojë mes vaksinimit dhe kancerit.
Pretendimi: Në avionin që u rrëzua në Brazil ndodheshin 8 doktorë onkologë, të cilët po merreshin me lidhjet midis vaksinës dhe kancerit
Verdikti: E paprovuar
ââââââââââââââ-
Rrëzimi i fluturimit Voepass 2283 në Brazil më 9 gusht 2024, i cili vrau 62 persona, po përdoret nga konspiracionistët në rrjet për të shpërndarë narrativa antivaksinim.
Një nga pretendimët që po qarkullon në këto rrjete është se doktorët që po udhëtonin në këtë avion ishin onkologë, që po studionin lidhjet mes vaksinave dhe kancerit.
Si zakonisht, pretendimi nuk shoqĂ«rohet me asnjĂ« provĂ«, dhe e vetmja referencĂ« Ă«shtĂ« njĂ« artikull nĂ« gjuhĂ«n portugeze, i cili Ă«shtĂ« pĂ«rkthim i njĂ« artikulli tĂ« botuar nĂ« portalin amerikan The Peopleâs Voice, mĂ« parĂ« i quajtur NewsPunch. Ky i fundit Ă«shtĂ« etiketuar si njĂ« portal burim lajmesh tĂ« rreme. Sipas njĂ« raporti tĂ« vitit 2017 nga Buzzfeed, NewsPunch ishte burimi i dytĂ« mĂ« i madh i lajmeve tĂ« rreme qĂ« ishin shpĂ«rndarĂ« nĂ« Facebook atĂ« vit. Faktoje ka pĂ«rgĂ«njeshtruar edhe mĂ« parĂ« lajme tĂ« rreme qĂ« e kanĂ« zanafillĂ«n tek ky portal.
Artikulli i The Peopleâs Voice pretendon se âmjekĂ«t ishin rrugĂ«s pĂ«r njĂ« konferencĂ« ndĂ«rkombĂ«tare nĂ« Sao Paolo ku do tĂ« prezantonin gjetjet e tyre se vaksinat mRNA dhe Covid-19 janĂ« pĂ«rgjegjĂ«se pĂ«r shpĂ«rthimin e turbo kancereve dhe sĂ«mundjeve autoimune qĂ« po bĂ«jnĂ« kĂ«rdinĂ« nĂ« mbarĂ« botĂ«n sot.â
Pretendime të tilla të jashtëzakonshme duhet, detyrimisht, të shoqërohen me prova të jashtëzakonshme. Artikulli nuk ofron asnjë provë, aq më pak të jashtëzakonshme.
Ky pretendim nuk shoqĂ«rohet nga ndonjĂ« detaj mbĂ«shtetĂ«s si pĂ«r shembull emri i konferencĂ«s, titulli i studimit qĂ« pretendohet se do prezantohej, apo as emrat e mjekĂ«ve nĂ« fjalĂ«. Sa i pĂ«rket burimit tĂ« kĂ«tij pretendimi, artikulli i referohet vetĂ«m si ânjĂ« koleg.â
Në të vërtetë, 8 nga 62 personat në bord që humbën jetën ishin mjekë. Sipas një deklarate nga Këshilli Mjekësor i Parana, të paktën dy prej tyre ishin duke udhëtuar drejt një konference onkologjie.
Artikulli identifikon gjithashtu si një nga viktimat radiologun Leonel Ferreira. Megjithatë, ky është lajm i rremë. Në listën e viktimave të publikuar nga Voepass nuk përfshihet Ferreira. Më 12 gusht, vetë Ferreira tha për Reuters se ai nuk ishte në avionin që u rrëzua.
Pretendimi se kĂ«ta mjekĂ« do tĂ« ekspozonin lidhjen mes vaksinave dhe kancerit, duket se Ă«shtĂ« njĂ« shpikje e konspiracionistĂ«ve anti-vaksinĂ« qĂ« i Ă«shtĂ« bashkĂ«ngjitur njĂ« tragjedie tĂ« vĂ«rtetĂ« pĂ«r tâi dhĂ«nĂ« besueshmĂ«ri njĂ« pretendimi tĂ« pabazĂ«.
NjĂ« video qĂ« po qarkullon nĂ« rrjete sociale duket se tregon njĂ« masĂ« tĂ« zezĂ« magnetike. KonspiracionistĂ«t anti-vaksinĂ« po pretendojnĂ« se video tregon âoksidin e grafenitâ nĂ« vaksinat anti-Covid.
Me anë të motorit të kërkimit pamor Google Lens, Faktoje gjeti videon origjinale nga është shkëputur ky klip.
Ajo është botuar në Youtube më 7 nëntor 2016, përpara se jo vetëm vaksinat anti-Covid, por edhe vetë Covid-19 të ekzistonin.
MĂ« tej, video Ă«shtĂ« njĂ« udhĂ«zues qĂ« tregon si tĂ« bĂ«sh vetĂ« âllucĂ« magnetikeâ. NĂ« listĂ«n e pĂ«rbĂ«rĂ«sve qĂ« shĂ«nohen nĂ« pĂ«rshkrimin e videos nuk pĂ«rfshihet ndonjĂ« lloj grafeni.
Përbërësit e llucës magnetike: vinovil, ujë, oksid hekuri, niseshte e lëngshme, magnet neodimiumi
Ekziston gjithashtu edhe një variant i magnetit të lëngshëm që shitet online si lojë për fëmijët. Sa i përket grafenit të pretenduar në vaksinat anti-Covid, Faktoje e ka përgënjeshtruar këtë pretendim edhe më parë.
Pretendimi: Rastet e kancerit po rriten për shkak të një virusi të gjetur në vaksinat anti-Covid.
Verdikti: E paprovuar
ââââââââââââââââ
Një artikull i portalit Mjekësia Bimore Arabe pretendon se rastet e kancerit po rriten për shkak të vaksinave anti-Covid.
Megjithatë, në brendësi të artikullit nuk jepet asnjë shifër, statistikë apo provë tjetër për ta mbështetur këtë pretendim.
NĂ« vend tĂ« tyre, shpjegohet se njĂ« mikrobiolog me emrin Kevin McKernan ka zbuluar âpraninĂ« e promotorĂ«ve tĂ« virusit Simian (SV40) nĂ« vaksinĂ«n mRNA tĂ« Pfizer.â Artikulli shton se SV40 u zbulua tĂ« ishte kancerogjen pĂ«r kafshĂ«t nĂ« 1961.
Edhe nëse merren të mirëqena si të vërteta, këto dy pretendime, edhe të marra bashkë, nuk provojnë apo tregojnë se rastet e kancerit po rriten si pasojë e vaksinës anti-Covid.
Vlen të përmendet se Kevin McKernan, së bashku me tre autorë të tjerë, botuan në 2023 një studim të pa-rishikuar nga kolegët, ku dolën në përfundimin se kishin gjetur një sekuencë gjenesh me origjinë nga virusi simian SV40 në vaksinën anti-Covid të Pfizer.
MegjithatĂ«, sic shpjegojnĂ« dhe vetĂ« autorĂ«t, njĂ« nga kufizimet mĂ« domethĂ«nĂ«se tĂ« kĂ«tij âstudimiâ Ă«shtĂ« se flakonet e testuar ishin me âprejardhje tĂ« panjohurâ. Sipas autorĂ«ve, flakonĂ«t u ishin dĂ«rguar ânĂ« mĂ«nyrĂ« anonime me postĂ« dhe pa paketim tĂ« ftohtĂ«â, por ishin âtĂ« pahapur.âÂ
Kjo âprejardhje e panjohurâ e flakonĂ«ve tĂ« testuar minon premisĂ«n mĂ« themelore tĂ« studimit, se flakonĂ«t nĂ« fjalĂ« janĂ« vĂ«rtet vaksina mRNA anti-Covid.
MĂ« tej, edhe nĂ«se marrim tĂ« mirĂ«qenĂ« qĂ« flakonĂ«t kanĂ« qenĂ« vĂ«rtet vaksina anti-Covid, nuk ka prova se SV40 shkakton kancer tek njerĂ«zit.Â
SV40 është një virus që shfaqet edhe tek majmunët edhe tek njerëzit dhe është provuar të shkaktojë kancer tek disa kafshë.
Në vitet 1955-1963, llogaritet se 10-30% e vaksinave të poliomelitit në ShBA ishin kontaminuar me virusin SV40. Një numërstudimeshepidemiologjike të mëpasshme kanë studiur popullatën që mori vaksinën e poliomelitit gjatë kësaj periudhe. Ato nuk gjetën ndonjë rrezik të shtuar të kancerit tek këto persona.
Gjithsesi, McKernan pretendon tĂ« ketĂ« gjetur vetĂ«m njĂ« pjesĂ« tĂ« SV40 nĂ« flakonet e tij misteriozĂ«, ndĂ«rsa rreziku i kancerit, edhe vetĂ«m tek kafshĂ«t, lidhet me virusin e plotĂ«. VetĂ« McKernan tha pĂ«r Associated Press se ânuk Ă«shtĂ« e njejta gjĂ« si tĂ« gjesh tĂ« gjithĂ« virusin SV40 nĂ« vaksinĂ«.â
Konspiracionistët mbeten të vendosur ta lidhin çdo vdekje të bujshme me vaksinën anti-Covid edhe kur kanë kaluar më shumë se 3 vite nga fushatat e vaksinimit. Më së fundmi, vdekja tragjike e futbollistit amerikan Khyree Jackson po insinuohet se është shkaktuar nga vaksinimi anti-Covid.
Si zakonisht, këto pretendime nuk shoqërohen me asnjë provë apo referencë.
Në fakt, vdekja tragjike e 24-vjeçarit Khyree Jackson, i cili i ishte bashkuar ekipit Minesotta Vikings dy muaj më parë, erdhi si pasojë e një aksidenti me makinë.
Sipas policisë së Maryland, Jackson dhe dy miq të tij, një 23-vjeçar dhe një 24-vjeçar, mbetën të vdekur në aksidentin e shkaktuar kur një makinë tjetër që po tentonte të ndryshonte korsinë me shpejtësi të lartë goditi mjetin e tyre. Ky i fundit doli nga rruga dhe u përplas me disa trungje pemësh. Hetuesit mendojnë se alkoli mund të ketë patur gjithashtu rol në aksident.
Kështu, Khyree Jackson nuk u vra nga vaksina anti-Covid, por nga një aksident rrugor.
Në rrjete sociale po qarkullonlajmi se një studim i botuar në korrik 2024 ka treguar se vaksina anti-Covid ka kontribuar në 73.9% të vdekjeve pas vaksinimit.
NjĂ« rishikim Ă«shtĂ« njĂ« artikull shkencor qĂ« pĂ«rzgjedh, vlerĂ«son dhe pĂ«rmbledh studime tĂ« tjera klinike dhe jep njĂ« vĂ«shtrim tĂ« pĂ«rgjithshĂ«m mbi njĂ« temĂ« tĂ« caktuar por, ndryshe nga njĂ« studim hulumtues, nuk bĂ«n zbulime tĂ« reja pasi nuk ka tĂ« dhĂ«na tĂ« reja pĂ«r tâi treguar komunitetit shkencor. MegjithatĂ«, ai mund tĂ« argumentojĂ« dhe tĂ« propozojĂ« hetime tĂ« mĂ«tejshme pĂ«r njĂ« temĂ« specifike kĂ«rkimore. Siç lexohet edhe nĂ« pĂ«rfundimet e rishikimit nĂ« fjalĂ« autorĂ«t thonĂ« se âduhen hetime tĂ« mĂ«tejshme urgjente pĂ«r tĂ« sqaruar rezultatet tonaâ.
Lista e autorëve përfshin një numër personash që njihen për shpërndarjen e dezinformimit lidhur me Covid-19 dhe vaksinimin, si Harvey Risch, Roger Hodkinson, dhe William Makis. Një prej tyre është kardiologu Peter McCullough, pretendimet e rreme të së cilit mbi vaksinimin anti-Covid bënë që Bordi Amerikan i Mjekësisë së Brendshme të rekomandonte heqjen e licensës së tij në 2022.
Dr. Peter McCullough ende rekomandon trajtimin e pacientĂ«ve me COVID-19 me HidroksilklorinĂ« dhe Ivermectin, edhe pse tĂ« dyja janĂ« treguar se nuk funksionojnĂ« kundĂ«r sĂ«mundjes. Ai gjithashtu promovon dhe shet produkte tĂ« âdetoksifikimit tĂ« proteinave thumbâ pĂ«r njerĂ«zit qĂ« janĂ« vaksinuar, pavarĂ«sisht se nuk ka prova qĂ« njerĂ«zit e vaksinuar kanĂ« nevojĂ« pĂ«r ndonjĂ« detoksifikim tĂ« tillĂ«.
Vlen tĂ« pĂ«rmendet se 6 nga 9 autorĂ«t kanĂ« lidhje me kompaninĂ« The Wellness Company, ku McCullough Ă«shtĂ« lider shkencor. Kompania shet suplemente qĂ« pretendohet se mbrojnĂ« kundĂ«r âdĂ«meve nga vaksina.â
NjĂ« vit mĂ« parĂ«, nĂ« korrik 2023, njĂ« version i kĂ«tij artikulli u postua nĂ« serverin Social Science Research Network (SSRN), qĂ« Ă«shtĂ« i lidhur me revistĂ«n shkencore mjekĂ«sore The Lancet. NjĂ« ditĂ« mĂ« pas, ai u fshi nga The Lancet sepse âpĂ«rfundimet nuk mbĂ«shteteshin nga metodologjia e studimit.â
Metodologji me defekte
Artikulli deklaron se ka pĂ«r qĂ«llim tĂ« identifikonte marrĂ«dhĂ«niet e mundshme shkak-pasojĂ« mes vaksinimit anti-Covid dhe vdekjes. PĂ«r ta bĂ«rĂ« kĂ«tĂ«, autorĂ«t kĂ«rkuan studime autopsie tek njerĂ«zit qĂ« vdiqĂ«n pas vaksinimit. Ata identifikuan 134 studime nga tĂ« cilat 44, qĂ« pĂ«rmbanin gjithsej 325 autopsi, plotĂ«sonin kriteret pĂ«r tâu pĂ«rfshirĂ«. MĂ« pas, tre mjekĂ« shqyrtuan tĂ« gjitha rastet pĂ«r tĂ« pĂ«rcaktuar se cilat vdekje mund tâi atribuohen drejtpĂ«rdrejt vaksinimit kundĂ«r Covid.
Bazuar nĂ« informacionin e disponueshĂ«m, ata arritĂ«n nĂ« pĂ«rfundimin se 73.9% (240) e vdekjeve, shumica e tyre qĂ« kishin ndodhur brenda njĂ« jave pas vaksinimit, âmund tâi atribuoheshin sindromĂ«s sĂ« dĂ«mtimit fatal nga vaksinaâ.
Termi âsindroma e dĂ«mtimit nga vaksinaâ na bĂ«n tĂ« dyshojmĂ« paanĂ«sinĂ« e artikullit. NdĂ«rsa termi âdĂ«me nga vaksinaâpĂ«rdoret ndonjĂ«herĂ« pĂ«r tâiu referuar efekteve anĂ«sore tĂ« vaksinimit, âsindroma e dĂ«mtimit nga vaksinaâ Ă«shtĂ« njĂ« term qĂ« Ă«shtĂ« shtyrĂ«nĂ« mĂ«nyrĂ« specifike nga grupet anti-vaksinim pĂ«r tâiu referuar ngjarjeve tĂ« padĂ«shiruara qĂ« nuk kanĂ« asnjĂ« lidhje tĂ« provuar shkak-pasojĂ« me vaksinimin, si vdekjet e papritura dhe kanceri.
Problemi i dytë është përzgjedhja e studimeve të përfshira në rishikim. Autorët përjashtuan shumicën (90) e studimeve të identifikuara në kërkimin e tyre. Ndërsa 25 prej tyre u përjashtuan sepse nuk kishin kryer autopsi ose nuk raportuan statusin e vaksinimit, 55 studime u përjashtuan pa treguar qartë arsyet se përse. Kjo është e rëndësishme sepse përfshirja ose përjashtimi i një numri kaq të madh studimesh mund të ndryshojë shumë rezultatet, dhe për këtë arsye nuk duhet të bëhet pa justifikim shkencor.
Sipas seksionit ku pĂ«rshkruhet metodologjia, autorĂ«t pĂ«rfshinĂ« âTĂ« gjitha studimet e autopsisĂ« qĂ« pĂ«rfshijnĂ« vaksinat COVID-19 si njĂ« shkak tĂ« mundshĂ«m vdekjejeâ. Ky pĂ«rkufizim i paqartĂ«, sĂ« bashku me kriteret e paqarta tĂ« pĂ«rjashtimit, ngre pyetjen nĂ«se kishte anshmĂ«ri nĂ« mĂ«nyrĂ«n e pĂ«rzgjedhjes sĂ« studimeve. PĂ«r shembull, Ă«shtĂ« e paqartĂ« nĂ«se autorĂ«t pĂ«rjashtuan studime tĂ« besueshme thjesht sepse pĂ«rfshirja e tyre do tĂ« kishte sjellĂ« rezultate qĂ« janĂ« tĂ« papajtueshme me pikĂ«pamjet e vetĂ« autorĂ«ve mbi sigurinĂ« e vaksinĂ«s Covid-19.
Eshtë edhe më shqetësuese kur merr parasysh se tre mjekët që rishikuan autopsitë dhe vendosën se cilat vdekje ishin shkaktuar nga vaksinimi ishin Hodkinson, Makis dhe McCullough. Siç e shpjeguam më lart, të tre kanë përhapur dezinformim mbi Covid-19 dhe vaksinat në të kaluarën, duke vënë në pikëpyetje objektivitetin e analizës së tyre.
Më tej, fakti që një person vdes pas vaksinimit kundër Covid-19 nuk mjafton në vetvete për të nxjerrë përfundime në lidhje me sigurinë e vaksinave. Kjo sepse, ndërsa një lidhje kohore mes vaksinimit dhe vdekjes është e nevojshme për të demonstruar lidhjen shkak-pasojë, ajo nuk është e mjaftueshme në vetvete.
Kjo është arsyeja pse raportet e rasteve janë përgjithësisht të pamjaftueshme në vlerësimin e lidhjeve shkak-pasojë. Për të nxjerrë ndonjë përfundim kuptimplotë, rishikimi së paku do të duhej të krahasonte gjetjet në autopsitë e njerëzve të vaksinuar me një grup kontrolli, të pavaksinuar. Megjithatë, rishikimi nuk përmban asnjë përpjekje për ta bërë këtë.
NĂ« vend tĂ« kĂ«saj, rishikimi thjesht spekulon mbi mekanizmat e supozuar me anĂ« tĂ« tĂ« cilĂ«ve vaksinat Covid-19 shkaktojnĂ« dĂ«me, duke u fokusuar nĂ« âefektet e dĂ«mshmeâ tĂ« supozuara tĂ« proteinĂ«s peplomere tĂ« induktuar nga vaksinimi.
Disa prova sugjerojnë se proteina peplomere e prodhuar gjatë infeksionit SARS-CoV-2 mund të jetë toksike për organe si zemra. Megjithatë, ky efekt nuk mund të ekstrapolohet drejtpërdrejt tek proteinat peplomere të provokuara nga vaksinat anti-Covid, të cilat janë të ndryshme nga ato të virusit dhe prodhohen në sasi shumë më të vogla. Në fakt, provat e disponueshme tregojnë se proteina peplomere e prodhuar përmes vaksinimit është përgjithësisht e sigurt.
Rishikimi pretendon gjithashtu se ânumri i madh i vdekjeve tĂ« shkaktuara nga vaksina anti-Covid tĂ« vlerĂ«suara nĂ« kĂ«tĂ« rishikim Ă«shtĂ« nĂ« pĂ«rputhje me artikujt tĂ« shumtĂ« qĂ« raportojnĂ« vdekshmĂ«ri tĂ« tepĂ«rt pas vaksinimitâ.
Në mbështetje të këtij pretendimi, autorët citojnë një studim të tërhequr dhe një artikull jo të rishikuar nga kolegët ose të botuar në një revistë shkencore nga Pantazatos dhe Seligmann që janë kritikuar gjithashtu për të metat e tyre metodologjike.
Ndryshe nga çâsugjeron artikulli i autopsisĂ«, raportet e vdekjes pas vaksinimit janĂ« tĂ« pakta, siç shpjegon Qendra amerikane pĂ«r Kontrollin e SĂ«mundjeve (CDC). PĂ«r mĂ« tepĂ«r, hipoteza se vaksinat anti-Covid shkaktojnĂ« ose rrisin rrezikun e vdekjes nuk Ă«shtĂ« nĂ« pĂ«rputhje me rezultatet nga studimet qĂ« tregojnĂ« se njerĂ«zit e vaksinuar nuk vdesin nĂ« njĂ« shkallĂ« mĂ« tĂ« lartĂ« se njerĂ«zit e pavaksinuar.
Shumë faktorë të tjerë përveç vaksinimit mund të ndikojnë në rrezikun e vdekjes së një personi. Për shembull, mosha mesatare e vdekjes në autopsitë e vlerësuara në rishikim ishte 70.4 vjeç. Të qenit në moshë më të madhe dhe sëmundjet kronike rrisin rrezikun e vdekjes së një personi pavarësisht nga statusi i vaksinimit. Megjithatë, asnjë nga këta faktorë të mundshëm kompromentues nuk u mor parasysh në analizë.
Të moshuarit gjithashtu kanë shkallën më të lartë të vaksinimit në shumëvende, me norma afër ose mbi 90%. Kështu, është e pritshme që shumica e vdekjeve të ndodhin tek personat e vaksinuar. Por ky fakt nuk do të thotë se shkaku ishin vaksinat.
Shkurtimisht, narrativa e rishikimit bie drejtpërdrejt në kundërshtim me numrin e madh të provave që tregojnë se vaksinat anti-Covid janë të sigurta dhe shkaktojnë efekte anësore serioze shumë rrallë. Ky rrezik potencial është shumë i vogël dhe nuk i tejkalon avantazhet që vijnë nga vaksinimi.
Mathijs Binkhorst, pediatĂ«r nĂ« QendrĂ«n MjekĂ«sore tĂ« Universitetit Radboud, ri-analizoi rezultatet e studimeve tĂ« autopsisĂ« tĂ« pĂ«rfshira nĂ« artikull. Bazuar nĂ« pĂ«rfundimet e autorĂ«ve tĂ« studimeve origjinale, Binkhorst zbuloi se vetĂ«m 59 (18,1%) e rasteve ishin ndoshta ose me gjasa tĂ« lidhura me vaksinĂ«n. Pjesa e mbetur prej 267 rastesh (81,9%) nuk kishin lidhje me vaksinimin. Prandaj, nĂ« kundĂ«rshtim me atĂ« qĂ« pretendohej nĂ« artikull, shumica dĂ«rrmuese e atyre vdekjeve nuk mund tâi atribuohen vaksinimit.
Binkhorst shpjegoi gjithashtu se këto raste duhen parë në kontekst. Të dhënat e studimeve erdhën nga 14 vende, të cilat administruan më shumë se 200 milionë doza vaksinash në periudhën e mbuluar nga artikulli. Shumica e të vdekurve ishin 70 vjeç e lart dhe kishin probleme të tjera shëndetësore. Këto karakteristika i bënë ata më të prekshëm ndaj komplikimeve nga Covid-19.
Login
