Login
FUNDI PA LAVDI/ Për koncesionet në hetim, buxheti ka dhënë deri tani 335 milionë EURO
Partneritetet Publike-Private (PPP), në formën e koncesioneve, ishin një nga modelet e biznesit që tërhoqën shumë sipërmarrje, për shkak të biznesit të sigurt dhe normës së lartë të fitimit.
Sa më shumë kalon koha, aq më shumë po vërtetohet se në pjesën më të madhe, ato janë skema abuzuese, ndërsa buxheti i shtetit thjesht ka humbur paratë që mbledh nga taksapaguesit. Për fat të mirë, pjesa më e madhe e tyre po shkojnë drejt fundit.
Dy koncesione, për të cilat taksapaguesit deri në fund të vitit 2023 kanë paguar 130 milionë euro gjatë dekadës së fundit, pasi u shtynë me të paktën edhe një vit, tashmë janë drejt mbylljes përfundimtare.
Kontrata e koncesionit ndĂ«rmjet MinistrisĂ« sĂ« Financave si autoritet kontraktues dhe shoqĂ«rive âSicpa Security Solutions S.A.â e âSicpa Security Solutions Albania sh.p.k.â, pĂ«r projektimin, financimin, dizenjimin, prodhimin dhe ngritjen e njĂ« sistemi pĂ«r emetimin, shpĂ«rndarjen, gjetjen dhe monitorimin e pullave fiskale e tĂ« pullave tĂ« kontrollit tĂ« barnave pĂ«rfundon nĂ« datĂ«n 31 dhjetor 2024, pasi ishte zgjatur edhe me dy vjet nĂ« janar 2023.
Në total, për 11 vjet që ky koncesion ka funksionuar (2012-2023), kompania ka pasur rreth 90 milionë euro të ardhura. Në vitin 2023, operatori raportoi të ardhura prej 809 milionë lekësh, me rënie prej 25%. Edhe fitimet ranë ndjeshëm, nga 202 milionë lekë, në 35 milionë lekë.
Nga autoritetet përkatëse nuk ka një raport kosto-përfitime se sa ka ndikuar në luftimin e evazionit ky koncesion. Nga janari 2025, ky shërbim do të ofrohet nga shteti me tarifa më të ulëta, sipas deklarimeve nga Financat. Prodhimi dhe shpërndarja e pullave do të kryhet nga Shtypshkronja e Letrave me Vlerë.
NjĂ« tjetĂ«r koncesion qĂ« ka pĂ«rfunduar Ă«shtĂ« ai i markimit tĂ« karburanteve qĂ« po zbatohej nga âGFI Albaniaâ. Kontrata 10-vjeçare pĂ«rfundonte mĂ« 1 gusht 2023, ndĂ«rsa qeveria vendosi ta shtyjĂ« edhe me njĂ« vit.
Vendimi nuk i dha arsyet e shtyrjes, por thotë vetëm që kjo erdhi si rezultat i kërkesës së Autoritetit Kontraktues, pa pasur asnjë paragjykim mbi pretendimet e koncesionarit të rrjedhura nga zbatimi i Kontratës së Koncesionit. Argumenti që ka dhënë koncesionari për shtyrje lidhet me mosmarkimin e naftës bruto, e cila praktikisht është e pamundur që të kryhet sipas operatorëve të tregut.
Edhe për këtë koncesion, ka munguar një analizë kosto-përfitime se çfarë i solli tregut të hidrokarbureve ky koncesion në 11 vite dhe sa e luftoi ai kontrabandën.
Shoqata e ShoqĂ«rive tĂ« Hidrokarbureve, e cila ishte kundĂ«r shtyrjes, tha se ky koncesion nuk ka bĂ«rĂ« asgjĂ« pĂ«r tĂ« luftuar kontrabandĂ«n, pasi shĂ«njohet nafta qĂ« del nĂ« treg dhe ajo qĂ« nuk paguan akcizĂ«. NĂ« 11 vjet, kompania ka arkĂ«tuar rreth 37 milionĂ« euro nga ky koncesion. NĂ« vitin 2023 âGFI Albaniaâ deklaroi tĂ« ardhura prej 472 milionĂ« lekĂ«sh, me rritje prej gati 10%.
MĂ« 31 korrik 2023 pĂ«rfundoi dhe kontrata me âAleatâ, qĂ« kishte me koncesion prodhimin e dokumenteve tĂ« qytetarĂ«ve shqiptarĂ«. Pas pĂ«rfundimit tĂ« periudhĂ«s sĂ« koncesionit, ShoqĂ«ria i ka kaluar Autoritetit zotĂ«rimin e vendndodhjeve tĂ« koncesionit dhe mjediset e koncesionit dhe tĂ« gjitha asetet e projektuara dhe tĂ« pĂ«rdorura gjatĂ« periudhĂ«s sĂ« koncesionit.
âS2 Albaniaâ, e cila zbaton marrĂ«veshjen e koncesionit tĂ« skanimit, ka raportuar tĂ« ardhura prej 1.5 miliardĂ« lekĂ«sh, me rĂ«nie prej 6.3% me bazĂ« vjetore. Koncesioni Ă«shtĂ« miratuar nĂ« vitin 2011.
Koncesionet e formës PPP u rritën me 12.5% në vitin 2022
Shoqëri të reja koncesionare kanë hyrë në listën e më të mëdhave që nga viti 2018, duke reflektuar valën e re të projekteve të Partneritetit Publik-Privat, ku po angazhohet qeveria shqiptare, ndërsa të tjera vijojnë të ngjiten te më të mëdhatë.
Sipas Ministrisë së Financave, në vitin 2023 rezultojnë 10 kontrata koncesionare/PPP me mbështetje buxhetore. Pagesat faktike për vitin 2022, në total rezultuan në rreth 12.6 miliardë lekë, pothuajse në të njëjtin nivel me një vit më parë.
âGJOKA 87â, e krijuar nĂ« prill 2018, nĂ« pronĂ«si tĂ« âGjoka Konstruksionâ, po ndĂ«rton me koncesion RrugĂ«n e Arbrit. Kompania raportoi 2.9 miliardĂ« lekĂ« tĂ« ardhura (+7.6%), ndonĂ«se punimet kryhen nga shoqĂ«ria mĂ«mĂ« âGjoka Konstruksionâ.
NĂ« funksion tĂ« pĂ«rmbushjes sĂ« veprimtarisĂ« sĂ« saj sipas statutit dhe objektit tĂ« aktivitetit pĂ«r tĂ« cilĂ«n Ă«shtĂ« krijuar, shoqĂ«ria âGjoka 87â sh.p.k. ka nĂ«nkontraktuar pĂ«r realizimin e punimeve shoqĂ«rinĂ« âGjoka Konstruksionâ sh.a., i miratuar nga Autoriteti Kontraktor. Sipas raportit tĂ« aktivitetit, âpĂ«r vitin 2023, tĂ« ardhurat e realizuara pĂ«r punimet e kryera nĂ« RrugĂ«n e Arbrit janĂ« 2,862,609,676 lekĂ«.
Në total janë realizuar 87% e punimeve të parashikuara për ndërtimin e kësaj rruge. Për vitin 2023 kemi një shtim të shpenzimeve për interesa krahasuar me vitin 2022, si rezultat i rritjes së normës së interesit të huasë bankare.
Burimet e financimit pĂ«r kĂ«tĂ« projekt bazohen nĂ« gjendjen financiare tĂ« shoqĂ«risĂ« âGjoka Konstruksionâ, si dhe nĂ« financimet nga bankat e nivelit tĂ« dytĂ«â. Kompania merr mĂ« pas pagesa vjetore nga buxheti, bazuar nĂ« kontratĂ«n koncesionare dhe parashikimet buxhetore pĂ«r pagesat e koncesioneve.
âAlbanian Highway Concessionâ ka fituar koncesionin pĂ«r ndĂ«rtimin, operimin dhe mirĂ«mbajtjen e RrugĂ«s MilotâMorinĂ«, me afat 30 vjet, e miratuar nĂ« vitin 2016, por zbatimi i saj nisi vetĂ«m nĂ« shtator tĂ« vitit 2018. Ajo Ă«shtĂ« njĂ« konsorcium mes dy sipĂ«rmarrjeve tĂ« mĂ«dha, âKastratiâ dhe âSalillariâ (me nga 50% secila). Kompania raportoi tĂ« ardhura 2.1 miliardĂ« lekĂ« nĂ« vitin 2023, me rĂ«nie prej 2.2% me bazĂ« vjetore.
âSaniServiceâ fitoi nĂ« vitin 2015 koncesionin pĂ«r âofrimin e shĂ«rbimeve tĂ« integruara pĂ«r setin e personalizuar tĂ« instrumenteve kirurgjikale, furnizimin me material mjekĂ«sor steril njĂ«pĂ«rdorimĂ«sh nĂ« sallat kirurgjikale, si dhe trajtimin e mbetjeve biologjike dhe dezinfektimin e sallave kirurgjikaleâ, me afat 10-vjeçar. Kompania deklaroi nĂ« bilanc rritje me 4%, nĂ« 1.48 miliardĂ« lekĂ«, duke mos hyrĂ« nĂ« renditjen e âMonitor 200â.
Për këtë koncesion kanë nisur hetimet nga Prokuroria e Posaçme, SPAK, pas kallëzimeve se ky projekt është i panevojshëm, duke hedhur dyshime për abuzime të ndryshme financiare. Në gusht 2023, SPAK lëshoi 8 fletë arresti për persona të lidhur me këtë koncesion.
Koncesionari tjetĂ«r nĂ« shĂ«ndetĂ«si, â3P Life Logisticâ, raportoi tĂ« ardhura prej 731 milionĂ« lekĂ«sh, pothuajse nĂ« tĂ« njĂ«jtin nivel me njĂ« vit mĂ« parĂ«.
Kompania tjetĂ«r âDiaVitaâ, e cila ofron shĂ«rbimin e dializĂ«s nĂ«pĂ«rmjet njĂ« koncesioni, raportoi nĂ« vitin 2023 rreth 852 milionĂ« lekĂ« tĂ« ardhura, me rritje 5.5% me bazĂ« vjetore. Kompania merr financime nga buxheti i shtetit pĂ«r shĂ«rbimin e dializĂ«s qĂ« ajo ofron prej disa vitesh nĂ« disa qytete tĂ« vendit.
Sipas kontratĂ«s me qeverinĂ«, âDiaVitaâ do tĂ« ofrojĂ« shĂ«rbimin e dializĂ«s nĂ« 5 qendra pranĂ« spitaleve, pĂ«rkatĂ«sisht nĂ« LezhĂ«, ShkodĂ«r, Korçë, VlorĂ« dhe nĂ« Elbasan.
âLaboratory Networkâ ofron me koncesion shĂ«rbimin laboratorik. TĂ« ardhurat e kompanisĂ«, sipas bilancit zyrtar tĂ« dorĂ«zuar nĂ« QendrĂ«n KombĂ«tare tĂ« Biznesit, ishin 1.72 miliardĂ« lekĂ« nĂ« vitin 2023, me zgjerim vjetor 11.6%.
Ky është dhe koncesioni që po merr pagesat më të mëdha në fushën e shëndetësisë. Koncesioni laboratorik i spitaleve universitare, rajonale dhe atyre bashkiake të Sarandës dhe Lushnjës u firmos në mbledhjen e 24 prillit 2019 nga qeveria dhe hyri në fuqi në dhjetor të vitit 2019. Vlera e kontratës është 13 miliardë lekë, ose rreth 106 milionë euro, dhe afati i saj përfundon në vitin 2028.
Inceneratorët
Inceneratorët janë koncesionet më të debatuara, për shkak të abuzimeve të mëdha që po gjen hetimi i SPAK, i cili i ka bllokuar që të tria kontratat.
Koncesioni i trajtimit tĂ« mbetjeve nĂ« Elbasan (âAlbtek Energyâ), me kosto totale prej 5.3 miliardĂ« lekĂ«sh, me kapacitet pĂ«rpunues rreth 120-140 tonĂ«/ditĂ«, sipas deklarimeve zyrtare nĂ« kontratĂ«, u pezullua nĂ« mars 2022 nga SPAK.
Kompania i kishte marrë të gjitha financimet nga buxheti para se të bllokohej. Në vitin 2022 dhe 2023, financimi ishte zero. Në total, gjatë periudhës 2017-2021, kompania ka marrë 2.4 miliardë lekë nga buxheti i shtetit.
Inceneratori i trajtimit tĂ« mbetjeve nĂ« Fier (âIntegrated Technology Waste Treatment Fierâ), me kosto totale prej 3.97 miliardĂ« lekĂ«sh dhe kapacitet pĂ«rpunues rreth 180-200 tonĂ«/ditĂ«, u pezullua nga SPAK po nĂ« mars 2022.
Për vitin 2022, Ministria e Financave ka paguar për këtë koncesion 376 milionë lekë, ose 45% më pak se viti i mëparshëm. Në 2023 nuk kishte pagesa për këtë koncesion. Në total, për periudhën 2017-2022 janë paguar gjithsej nga buxheti 4 miliardë lekë.
Projekti i tretĂ« Ă«shtĂ« Trajtimi i mbetjeve nĂ« TiranĂ«Â (âIntegrated Energy B.V sh.p.k.â), me kosto totale 40 miliardĂ« lekĂ« dhe kapacitet pĂ«rpunues rreth 550-800 tonĂ«/ditĂ«.
Edhe pĂ«r kĂ«tĂ« projekt, pas njĂ« procesi tĂ« gjatĂ« hetimesh, Prokuroria e Posaçme kundĂ«r Korrupsionit dhe Krimit tĂ« Organizuar nĂ« TiranĂ« vendosi nĂ« gusht 2023 masĂ«n e sigurimit pasuror âsekuestro preventiveâ mbi kompaninĂ« âIntegrated Energy B.V. S.P.V.â qĂ« zotĂ«ron koncesionin e TiranĂ«s, dhe tĂ« gjitha pasuritĂ« e tjera nĂ« emĂ«r tĂ« kompanisĂ«.
Akuzat janĂ« pĂ«r veprat penale tĂ« âMashtrimit me pasoja tĂ« rĂ«ndaâ, nĂ« bashkĂ«punim, âShpĂ«rdorimi i detyrĂ«sâ, âKorrupsioni pasiv i funksionarĂ«ve tĂ« lartĂ« shtetĂ«rorĂ« ose i tĂ« zgjedhurve vendorĂ«â, âPastrimi i produkteve tĂ« veprĂ«s penale apo i veprimtarisĂ« kriminaleâ, e kryer nĂ« bashkĂ«punim.
âIntegrated Technology Servicesâ, qĂ« po zbaton projektet e inceneratorĂ«ve tĂ« TiranĂ«s, ishte edhe nĂ« vitin 2023 nĂ« listĂ«n e 200 mĂ« tĂ« mĂ«dhave. Kompania nuk ka dorĂ«zuar bilanc, por sipas tĂ« dhĂ«nave tĂ« Tatimeve, ka deklaruar tĂ« ardhura prej 1.8 miliardĂ« lekĂ«sh, me rĂ«nie rreth 30% me bazĂ« vjetore. NĂ« total, vetĂ«m nga buxheti i shtetit, nĂ« periudhĂ«n 2018-2023, koncesionari ka marrĂ« 6.5 miliardĂ« lekĂ«.
Fillimi i hetimit për të tre inceneratorët, atë të Elbasanit që punoi vetëm një vit dhe Fierit që ka përfunduar, (por nuk është vënë asnjëherë në punë), dhe të Tiranës (ndërtimi i të cilit nuk ka filluar), vuri më tepër në dukje për shoqërinë se me inceneratorët, jo vetëm që nuk është përmirësuar situata mjedisore e plehrave në vend, por edhe kostot e buxhetit janë të larta.
Nga hetimi, SPAK ka gjetur shkelje të shumta, që fillojnë me procedurat për dhënien e koncesioneve e më pas me falsifikime dokumentesh të pronësisë, krijimin e kompanive fiktive, faturime fiktive e dhënie të pagesave për punime që nuk janë kryer.
Janë përdorur skema fiktive të kryerjes së pagesave, për të mbuluar dhe për të fshehur natyrën e vërtetë të origjinës së paligjshme të shumave monetare, natyrën e vërtetë të transferimit dhe të zhvendosjes së tyre e deri te faturimet fiktive për të rritur shpenzimet e për të ulur barrën tatimore.
Për koncesionet në hetim, buxheti ka dhënë deri tani 335 milionë euro
Pas vitit 2015, qeveria nisi me vrull praktikën e dhënies së koncesioneve për shumë shërbime e projekte, që ajo synonte të realizonte.
Pavarësisht kundërshtimeve, që në fillim, nga institucionet financiare ndërkombëtare, të cilat kërkonin që të bëhej një analizë e qartë e kostove dhe përfitimeve, institucionet shtetërore nuk ndalën.
Në vitin 2015 u dhanë koncesioni i sterilizimit dhe i check-up. Në vitin 2016 u dha me koncesion dhe dializa, ndërsa në 2019-n, ai i laboratorëve, të gjitha në fushën e shëndetësisë.
Në vitin 2015 nisi dhe praktika e dhënies së koncesioneve të inceneratorëve, me Elbasanin, që në vitin 2017 u zgjerua me Fierin dhe në vitin 2019, me Tiranën.
NĂ« vitin 2017 u dha me koncesion mirĂ«mbajtja e rrugĂ«s Milot â MorinĂ« dhe nĂ« vitin 2018 u dha me koncesion Rruga e Arbrit.
U rishikua dhe koncesioni i skanimit, i cili ishte miratuar në vitin 2013 nga qeveria në ikje e atëhershme dhe për të hequr barrën nga bizneset, qeveria mori përsipër të paguajë një pjesë të kostos nëpërmjet buxhetit.
Të gjitha koncesionet e sipërpërmendura përfitonin pagesa direkte nga buxheti i shtetit. Shtimi i këtyre pagesave detyroi qeverinë, pas presionit të FMN-së që të vendoste një rregull fiskal, sipas të cilit shuma totale e pagesave vjetore neto, që kryhen nga njësitë e qeverisjes së përgjithshme, të cilat rezultojnë nga kontrata koncesionare apo Partneriteti Publik-Privat (PPP), si rregull, nuk duhet të tejkalojë kufirin prej 5% të të ardhurave tatimore faktike të vitit paraardhës buxhetor.
NĂ« rast tejkalimi tĂ« kĂ«tij kufiri, KĂ«shilli i Ministrave merr masa korrektuese nĂ« krahun e tĂ« ardhurave buxhetore, tĂ« nevojshme dhe tĂ« mjaftueshme, pĂ«r tâu rikthyer brenda kufirit tĂ« lejuar, gjatĂ« dy viteve tĂ« ardhshme buxhetore.
Kufiri deri tani nuk është tejkaluar asnjëherë, por realiteti po tregon se në pjesën më të madhe, këto pagesa kanë qenë joeficiente në kosto, përderisa një pjesë e madhe e koncesioneve është tashmë nën hetim zyrtar nga SPAK, struktura e posaçme antikorrupsion.
TĂ« dhĂ«nat e MinistrisĂ« sĂ« Financave, nĂ« buxhetet faktike 2017-2023, tĂ« pĂ«rpunuara nga âMonitorâ, tregojnĂ« se nĂ« shtatĂ« vjet, buxheti i shtetit ka paguar nĂ« total 71 miliardĂ« lekĂ« (rreth 700 milionĂ« euro) pĂ«r 12 koncesione:
Rruga e Arbrit; skanimi; sterilizimi; laboratorë; Inceneratori i Tiranës; check-up; dializa; mirëmbajtja Milot-Morinë; infrastruktura arsimore; Inceneratori i Fierit; Orikum-Dukat; Inceneratori i Elbasanit.
Shuma mĂ« e lartĂ« Ă«shtĂ« dhĂ«nĂ« pĂ«r RrugĂ«n e Arbrit (15.7 miliardĂ« lekĂ«), sterilizimin (11.1 miliardĂ« lekĂ«), skanimin (10.8 miliardĂ« lekĂ«), Inceneratorin e TiranĂ«s (6.5 miliardĂ« lekĂ«) â shiko tabelĂ«n e plotĂ«: Pagesat faktike nga buxheti i shtetit pĂ«r koncesionet 2017-2023.
Nga kĂ«to 12 koncesione, pĂ«r gjashtĂ« prej tyre â tre inceneratorĂ«t, check-up dhe sterilizimi e laboratorĂ«t â Ă«shtĂ« hapur hetim zyrtar ose kanĂ« filluar procedurat nga SPAK me akuza pĂ«r korrupsion, shpĂ«rdorim detyre e deri te pastrim parash.
Shuma totale e dhënë nga buxheti për këto pesë koncesione për periudhën 2017-2023 është 33.5 miliardë lekë (rreth 335 milionë euro), që përbën 47% të pagesave totale që janë bërë nga buxheti për të gjitha koncesionet!!
Edhe vetë Financat kanë shprehur shqetësimin se kontratat koncesionare nuk po kontrollohen dhe as monitorohen në respekt të detyrimeve ligjore dhe marrëveshjeve ndërmjet shtetit dhe privatit, që janë instrumente të detyrueshme./Monitor
The post FUNDI PA LAVDI/ Për koncesionet në hetim, buxheti ka dhënë deri tani 335 milionë EURO appeared first on Albeu.com.
