U shkrumbua bimësia, ekspertët ngrenë alarmin: Rritet rreziku i përmbytjeve pas zjarreve masive të këtij viti!
Ekspertët e pyjeve dhe studiuesit e natyrës thonë se zjarret masive të këtij viti në Shqipëri pritet të rrisin rrezikun e përmbytjeve gjatë stinës së dimrit.
Zjarret që konsiderohen si më të mëdhatë e dekadës së fundit kanë djegur në shumë zona mbulesën bimore duke përshpejtuar erozionin dhe vërshimin e ujrave.
Sipas ekspertëve qeveritë vendore po tregojnë mangësi të mëdha si në mbrojtjen nga zjarri, në menaxhimin e pyjeve dhe përballimin e emergjencave.
Pamjet me dron në shumë zona të Shqipërisë tregojnë situatën që kanë lënë pas në pyje dhe kullota zjarret masive të këtij viti.
Sipas të dhënave të përditësuara nga Sistemi Europian i Informacionit për Zjarret në Pyje, Shqipëria është përshkuar nga fillimi i këtij viti nga rreth 160 zjarre masive që kanë djegur rreth 46 mijë hektarë me pyje.
Dëmet nga zjarret e këtij viti janë më të mëdhatë e dekadës së fundit, thotë inxhinieri i pyjeve Abdulla Diku.
âViti 2024 rezulton me numrin mĂ« tĂ« madh tĂ« zjarreve dhe po ashtu me sipĂ«rfaqen mĂ« tĂ« madhe tĂ« djegur nĂ« ShqipĂ«ri, njĂ« vit i cili e ka kaluar gati me 3mijĂ« hektarĂ« vitin 2017 qĂ« mbahej si viti rekord i zjarreve. Pasoja e parĂ« me tĂ« cilĂ«n ShqipĂ«ria pritet tĂ« pĂ«rballet gjatĂ« kĂ«tij viti nga kjo djegie masive e pyjeve Ă«shtĂ« rreziku i pĂ«rmbytjeveâ, thotĂ« zoti Diku.
âElementi i parĂ« mĂ« negativ me tĂ« cilin ne pĂ«rballemi aktualisht Ă«shtĂ« shpyllĂ«zimi i shpateve tĂ« pjerrĂ«ta. Rezultat i kĂ«saj Ă«shtĂ« degradimi i menjĂ«hershĂ«m i tokĂ«s, zhveshja e sipĂ«rfaqes sĂ« tokĂ«s nga bimĂ«sia pyjore. KĂ«to janĂ« pasojat tĂ« cilat ndihen nĂ« pjesĂ«n e UltĂ«sirĂ«s PerĂ«ndimore tĂ« ShqipĂ«risĂ« me pĂ«rmbytje dhe erozion masiv tĂ« tokĂ«s bujqĂ«sore.â
Studiuesi i shkencave të natyrës Lulëzim Shuka flet për zjarret masive të këtij viti të ndikuara jo vetëm nga ndryshimet globale klimatike, por edhe nga kushtet e veçanta të Shqipërisë.
âMbulesa bimore Ă«shtĂ« shumĂ« e ulĂ«t aq mĂ« tepĂ«r qĂ« mbulesa pyjore Ă«shtĂ« akoma edhe mĂ« e ulĂ«t, pĂ«r pasojĂ« toka nuk ruan lagĂ«shti, avullimi Ă«shtĂ« shumĂ« herĂ« mĂ« i madh dhe sigurisht periudha e verĂ«s Ă«shtĂ« tejet e nxehtĂ«. Kjo bĂ«het shkak pĂ«r zjarre edhe pĂ«r shkak tĂ« njĂ« mbulese bimore tĂ« mbledhur nĂ« vite si pasojĂ« e mungesĂ«s sĂ« kullotjes sĂ« bagĂ«tive nĂ« shumĂ« zona tĂ« vendit.â
Rreziku i përmbytjeve rritet në disa rajone të vendit, si pasojë e dëmtimit të mbulesës bimore nga zjarret, thotë më tej zoti Shuka.
âMungesa e mbulesĂ«s bimore nga zjarret bĂ«n qĂ« ujrat tĂ« mbĂ«rrijnĂ« mĂ« shpejt nĂ« lumenj dhe pĂ«r pasojĂ« nĂ« det gjĂ« qĂ« shkakton pĂ«rmbytje tĂ« mĂ«dha. Kjo e favorizuar edhe nga zhvillimi i pakontrolluar urban. Ne kemi zĂ«nĂ« grykat e lumenjve me ndĂ«rtime. Gjirokastra, pĂ«rshembull jo mĂ« kot ishte nĂ« shpatet e malit pĂ«r shkak tĂ« kĂ«tyre pĂ«rmbytjeve.â
Si studiuesi i natyrës Shuka edhe inxhinieri i pyjeve Diku flasin për nevojën e menjëhershme, sipas tyre, të ndryshimit të situates nga qeveritë vendore që menaxhojnë pyjet.
âKĂ«rkohet njĂ« sjellje tjetĂ«r menaxhuese ndaj natyrĂ«s dhe ekosistemeve natyrore. PĂ«r kĂ«tĂ« duhet tĂ« planifikohen mbjellje fidanĂ«sh. ĂshtĂ« dicka specifike qĂ« ndodh nĂ« ShqipĂ«ri: nĂ« shumĂ« zona tĂ« vendit kemi ecjen lart tĂ« disa llojeve halore qĂ« mund tĂ« shfrytĂ«zohen nĂ« kushtet e e klimĂ«s sĂ« sotme pĂ«r mbjelljet e reja. Po ashtu qeveritĂ« vendore duhet tĂ« mendojnĂ« pĂ«r shuarjen e zjarreve duke forcuar kapacitetet me mjete dhe burime njerĂ«zore,â thotĂ« zoti Shuka.
âPĂ«r fatin e keq nuk Ă«shtĂ« se ka mungesĂ« kapacitetesh, ka mungesĂ« organizimi mĂ« shumĂ«. Dua tĂ« kujtoj qĂ« dhjetĂ« vitet e fundit administrata e bashkive Ă«shtĂ« shtuar me 10 mijĂ« punonjes qĂ« do tĂ« thotĂ« qĂ« duhet tĂ« kishim mĂ« shumĂ« njerĂ«z nĂ« terren pĂ«r tĂ« menaxhuar, pĂ«r tĂ« parandaluar, pĂ«r tĂ« ulur ndikimin negative tĂ« zjarreve, por kjo nuk po ndodhâ, thotĂ« zoti Diku.
Sipas tij pajisjet teknologjike që janë të nevojshme për zbulimin e zjarreve në kohë mungojnë. Gjithashtu, mjetet për luftimin e zjarreve që nga pompat e thjeshta deri tek mjetet e motorizuara mungojnë. Vëmendje e shtuar, thonë ekspertët, duhet kushtuar edhe trajnimit të stafit që duhet të aganzhohet në terren për shuarjen e zjarreve.
âMbi tĂ« gjitha dua tĂ« kujtoj qĂ« nĂ« shĂ«rbimin pyjor shqiptar 75% e tĂ« punĂ«suarve nuk janĂ« specialistĂ« pyjeshâ, thotĂ« zoti Diku.
Ministria shqiptare e Mjedisit e shpalli vitin 2024 si viti i pyjeve në 101 vjetorin e shërbimit pyjor shqiptar me një program ku përfshihet edhe rritja e sipërfaqeve të mbjella me fidanë pyjorë.
Por ritmet e mbjelljes janë tejet të ulta, në raport me mijëra hektarë që dëmtohen cdo vit . Sipas ekspertëve ato nuk kalojnë as 100 hektarë mbjlleje të reja fidanësh pyjorë në vit.
Një vit më parë një zjarr masiv përshkoi me ditë të tëra rreth 820 hektarë në Zonën e Mbrojtur të Pishë Poro në Fier ku rreth 365 hektarë ishin me pisha të cilat u dogjën plotësisht./VOA