Prej kur kryeministri kosovar, Albin Kurti, dhe presidenti serb, Aleksandar Vuçiq, u panĂ« pĂ«r herĂ« tĂ« fundit nĂ« tavolinĂ«n e nivelit tĂ« lartĂ« tĂ« dialogut KosovĂ« â Serbi nĂ« Bruksel, kanĂ« ndodhur njĂ« sĂ«rĂ« zhvillimesh politike qĂ« pretendohet se e kanĂ« tjetĂ«rsuar rrjedhĂ«n e dialogut, njĂ«herĂ«sh kanĂ« shtuar nevojĂ«n pĂ«r njĂ« takim tĂ« ri.
Edhe pse herën e fundit kur dialoguan më 14 shtator 2023, takimi mes Kurtit dhe Vuçiqit rezultoi pa ndonjë përparim, mungesa e një takimi të ri po cilësohet i domosdoshëm, ndonëse zor i realizueshëm.
PĂ«r njĂ« profesor tĂ« shkencave politike nga Kosova â nuk ka logjikĂ« tĂ« dialogohet pĂ«rderisa nuk Ă«shtĂ« dhĂ«nĂ« pĂ«rgjegjĂ«si nga Serbia pĂ«r sulmin terrorist nĂ« BanjskĂ«; pĂ«r njĂ« njohĂ«s tĂ« politikĂ«s nga Serbia â dialogu duket âi vdekurâ; e me njĂ« kĂ«ndvĂ«shtrim mĂ« asnjanĂ«s â njĂ« analist i lartĂ« thotĂ« se dialogu Ă«shtĂ« ânĂ« komaâ.
Në ditët përreth përvjetorit të takimit të fundit, Kurti dhe Vuçiq folën me njëri-tjetrin jo sy-më-sy por përmes masave dhe kushteve të vëna, të deklaruara përmes konferencave për shtyp. Përderisa zhvillimet po rrjedhin, Bashkimi Europian thotë se këto çështje si p.sh statusi i Urës së Ibrit dhe të tjerat që kanë të bëjnë me veriun, të zgjidhen vetëm me dialog. Se a planifikohet një takim i nivelit të lartë këtë vit, sado i nevojshëm që paraqitet, në BE nuk e pohojnë, por as nuk e mohojnë.
Në njërën anë, Albin Kurti thotë se tri kushtet që ai vendosi në takimin e fundit të dialogut në Bruksel, janë ato që garantojnë procesin e normalizimit me Serbinë.
Për Kurtin, pa dorëzimin e Millan Radoiçiqit dhe grupit të tij, që kreu sulmin e armatosur në Banjskë të Zveçanit, tek autoritetet e Kosovës nuk mund të ketë mirëbesim në dialogun që ndërmjetësohet nga Bashkimi Europian. Dy kushtet tjera të Kurtit, që ai i quan paqësore janë nënshkrimi i Marrëveshjes dhe tërheqja e letrës së ish-kryeministres serbe, Ana Bërnabiq.
Në anën tjetër, masat e Vuçiqit që u prezantuan më 13 shtator 2024, janë shpallja e zgjedhjeve të reja lokale në veri të Kosovës, kthimi i serbëve në Policinë e Kosovës dhe gjyqësor, si dhe tërheqja e njësive speciale të Policisë së Kosovës nga rajoni i veriut.
Ndërkohë që të dy po kërkojnë gjëra të ndryshme, në Bruksel, këta muaj u panë vetëm kryenegociatorët Besnik Bislimi dhe Petar Petkoviq, megjithëse një takim trelateral ende është i munguar. Takimi i fundit i këtij niveli u zhvillua më 17.09.2024.
Takimi në nivel kryenegociatorësh nuk është aq madhor sa takimet e nivelit të lartë, pasiqë temat e mëdha, sipas njohësve politikë qëndrojnë të përballja Kurti-Vuçiq.
KĂ«ndellja nga koma
PĂ«r tĂ« pĂ«rshkruar gjendjen e tanishme tĂ« dialogut KosovĂ«- Serbi mĂ« sĂ« pakti u pĂ«rdorĂ«n terma politik. NĂ« vend tĂ« tyre, pĂ«r tĂ« pĂ«rshkruar gjendjen nĂ« tĂ« cilĂ«n gjendet ky proces, âprognozaâ u dha me terma mjekĂ«sorĂ«.
Marko Prelec, analist i lartë në Grupin Ndërkombëtar të Krizave, dialogun e cilëson si koma.
Prelec thotë se herët a vonë, Kosova dhe Serbia do të duhet të negociojnë një mënyrë që të jetojnë pranë njëra-tjetrës. Dhe, kjo mund të jetë ose jo brenda kornizës së dialogut aktual të lehtësuar nga BE-ja. Me këtë, ai thotë se nuk mund të thuhet se dialogu ka vdekur përfundimisht.
âPor nuk ka shenja tĂ« dukshme aktiviteti dhe nuk pres qĂ« tĂ« mbahet ndonjĂ« takim sĂ« shpejtiâ, thotĂ« Prelec.
Ai dyshon se Kurti apo Vuçiqi janĂ« tĂ« interesuar tĂ« flasin, duke thĂ«nĂ« se âtĂ« dy komunikojnĂ« pĂ«rmes veprimeve dhe deklaratave tĂ« tyreâ.
Prelec thotë se në pakon e masave serbe të prezantuara nga Vuçiqi ka shumë materiale joreale, por mesazhi i përgjithshëm është se Beogradi nuk po mendon seriozisht për asnjë lloj normalizimi me Kosovën.
âNga ana tjetĂ«r, veprimet e qeverisĂ« sĂ« KosovĂ«s nĂ« komunat veriore me shumicĂ« serbe tregojnĂ« mjaft qartĂ« se ajo nuk Ă«shtĂ« e interesuar pĂ«r njĂ« dialog me to, pĂ«rkundrazi pret qĂ« ata ta pranojnĂ« plotĂ«sisht sovranitetin e sajâ- shprehet ai.
Prelec thotë se është bërë e qartë se Kosova nuk e ka ndërmend të ndjekë pjesën e saj të marrëveshjes, për sa kohë që edhe Serbia është tërhequr në një vijë të ashpër kundër çdo lloj pranimi të pavarësisë së Kosovës.
Edhe Dushan Janjiq nga Forumi për Marrëdhënie Etnike në Beograd thotë se dialogu nuk më ka mbetur më për të normalizuar marrëdhëniet mes dy shteteve, por ka kaluar në nivel të menaxhimit të krizave të sigurisë.
âPo flas nĂ« terma mjekĂ«sorĂ« â herĂ« nĂ« koma â herĂ« afĂ«r vdekjes â herĂ« duke u dukur sikur diçka mund tĂ« prodhojĂ« diçka. Por pĂ«rgjithĂ«sisht mendoj se dialogu ka vdekur. Pse, sepse nuk Ă«shtĂ« mĂ« e mundur tĂ« flitet pĂ«r normalizimâ, tha Janjiq.
Janjiq thotë se politika e reciprocitetit po e shtyn situatën drejt konfliktit.
Në thelb, sipas tij, Beogradi ishte proaktiv duke i shtyrë të gjitha situatat në Kosovë drejt krizës së sigurisë.
âPas sulmeve nĂ« protestat nĂ« maj nĂ« veri kundĂ«r NATO-s dhe sulmit nĂ« BanjskĂ«, nĂ« KosovĂ« mund tĂ« flasim pĂ«r krizĂ«n e sigurisĂ«. Kriza e sigurisĂ« Ă«shtĂ« diçka krejtĂ«sisht e reâ, shton ai.
Për Janjiq, instrumenti i duhur është që të ndryshohet metodologjia e dialogut, pasiqë sipas tij, dialogu nuk do të jetë asnjëherë si më parë. I vetmi fakt që do mbes i njëjtë, ai thotë të jetë ndërmjetësimi nga BE.
âTani Ă«shtĂ« koha qĂ« qeveria e KosovĂ«s duhet tĂ« bisedojĂ« me komunitetin serb, jo vetĂ«m me SerbinĂ«. Serbia bĂ«ri njĂ« lloj tryeze tĂ« rrumbullakĂ«t, e cila nuk ngjan me negociata. Serbia nuk mund tĂ« jetĂ« lojtari kryesor. Mund tĂ« jetĂ« njĂ« mbĂ«shtetĂ«s ose pjesĂ« e dialogutâ, thekson Janjiq.
Profesori i shkencave politike në Universitetin e Prishtinës, Afrim Hoti, beson që dialogu nuk ka vdekur dhe nuk do të vdesë.
Hoti thotĂ« se nĂ« kĂ«tĂ« kohĂ«, dialogu Ă«shtĂ« rruga e vetme qĂ« tâi zgjidhim mosmarrĂ«veshjet ndĂ«rkombĂ«tare.
Ai beson që dialogu ka ngecur për faktin se Serbia nuk ka dhënë përgjegjësi për sulmin terrorist në Banjskë.
âE tĂ«ra Ă«shtĂ« njĂ« riformatim i pozicioneve tĂ« PerĂ«ndimit ndaj SerbisĂ«, duke i mbajtur ata pĂ«rgjegjĂ«s, nĂ« veçanti pĂ«r rastin e BanjskĂ«s dhe duke i shty tĂ« dy palĂ«t drejt njĂ« zgjidhje pĂ«rfundimtareâ, thotĂ« Hoti.
Hoti vlerëson se nuk ka logjikë të dialogohet për faktin se para asaj çështje pala kosovare duhet të thotë zëshëm se çfarë ndodhi në Banjskë.
âVetĂ«m nĂ«se mbi bazĂ«n e prezumimit e pranojnĂ« ngjarjen nĂ« fjalĂ« dhe tĂ« njĂ«jtĂ«n e emĂ«rtojnĂ« nĂ« kuptimin formal juridik, atĂ«herĂ« krijohen kushtet pĂ«r me dialogu. Sepse ajo Ă«shtĂ« Ă«shtĂ« refleksion i vullnetit tĂ« mirĂ« tĂ« tĂ« dy anĂ«ve. Me fjalĂ« tĂ« tjera nĂ«se nuk ka vullnet tĂ« mirĂ«, kot ulemi rreth tryezĂ«sâ, thotĂ« Hoti nĂ« lidhje me rastin e BanjskĂ«s.
BE-ja përsërit thirrjen e saj për depërshkallëzimin si dhe zbatimin e plotë e të menjëhershëm të të gjitha marrëveshjeve të dialogut nga të dyja palët.
E për të njëjtin Dialog, i pyetur se a pranon Kosova që në takimet në Bruksel të diskutohet për veriun, kryeparlamentari Glauk Konjufca tha se dialogu ka vdekur.
Deri te ky pĂ«rfundim, Konjufca ka thĂ«nĂ« se ka ardhur mĂ« herĂ«t duke u bazuar nĂ« strukturĂ«n aktuale, apo âset upâ-it, siç u shpreh ai nĂ« gjuhĂ«n angleze.
Dialogu i kufizuar nĂ« âteknikâÂ
Edhe pse shkuan deri në Bruksel, kryenegociatorët Besnik Bislimi dhe Petar Petkoviq nuk u takuan me njëri-tjetrin për të diskutuar për rrugën e zbatimit të Marrëveshjes Bazë dhe Aneksit Implementues.
Takimi i 17 shtatorit ishte vetëm dy palësh, herë njëri e herë tjetri u takuan me ndërmjetësuesin e BE-së, Mirosllav Lajçak.
Qeveria e Kosovës tha se takimi u zhvillua në formatin bilateral, për shkak të refuzimit të Serbisë që të marrë pjesë në një takim të tillë.
Ky ishte takimi i tetë brenda këtij viti që u zhvillua në Bruksel.
Një ditë para takimit, zëdhënësi i BE-së, Peter Stano besoi ndryshe. Ai tha se tha se mundësia e parë për ri-angazhim është takimi i ardhshëm i kryenegociatorëve në Bruksel më 17 shtator 2024
âBashkimi Evropian do tĂ« vazhdojĂ« tĂ« qĂ«ndrojĂ« pranĂ« popullit tĂ« KosovĂ«s dhe SerbisĂ« nĂ« aspiratat e tyre pĂ«rkatĂ«se pĂ«r anĂ«tarĂ«sim nĂ« Bashkimin Evropianâ- deklaroi Stano.
Por këto takime të nivelit teknik nuk po duken edhe aq të rëndësishme në kënvështrimet e njohësve politik, por sa për sy e faqe.
Negociatorët janë aty sepse BE-ja insiston në të dhe asnjëra palë nuk dëshiron të etiketohet si ajo që refuzoi të flasë, vlerëson Prelec.
âGjithashtu, tĂ« dyja palĂ«t pranojnĂ« se ka njĂ« sĂ«rĂ« çështjesh teknike me tĂ« cilat duhet tĂ« merren dhe dialogu Ă«shtĂ« njĂ« kornizĂ« e dobishme pĂ«r kĂ«tĂ«â- tha ai.
E, Janjiq nĂ« pyetjen se a mund tĂ« konsiderohet dialogu i vdekur apo nĂ« koma, ndĂ«rsa negociatat mes kryenegociatorĂ«ve Besnik Bislim dhe Petar Petkoviq po vazhdojnĂ« disi, ai u pĂ«rgjigj shkurt âĂ«shtĂ« takim vetĂ«m teknikâ.
âTĂ« flasĂ« seriozisht Brukseli u bĂ« njĂ« lloj bar kafeje apo kuti postare. Pas kĂ«saj, nĂ« fund ata nxjerrin disa deklarata. Por nĂ« realitet, nuk nxjerret ndonjĂ« marrĂ«veshje konkrete nĂ« kĂ«tĂ« kuptimâ- tha Janjiq.
A pritet një takim i ri?
Asnjëri prej njohësve të politikës nuk beson që do të ndodhë ndonjë takim mes Kurtit dhe Vuçiqit gjatë këtij viti, e as në muajt e parë të vitit të ardhshëm.
NjĂ« pĂ«rpjekje e Bashkimit Europian pĂ«r tâi takuar dy palĂ«t nĂ« muajin qershor, ka dĂ«shtuar, pĂ«r shkak tĂ« disa kushteve qĂ« ka vĂ«nĂ« Kurti, por qĂ« Vuçiqi i ka kundĂ«rshtuar.
GjatĂ« njĂ« vizite nĂ« MitrovicĂ« tĂ« Veriut mĂ« 10 shtator 2024, Kurti u pyet nĂ«se ekziston mundĂ«sia pĂ«r takim, por ai u pĂ«rgjigj shkurtazi ânuk e di nĂ«se do tĂ« ketĂ« takimâ.
âEdhe nĂ«se do tĂ« ketĂ«, nuk e di se kur dhe cilat do tĂ« jenĂ« temat. Duhet tĂ« dimĂ« mĂ« shumĂ« pĂ«r tĂ« dhĂ«nĂ« njĂ« pĂ«rgjigjeâ, tha Kurti.
Afrim Hoti beson se kjo më shumë ndërlidhet me zgjedhjet në BE dhe në SHBA, sesa me zgjedhjet në Kosovë që janë caktuar të mbahen në shkurt 2025.
âJanĂ« duke ndodhur shumĂ« zhvillime ndĂ«rkombĂ«tare. ĂĂ«shtjet mes KosovĂ«n dhe SerbisĂ« janĂ« peng i ristrukturimit tĂ« skenĂ«s politike ndĂ«rkombĂ«tare qĂ« pritet me ardhĂ« pas zgjedhjeve nĂ« SHBA dhe BEâ, thotĂ« Hoti.
Ndërkaq, Prelec konsideron se në një farë mase, të gjithë presin të shohin se çfarë do të ndodhë në zgjedhjet presidenciale të Shteteve të Bashkuara, në nëntor.
Ai thotë se Vuçiq veçanërisht nuk i fsheh shpresat e tij se ish-presidenti Trump do të fitojë një mandat të dytë.
âVuçiq nuk ka gjasa tĂ« bĂ«jĂ« ndonjĂ« lĂ«shim tĂ« madh pĂ«r KosovĂ«n, ndĂ«rkohĂ« qĂ« ekziston ende shpresa se njĂ« administratĂ« e dytĂ« Trump do tâi ofrojĂ« atij mĂ« shumĂ« mbĂ«shtetje. Por, gjithashtu nuk ka pasur shumĂ« pĂ«r tĂ« folurâ- tha ai.
As Dushan Janjiq nuk beson që do të ketë takim të Kurtit me Vuçiqin para zgjedhjeve në Kosovë.
âGjithashtu, nĂ« Bruksel do tĂ« presim ndĂ«rmjetĂ«sues tĂ« rinjâ, tha ai, duke pĂ«rmendur edhe zgjedhjet nĂ« AmerikĂ«.
Por nĂ«se veç do tĂ« dalĂ« dialogu nga koma, sipas tij, mund tĂ« ndodhĂ« vetĂ«m nĂ« njĂ« mĂ«nyrĂ« â nĂ«se Kurti, Bislimi, Vuçiqi dhe Petkoviqi do tĂ« pajtoheshin pĂ«r zgjedhje tĂ« parakohshme nĂ« veri.
Në mars të vitit 2024, u shënua një vit që kur në Ohër të Maqedonisë së Veriut, kryeministri kosovar dhe presidenti serb, ranë në ujdi që të zbatojnë Aneksin e Marrëveshjes Bazike që ishte arritur në Bruksel, në ditët e fundit të shkurtit 2023.
Dy liderĂ«t u pajtuan qĂ« Kosova dhe Serbia tĂ« zhvillonin marrĂ«dhĂ«nie normale tĂ« fqinjĂ«sisĂ« sĂ« mirĂ« me njĂ«ra-tjetrĂ«n dhe ndĂ«r tjera tâi njihnin dokumentet relevante dhe simbolet kombĂ«tare tĂ« njĂ«ra-tjetrĂ«s, pĂ«rfshirĂ« pasaportat, diplomat, targat e automjeteve dhe vulat doganore.
MarrĂ«veshja me 11 nene, ndĂ«r tjera parasheh edhe njĂ« nivel tĂ« vetĂ«menaxhimit pĂ«r komunitetin serb nĂ« KosovĂ« dhe njohje tĂ« ndĂ«rsjellĂ« tĂ« simboleve shtetĂ«rore, ndĂ«rsa kĂ«rkon nga Prishtina dhe Beogradi qĂ« tâi zbatojnĂ«, po ashtu, tĂ« gjitha marrĂ«veshjet e mĂ«hershme tĂ« arritura gjatĂ« dialogut.
Megjiithatë kjo marrëveshje ende ka mbetur e pazbatuar.
Kosova dhe Serbia janë në bisedime të ndërmjetësuara nga Bashkimi Europian për normalizimin e marrëdhënieve nga viti 2011.
Ky proces fillimisht kishte nisur për çështje teknike, për të kaluar më pas në nivel politik.
Edhe pse janĂ« nĂ«nshkruar marrĂ«veshje, shumica prej tyre nuk janĂ« zbatuar, ndĂ«rsa dialogu vazhdon tĂ« shihet herĂ« si i âvdekurâ e herĂ« nĂ« âkomĂ«â. /Kallxo.com/
The post Dialogu KosovĂ«-Serbi, analistĂ«t e shohin herĂ« tĂ« âvdekurâ herĂ« nĂ« âkomĂ«â appeared first on Telegrafi.
Login
