Ekspozimi ndaj metaleve të rënda ka qenë i lidhur me kancerin, dëmtimet neurologjike dhe problemet riprodhuese ose zhvillimore. Tani, një studim i ri po i shtohet kërkimeve në zhvillim që tregon se ekspozimi ndaj metaleve si uraniumi dhe bakri mund të ndikojnë gjithashtu edhe në shkakun kryesor të vdekjeve në mbarë botën, sëmundjet kardiovaskulare.

Ekspozimi i metaleve, që mund të rezultojë nga burime të tilla si pirja e duhanit, uji i pijshëm, ndotja dhe disa ushqime ose produkte të konsumit, lidhet me akumulimin e kalciumit në arteriet koronare, sipas studimit të botuar në Journal of the American College of Cardiology.

“Përmasat e këtyre lidhjeve janë të habitshme, pasi janë të krahasueshme me ato të vëzhguara për faktorët klasikë të rrezikut si duhani dhe diabeti”, shkruan kardiologët Dr. Sadeer Al-Kindi dhe Khurram Nasir.

Grumbullimi i kalciumit koronar shkakton aterosklerozë, një sëmundje kronike dhe inflamatore kardiovaskulare e cila shkakton ngushtim të mureve arteriale dhe rrjedhimisht reduktim të rrjedhjes së gjakut. Bllokimi i pjesshëm ose i plotë i arterieve mund të çojë në probleme si si goditje në tru dhe sëmundje koronare të zemrës, të cilat mund të shkaktojnë aritmi, arrest kardiak ose infarkt.

“Gjetjet tona theksojnë rëndësinë e konsiderimit të ekspozimit ndaj metaleve si një faktor rreziku të rëndësishëm për aterosklerozën dhe sëmundjet kardiovaskulare”, tha autori kryesor i studimit Dr. në një njoftim për shtyp.

Ndotësit e mjedisit janë njohur gjithnjë e më shumë si faktorë rreziku për sëmundjet kardiovaskulare, por lidhja e metaleve me kalcifikimin e arterieve koronare ka qenë “kryesisht e panjohur”, thanë autorët e studimit.

Ata supozuan se nivelet më të larta të metaleve jo-thelbësore si kadmiumi dhe uraniumi dhe metale thelbësore si kobalti, bakri dhe zinku që më parë janë shoqëruar me sëmundje kardiovaskulare mund të lidhen me kalcifikimin.

The post Ekspozimi ndaj metaleve të rënda mund të rrisë rrezikun e sëmundjeve e zemrës appeared first on Gazeta Si.

Virusi i Nilit Perëndimor, encefaliti lindor i kuajve (EEE), malaria dhe ethet e dengës po fitojnë terren të ri në të gjithë botën dhe mushkonjat që bartin këto sëmundje po lulëzojnë në një botë që po ngrohet.

Dikur rrallë i parë jashtë Afrikës Lindore dhe pjesëve të Lindjes së Mesme, virusi i Nilit Perëndimor po krijon një habitat në rritje në Amerikë kryesisht por edhe nëpër botë.

Rreth 70-80% e infeksioneve të Nilit Perëndimor janë shumë të lehta ose krejtësisht asimptomatike, por infeksionet e rënda mund të çojnë në komplikime të përhershme neurologjike.

Një tendencë edhe më shqetësuese është rritja e encefalitit lindor i kuajve (EEE), një tjetër virus i transmetuar nga mushkonjat, i cili është shumë më i rrezikshëm, me një shkallë të raportuar vdekshmërie prej 30%. EEE u identifikua për herë të parë si një kërcënim për shëndetin publik në vitin 1938, por gjatë 20 viteve të fundit, shpërthimet sporadike në veri-lindje të SHBA janë rishfaqur me frekuencë në rritje, me rastet që shfaqen vazhdimisht më në veri.

Ndërsa infeksionet me EEE janë fatmirësisht ende të rralla, shpërthimi më i madh në SHBA në historinë e fundit ndodhi në vitin 2019, me një rekord 38 rastesh të zbuluara në të gjithë vendin. Në vitin 2024, gjithsej 10 raste të EEE janë raportuar deri më sot në gjashtë shtete.

Sipas ekspertëve të sëmundjeve infektive, modelet e pazakonta me patogjenë që transmetohen nga mushkonjat po bëhen normë. Më herët në shtator 2024, një burrë në New Hampshire, Amerikë u raportua se ishte shtruar në spital me jo një por tre sëmundje të shkaktuara nga mushkonjat në të njëjtën kohë: ethet e Nilit Perëndimor, EEE dhe encefaliti St Louis.

“Ajo që ne po shohim gjithnjë e më shumë janë njerëz të infektuar me sëmundje të shumta të shkaktuara nga mushkonjat në të njëjtën kohë,” thotë Chloe Lahondère, biologë.

Në mbarë globin, sëmundjet e shkaktuara nga mushkonjat po shfaqen në vende gjithnjë e më atipike.

“Vitin e kaluar, ne patëm raste lokale të malaries në SHBA për herë të parë në 20 vjet,” thotë Desiree LaBeaud, profesoreshë e pediatrisë dhe sëmundjeve infektive në Universitetin Stanford.

Ndërkohë, një numër rekord i rasteve të dengës janë raportuar në të gjithë Evropën, ndërsa shpërthime vdekjeprurëse të paprecedentë kanë ndodhur në Peru.

Lidhja klimatike me viruset që përhapen nga mushkonja

Pjesa më e madhe e kësaj lidhet me ndryshimin e modeleve klimatike, të cilat po lejojnë popullatat e ndryshme të mushkonjave që bartin këto viruse, të tilla si nën-specie të ndryshme të gjinisë së mushkonjave Aedes dhe species Culex coronator, të përhapen në zona të reja. Ndërsa temperaturat rriten, mushkonjat mund të pushtojnë dhe të lulëzojnë në habitate që dikur përfaqësonin mjedise armiqësore. Që kur u zbulua për herë të parë në Luiziana në 2004, C. coronator është përhapur pothuajse në shtetet juglindore, duke sjellë sëmundje të tilla si encefaliti i Nilit Perëndimor dhe St Louis, ndërsa speciet e tjera të mushkonjave po zbulojnë se mund të mbijetojnë të qetë edhe më në veri.

“Ekspertët janë befasuar nga sëmundjet e shkaktuara nga Aedes si Ethet e Dengës”, thotë Sadie Ryan, profesoreshë në Universitetin e Floridës.

“Por sapo ata ekzaminuan të gjitha të dhënat e mbikëqyrjes së mushkonjave, ata po i gjenin këto specie në zona që nuk ishte parë më parë”.

Edhe pse rajonet malore bëhen më të ngrohta dhe më miqësore ndaj mushkonjave, sëmundjet si malaria dhe dengoja kanë filluar të arrijnë në disa nga vendet më të largëta të planetit. Për shembull, ndërsa malaria është endemike në Nepal, incidenca e sëmundjes po rritet në kodrat dhe malet e vendit, vende që më parë konsideroheshin pa malarie.

“Malaria mendohet shumë si një sëmundje e ultësirës,” thotë Paul Tambyah, president i Shoqatës Ndërkombëtare për Sëmundjet Infektive. “Por tani përkufizimi i ultësirës po zvarritet lart ndërsa temperaturat rriten, kështu që mushkonjat janë në gjendje të mbijetojnë në lartësi.”

Kjo parashikohet të ketë pasoja drastike për shëndetin publik. Sëmundjet e shkaktuara nga mushkonjat prekin tashmë rreth 700 milionë njerëz çdo vit, duke rezultuar në një milion vdekje. Gjatë shekullit të ardhshëm, parashikimet klimatike sugjerojnë se rreth një miliard njerëz, kryesisht në Evropë dhe rajone subtropikale, do të infektohen nga një virus i transmetuar nga mushkonjat për herë të parë, ndërsa transmetimi i sëmundjes brenda pjesëve të Azisë dhe Afrikës Sub-Sahariane pritet të kalimi nga të qenit sezonal në atë gjatë gjithë vitit.

Disa studiues e kanë përshkruar këtë si një lëvizje të qëndrueshme në “një botë më të ngrohtë dhe më të sëmurë”. Por për të kuptuar pse po ndodh kjo, duhet të kuptojmë pak më shumë për biologjinë e mushkonjave dhe ciklet e tyre të jetës.

Ndryshe nga njerëzit dhe gjitarët e tjerë, mushkonjat janë krijesa gjakftohtë dhe kështu nuk janë në gjendje të vetërregullojnë temperaturën e trupit të tyre. Kjo do të thotë se çdo aspekt i jetës së shkurtër të mushkonjave, nga shkalla e kafshimit të saj deri tek sa shpejt maturohet dhe plaket, varet nga temperatura e mjedisit të saj.

Mushkonja të ndryshme kanë preferenca të ndryshme të temperaturës. Aedes triseriatus për shembull, është krejtësisht e lumtur në temperatura deri në 22C, duke e bërë atë veçanërisht të fortë për një mushkonjë dhe duke i mundësuar asaj të jetojë në rajone që variojnë nga Florida në Kanadanë jugore. Aedes aegypti, nga ana tjetër, funksionon më së miri në temperaturat rreth 29C. Ndërsa temperaturat në Evropë dhe SHBA janë rritur, shtrirja dhe aftësia e transmetimit të mushkonjave është zgjeruar.

Ryan dhe kolegët kanë zbuluar se temperaturat më të ngrohta kanë çuar në periudha të zgjatura të shumimit të mushkonjave dhe një rritje të shpërthimeve të sëmundjeve të transmetuara nga insektet.

“Nëse temperatura rritet dhe qëndron brenda kufijve që mushkonjat mund të tolerojnë, kjo mund të lejojë që disa specie të zhvillohen më shpejt, të zgjerojnë gamën e tyre dhe të çojnë në popullata më të mëdha të mushkonjave, të cilat më pas mund të kenë një ndikim në shëndetin publik”, thotë Lahondere.

Por ndërsa shumica e kërkimeve janë fokusuar në ndikimin e ndryshimeve klimatike në Aedes aegypti, është një tjetër specie Aedes, Aedes albopictus, e cila ndoshta ka qenë përfituesi kryesor deri më tani nga bota jonë e ngrohjes. Këto mushkonja lulëzojnë në rreth 26 gradë Celsius, kështu që dimrat më të butë dhe periudhat më të ngrohta gjatë pranverës së hershme dhe vjeshtës në Amerikën e Veriut dhe Evropën po krijojnë kushte shumë më të pëlqyeshme për pjesën më të madhe të vitit. Kjo i ka mundësuar asaj të krijojë një gamë të gjerë në të gjithë Evropën dhe në 36 shtete në të gjithë SHBA.

Për shkak se Aedes albopictus funksionon mirë në kushte relativisht të buta, ashtu si ne, mushkonja mund të lëvizë lehtësisht nga një vend në tjetrin nëpërmjet transportit njerëzor, gjë që studiuesit kanë zbuluar se ka lehtësuar përhapjen e saj nëpër Evropë.

“Për shkak se ka një tolerancë pak më të ftohtë, Aedes aegypti mund të tolerojë dimrat dhe është vendosur në të gjithë bregun lindor të Shteteve të Bashkuara. Është bërë një kërcënim i madh pushtues, sepse mund të transmetojë dengue, Zika dhe viruse të tjera”, thotë Erin Mordecai, ekolog i sëmundjeve infektive në Universitetin Stanford.

Por jo vetëm temperaturat e ngrohta inkurajojnë mushkonjat. Ndryshimi i klimës rrit shpeshtësinë dhe intensitetin e përmbytjeve dhe thatësirës. Një raport nga studiuesit në Universitetin Teknik të Mombasës dhe Universitetin e Stanfordit ka treguar se grumbullimi i ujit nga përmbytjet në gropa të vegjël mund të krijojë një terren ideal për mbarështimin e mushkonjave. Hulumtimet po tregojnë gjithashtu se kombinimi i lagështisë në rritje, urbanizimit dhe lëvizjes së njerëzve në mbarë botën po lehtëson gjithashtu përhapjen e popullatave të mushkonjave, dhe si rezultat, shpërthimet e etheve të dengës në veçanti pritet të rriten.

Ndotja e mjedisit po inkurajon gjithashtu përhapjen e mushkonjave. Studiuesit kanë treguar se disa lloje mushkonjash, të quajtura “prodhues” si Aedes aegypti dhe mushkonja e malaries Anopheles stephensi, kënaqen duke u shumuar në mbetjet e bollshme plastike të hedhura nga njerëzit, veçanërisht nëse përmbajnë pak ujë të ndenjur nga reshjet.

“Një mushkonjë Aedes mund të lëshojë 200 vezë në një kapak shishe”, thotë Ryan. “Kjo është arsyeja pse duhet të shqetësoheni për copat e vogla të mbeturinave me pak ujë të grumbulluar në to.”

Por nuk janë vetëm kapakët dhe shishet e zbrazëta plastike që tërheqin mushkonjat. Lahondere thotë se ata mund të gjejnë një shtëpi në pothuajse çdo mbeturinë të krijuar nga njeriu, nga gomat e vjetra deri te plastika, me habitate që variojnë nga oborret e njerëzve deri te deponitë.

“Gjëja kryesore është se uji duhet të qëndrojë i ndenjur për një kohë që mushkonjat të zhvillohen,” thotë ajo.

Në mënyrë intriguese, Lahondere ka zbuluar se Aedes albopictus dhe Aedes aegypti kanë mësuar të ushqehen me bimë të ndryshme zbukuruese dhe lule të egra në kopshtet e pasme, si një mënyrë për t’u përshtatur dhe lulëzuar brenda habitateve urbane.

“Fakti që ata tërhiqen nga bimët me të cilat ata nuk evoluan në gamën e tyre vendase është interesant sepse demonstron sjelljen e tyre oportuniste të të ushqyerit. Duke siguruar këto burime në oborret tona, ne po kontribuojmë në disa mënyra në mirëqenien e tyre”, thotë ajo.

Studiuesit e mushkonjave mendojnë se në fund të fundit përgjegjësia është mbi politikanët që të bëjnë më shumë për të trajtuar ndryshimet klimatike dhe organizatat e shëndetit publik të investojnë në vaksina dhe forma të reja të kontrollit të mushkonjave.

Me shkencëtarët që eksplorojnë strategji që variojnë nga vrasja e mushkonjave me spërkatje toksike të sheqerit ose sterilizimi i tyre përmes inxhinierisë gjenetike, ka mundësi të ndryshme për reduktimin e barrës mbi popullatat njerëzore.

Të gjitha këto ide kanë efekte dhe ndikime të ndryshme në popullatat e mushkonjave dhe duhet të jenë specifike për speciet, por ato ofrojnë shpresë për të ardhmen. Gjithsesi, ka shumë të ngjarë që sdo kemi kurrë një të ardhme pa mushkonja infektuese.

Burimi: BBC. Përshtati: Gazeta Si.

The post ‘Një botë më e ngrohtë dhe më e sëmurë’: Mushkonjat që bartin sëmundje vdekjeprurëse janë në një marshim të pandalshëm appeared first on Gazeta Si.

Aleksandar Vuçiç ka në plan të krijojë Krimenë në Ballkan. Ky është paralajmërimi që ka bërë Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani.

Osmani ka thënë se synimi i institucioneve të Kosovës është integrimi i serbëve në shoqëri dhe institucione, por thotë se këtë po e pengon Serbia dhe presidenti i saj, Aleksandar Vuçiç.

Osmani ka qenë e ftuar në “think tank”-un “Council on Foreign Relations” në Nju Jork ku foli për marrëdhëniet e Kosovës me Serbinë, si dhe rolin e saj në arenën ndërkombëtare.

Ajo ka theksuar se bandat kriminale të kontrolluara nga Beogradi po frikësojnë qytetarët serbë në veri të Kosovës, duke përmendur vrasje të politikanëve, djegie të shtëpive e metoda të tjera të frikësimit e shantazhit.

“Duke mos i lejuar serbët e Kosovës që të integrohen në institucionet e Kosovës, ata tentojnë të përdorin të njëjtat instrumente që kanë përdorur në Bosnjë e Hercegovinë. Ata tentojnë që të shkatërrojnë Kosovën nga brenda. Dhe sa më shumë që serbët e Kosovës nuk integrohen, aq më shumë Serbia do t’i përdorë “argumentet” e Putinit se ne do të mbrojmë komunitetin pakicë. Në fakt, gjithçka që u intereson është territori. Gjithçka që u intereson është që të shtyjnë përpara planet për aneksim të stilit të Krimesë derisa atyre nuk ia ndjen për të drejtat e serbëve që jetojnë në Kosovë”, tha Osmani.

Osmani foli në lidhje me qasjen e pabarabartë që po ndjek Bashkimi Europian në lidhje me Kosovën. Ajo theksoi nevojën e koordinimit me partnerët, por vuri në dukje gjithashtu edhe qasjen me dy standarte të BE ndaj Prishtinës.

“Ajo çka shohim tani është një qasje jobalancuese nga BE. Kemi dy palë në tavolinë dhe njëra nga palët është nën sanksione nga ndërkombëtarët. Serbia në anën tjetër ka zero pasojë, duke marrë parasysh atë që bënë vitin e kaluar. SHBA e quajti një agresion sepse ashtu ishte. Vuçiç mbetet fëmija i llastuar i BE-së. Serbia ka 80 për qind simpati për Vladimir Putin. Kjo qasje është e paprecedentë. Kjo nuk na jep asnjë shans për dialogun. Shpresa jonë është që të ketë një barazi në tabelë”, deklaroi Osmani.

Presidentja e Kosovës përmendi faktin edhe të mosnjohjes së pesë vendeve të BE-së, të cilët po bëhen shkak për mosavancimin e Kosovës në proceset integruese.

The post Osmani: Vuçiç do të krijojë Krimenë në Ballkan appeared first on Gazeta Si.

Një aksident me vdekje ka ndodhur në Pukë. Mësohet se një automjet ka përfunduar në humnerë në vendin e njohur si Laku i Qershisë në fshatin Iballë ku drejtuesi i mjetit ka humbur jetë në vendin e ngjarjes.

Viktimë e këtij aksidenti është shtetasi G. K., 40 vjeç.

Ndërkohë policia dhe grupi hetimor shkuan në vendin e ngjarjes dhe po punojnë për zbardhjen e rrethanave të aksidentit.

The post Aksident i rëndë në Pukë, humb jetën 40-vjeçari appeared first on Gazeta Si.

Ushtria izraelite njoftoi se ka vrarë një tjetër lider të Hezbollahut. Bëhet fjalë për Nabil Kaouk, një nga pak drejtuesit e lartë të mbetur të Hezbollahut.

Kaouk thuhet se mund të pasonte Hassan Nasrallah, i cili u vra nga një sulm ajror izraelit në Bejrut të premten.

Zgjedhjet se kush do të drejtojë tani organizatën çojnë te Hashim Safieddine, kreu i këshillit ekzekutiv të Hezbollahut.

Naeem Qassem, zëvendëssekretari i përgjithshëm i organizatës, thuhet se është gjithashtu në garë. Vdekja e Kaouk është një goditje e mëtejshme për udhëheqjen e Hezbollahut.

The post Pas Nasrallah, Izraeli vret një tjetër zyrtar të lartë të Hezbollahut appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta Si- Dy shtetase kanë rënë në pranga pasi ushtruan dhunë ndaj mbesës së tyre.

Specialistët për Hetimin e Krimeve në Komisariatin e Policisë Nr. 6 arrestuan shtetaset Xh. Xh., 57 vjeçe, dhe A. Xh., 50 vjeçe, të dyja banuese në Tiranë, pasi dyshohet se kanë ushtruar dhunë ndaj mbesës së tyre.

Sipas policisë, materialet i kaluan Prokurorisë për veprime të mëtejshme.

The post Tiranë / Dhunuan mbesën e tyre, arrestohen dy gra appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta Si- Sëmundjet e zemrës po shtohen gjithnjë e më shumë, duke prekur edhe moshat e reja vitet e fundit. Në ditën botërore të ndërgjegjësimit për sëmundjet e zemrës, shefi i Shërbimit të Kardiokirurgjisë në QSUT, Altin Veshti ka një thirrje për të gjithë qytetarët që të mos neglizhojnë kontrollet me qëllim parandalimin dhe zbulimin në kohë të problemeve shëndetësore.

Në një, mjeku Veshti thekson se çdo person mes moshës 40-50 vjeç duhet të ketë kryer të paktën një vizitë për zemrën. Ai thekson se të rinjtë po preken gjithnjë e më shumë nga sëmundjet e zemrës, e ndërsa sugjeron se vizitat mund të nisin edhe më herët se mosha 40 vjeçare.

“Do them një këshillë për të gjithë, duhet kultura mjekësore për të zhvilluar vizita për zemrën. Çdo njeri duhet të paktën të ketë bërë një vizitë midis moshës 40-50 vjeç. E mira është ta bëjnë edhe më parë, se sot po shohim gjithnjë e më shumë një ulje të moshës të pacientëve që kanë probleme me zemrën dhe unë nuk dua dhe nuk do doja të dëgjoja më njerëz që thonë me krenari në moshën 70-vjeçare, unë s’kam bërë asnjë vizitë, është hera e parë që shkoj tek mjeku. Kjo është diçka që duhet të zhduket nga kultura jonë”, thotë mjeku Veshti.

“Duhet absolutisht një eko, EKG për të parë në ca pike janë me zemrën. Çdo marrje fryme, dhimbje gjoksi, mbi moshën 45-50 vjeçare duhet marrë seriozisht dhe duhet përjashtuar zemra e para. Kapja në kohë eviton shumë komplikime ”, vijon shefi i Shërbimit të Kardiokirurgjisë.

Ai shpjegon edhe faktorët që ndikojnë në shfaqjen e sëmundjeve të zemrës, si jeta sedentare, duhani apo edhe faktori gjenetik.

“Gjenetika ose trashëgimia luajnë një rol. Faktorë të tjerë të rrezikut mbeten gjithmonë duhani që është faktori i parë, diabeti, jeta sedentare, edhe këtë kulturë nuk e kemi të shpërndarë. Një dietë e rregullt jo e bazuar në yndyra. Kapja në kohë eviton shumë komplikime”, tha Veshti.

The post Dita Botërore e zemrës, mjeku apel: Mos neglizhoni kontrollet, po preken moshat e reja appeared first on Gazeta Si.

Policia kufitare e Ulqinit ka gjetur rreth 66 kilogramë marijuanë, teksa dy të dyshuar janë arratisur në Shqipëri.

“Policët Kufitar të Ulqinit kanë vepruar në bazë të informacioneve operative se në zonën e fshatit Sukobin po kontrabandohej marijuanë dhe se dy persona të paidentifikuar me çanta të mëdha janë arratisur në afërsi të kufirit.

Autoritetet kanë përdorur një dron zyrtar, ku kanë pikasur dy trafikantët të cilët janë larguar në drejtim të Republikës së Shqipërisë”, njofton Drejtoria e Policisë.

Policia shqiptare është në kërkim të personave të përmendur, ndërsa për ngjarjen është njoftuar edhe Prokuroria e Lartë e Shtetit në Podgoricë.

The post Sekuestrohen 66 kg marijuanë në kufi me Malin e Zi, trafikantët arratisen në Shqipëri appeared first on Gazeta Si.

Juventusi fitoi pasditen e së shtunës me rezultatin 0-3 ndaj Genoas, duke u ngjitur momentalisht në krye të Serisë A.

Përveç 3 pikëve të rëndësishme, kjo ishte një fitore speciale për trajnerin e bardhezinjve Thiago Motta, i cili ka vendosur një rekord absolut nën drejtimin e bardhezinjve.

42-vjeçari është futur në histori duke vendosur një rekord si trajneri i parë që nuk pëson gol në 6 ndeshjet e para nën drejtimin e Juventusit. Askush në historinë e klubit bardhezi nuk e kishte arritur diçka të tillë. 

Juventusi në 6 ndeshjet e luajtura deri tani në kampionat ka regjistruar 3 fitore dhe 3 barazime, duke shënuar 9 gola dhe duke mos pësuar asnjë.

The post Askush nuk ia kishte dalë mbanë, Thiago Motta vendos rekord te Juventusi appeared first on Gazeta Si.

Nga Dr Leidon Shapo- Me Gushtin bashkë iku dhe vapa, popullata e grupet risk duhet të dinë ç’vjeshtë/dimër vjen prapa.

Kur OBSH përmendi qe s’kemi më status pandemik Covidi, shumëkush u gëzua pamasë, por dhe vetë OBSH, përfshi ekspertët, e dinin se vendin e pandemisë do e zinte shumë shpejt jo domosdoshmërisht përkufizimi endemik, por vazhdimësia e bishtit Covidian dhe goditjes mes nënvarianteve Omicroniane që në varësi të mbulesës vaksinore dhe mbrojtjes imunitare në popullatë mund të krijonin valë më të vogla reziku me më pak shtrime spitalore dhe vdekje, ama me rrezikshmëri më të lartë tek grupet vulnerabël (një kategori jo e vogël njerëzish).

U pa dhe debatua në dy vitet e shkuara mundësia e një “dydemie” ose shkurt – një epidemi gripi që shpaloset në mes të një pandemie të COVID-19.

Komuniteti mjekësor ishte i shqetësuar se nëse do kishte një numër në rritje të rasteve të gripit, ai do të sforconte sistemin spitalor në krye të asaj që po ndodhte me pandeminë COVID-19.

Në dy vitet e shkuara virusi i gripit shkaktoi një numër tejet të lartë të sëmundjes në botë, përfshi dhe vendet me sistem të lartë survejance e mbulese të mirë vaksinore.

Ashpërsia e sezonit të gripit të këtij viti pritet të jetë e njejtë por e paparashikueshme. Me afrimin e dimrit, të shumtë janë ata që mund të kolliten dhe teshtijnë, kështu që gjasat e transmetimit janë shumë më të larta kur dikush ka simptoma aktive.

Ashtu si në pranverë kur dallimi midis alergjive sezonale dhe nënvarianteve të Omicron vazhdonte të konfuzonte personelin, sfida tani do të jetë identifikimi i shenjave të nënvariatit më të ri të COVID-19 (XEC) kundrejt gripit stinor.

COVID-19 kundrejt gripit: Cili është ndryshimi?

Fillimisht dallimi mund të mos jetë i lehtë. Edhe pse gripi dhe COVID-19 shkaktohen nga viruse krejtësisht të ndryshme, ato ndajnë një sërë simptomash:

Ethe

Lodhja

Kollë

Dhimbje të fytit

Rrjedhje nga hunda

Probleme me frymëmarrjen (marrje fryme ne efort minimal)

Dhimbje trupi

Dhimbje koke

Etj..

Sidoqoftë, ekzistojnë dy dallime të dukshme midis gripit dhe varianteve më të fundit qarkulluese të COVID-19 (në përgjithësi).

Së pari, humbja e shijes dhe nuhatjes është specifike për COVID-19 dhe nuk shihet tek njerëzit që kanë grip. 

Ky është një ndryshim që ende mbetet shumë i rëndësishëm për të dalluar gripin dhe COVID-19.  Ndërsa mund të mos shfaqet në të gjithë pacientët (rreth 38% deri në 55% e pacientëve kanë raportuar humbje të shijes dhe rreth 40% kanë raportuar humbje të nuhatjes), kjo simptomë specifike mund të shfaqet diku nga dy ditë pas kontraktimit të virusit deri në 14  ditë pas fillimit të simptomave.

Veçantia e XEC nënvarianti më i ri Omicronian është se shenjat i ka:

Temperaturë

Dhimbje të fytit dhe kollë

Rrjedhje hundësh/teshtima

Lodhja trupore/ dhimbje muskulore

Dhimbje koke

Së dyti, mënyra se si shfaqen simptomat tek pacientët është shumë e ndryshme. Si gripi ashtu edhe COVID-19 shkaktojnë kollë dhe gulçim, por në përgjithësi, simptomat e COVID-19 kanë tendencë të zgjasin më shumë se gripi.  Ato mund të zgjasin për disa javë, nëse jo muaj (si psh Covidi i gjatë).

Ka dhe shenja të tjera si skuqje apo kruarje sysh, skuqje dhe kruarje të lëkurës, etj.

Çfarë duhet bëre nëse mendojmë që kemi grip, COVID-19, ose të dyja?

Është parë nga vitet e shkuara që është e mundur të dalësh pozitiv për gripin dhe COVID-19 në të njëjtën kohë, megjithatë, sipas ekspertëve “mundësia e një koinfeksioni është shumë e ulët”. 

Vënia e diagnozës mbetet e rëndësishme.

Flisni me mjekun e familjes: Nëse keni një shenjë treguese të COVID-19 ose gripit, është e rëndësishme të kërkoni kujdes mjekësor. Le të themi se ju fillon me dhimbje koke, ethe, dhimbje trupi dhe lodhje. Unë do të vendosja një maskë, do të izolohesha nga familja dhe do të flisja me mjekun për simptomat. A do bërë kjo nga të gjithë këtë vjeshtë/dimër? Jo domosdoshmërisht por kategori në risk dhe grupe vulnerabël duhet ta bëjnë dhe duhet të qëndrojnë në shtëpi e mos të udhëtojnë pa maskë apo shkojnë në punë e teshtijnë apo kolliten nëpër mbledhje me kolegët në ambiente të mbyllura!

Testohuni mes testeve të shpejta: Është e rëndësishme që të testohemi sa më shpejt që të jetë e mundur për të përcaktuar nëse keni COVID apo grip.

Në fakt tamponi i hundës mund të përdoret për të testuar si për COVID-19 ashtu edhe për gripin.

Filloni trajtimin: Pas vënies se një diagnoze, ju mund të vazhdoni me trajtimin e duhur. Për gripin, standardi është një preparat antiviral që mjeku i familjes mund të përshkruajë qe ndihmon në zvogëlimin e ashpërsisë së simptomave dhe shkurtimin e kohëzgjatjes së sëmundjes.  Për rastet më të lehta të COVID-19, shumica e njerëzve mund të shërohen në shtëpi duke monitoruar simptomat e tyre, duke pushuar dhe duke pirë lëngje.

Nëse keni probleme me frymëmarrjen, dhimbje të vazhdueshme, presion në gjoks, konfuzion (që së keni pasur më parë), paaftësi për t’u zgjuar ose për të qëndruar zgjuar, ose shenja te tjera alarmante, kërkoni menjëherë kujdes mjekësor urgjent.

Kush tha qe kaq ishte?

Jo jo, është koha që në veçanti grupet vulnerabël (65 vjeç e lart, ata me sëmundje kronike pre-ekzistuese, imunitet të rënë, etj.), që janë shtuar në numër, që vaksinën e fundit përforcuese kundër COVID-19 dhe gripit kanë afro dy vite pa e bërë, të marrin dozat përforcuese për këtë dimër! Kategoritë e mësipërme bëjnë mirë të marrin dhe vaksinën e gripit dhe nuk përbën problem ti marrin të dyja në një vizitë tek mjeku i familjes nëse janë mirë me shëndet (të kontrolluar nëse kanë probleme shëndetësore).

Ne s’mund të parashikojmë të ardhmen, por mund dhe duhet të përgatitemi për të.

Çna thonë të dhënat për këtë vjeshtë-dimër lidhur me rritjen e rasteve nga Qershori e këndej lidhur me nenvariantin XEC i cili tashmë është përhapur në 27 vende të botës me Europën, Azinë dhe Amerikën e Veriut të prekura:

Të prekurit thonë që jan infektuar për herë të 4-rt ose të 5-të dhe distanca nga infeksioni i fundit me Covid-19 ka qenë reth 6 muaj më parë, një indicie e rënies së mbrojtjes imunitare nga kontaktet me nënvariantin Pirola dhe në boshllëk afro 2-vjeçar ose 18 mujor nga vaksinimi i fundit booster.

Testi i shpejtë nga hunda tregoi menjëherë që ishin të infektuar me Covid dhe shenjat si kollë apo temperaturë ishin të mjafta për të kuptuar se bëhej fjalë për Covid dhe jo grip.

U desh një javë deri në 10 ditë që simptomat të përmirësoheshin dhe testi të negativizohej.

Kuptohet se ç’pritet për këtë vjeshtë-dimër. As më shumë e as më pak një valë e re nga XEC në një terren relaksi total ku nuk bëhen teste, ku shumëkush mendon që ka grip dhe kur kujtesa imunitare (hibride ose thjesht vaksinore) ka kriju boshllëk kohor.

*Dr Leidon Shapo është ekspert i shëndetit publik në Britani.

The post Varianti më i ri i Covid-19, grip stinor apo të dyja? Si të bëni dallimin appeared first on Gazeta Si.

Një sistem i fuqishëm vranësirash do të vendoset në territorin shqiptar duke sjellë rrebeshe shiu në pjesën më të madhe të vendit ku më problematike situata do të paraqitet në zonat veriore dhe veriperëndimore ku intensiteti i tyre do të jetë i lartë, kryesisht në qytetet; Pukë, Dibër, Shkodër dhe Lezhë duke sjellë përmbytje lokale në këto zona. Herë pas here priten edhe stuhi të forta ere.

Kjo situatë atmosferike do të vijojë deri vonë në mbrëmje kur pritet përmirësim gradual i kushteve të motit. Temperaturat e ajrit do të pësojnë rënie të ndjeshme në të dy vlerat ekstremale ditore duke u luhatur nga 10°C vlera më e ulët deri në 26°C vlera më e lartë në rang vendi, e cila do të shënohet në qytetin e Elbasanit.

Era do të fryjë mesatare në tokë dhe deri e fortë në det me shpejtësi mbi 75 km/h nga drejtimi veripërëndimor duke krijuar në brigjet detare dallgëzim 5-6 ballë.

The post Largohet dielli, rrezik përmbytjesh në Pukë, Dibër, Shkodër dhe Lezhë, temperaturat zbresin me disa gradë appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta Si- Një 38-vjeçar i akuzuar për përndjekje është ekstraduar nga Italia në vendin tonë. 38-vjeçari E. H., në vitin 2019 ka kanosur një vajzë që t’i dërgonte video intime. 

33-vjeçari, duke u prezantuar si një shtetas tjetër, kanosi një shtetase, në vitin 2019, që t’i dërgonte video intime”, thuhet në njoftimin e policisë.

“Si rezultat i bashkëpunimit të vazhdueshëm ndërmjet Interpol Tiranës dhe homologëve në Itali, me qëllim finalizimin e procedurave për ekstradimin e shtetasve të kërkuar ndërkombëtarisht, u ekstradua në Shqipëri, shtetasi shqiptar i arrestuar në Itali, E. H., 33 vjeç”, njofton policia.

Drejtoria e Interpol Tiranës e kishte shpallur 33-vjeçarin në kërkim ndërkombëtar, sepse më datë 19.07.2023, i është caktuar masa e sigurisë “Arrest në burg” për veprën penale “Përndjekja”.

The post Kanosi një vajzë që t’i dërgonte video intime, ekstradohet nga Italia 38-vjeçari i akuzuar për përndjekje appeared first on Gazeta Si.

Policia e Kosovës ka thënë të dielën se një shpërthim ka ndodhur gjatë mesnatës në afërsi të një pike karburanti në qendër të Zveçanit, komunë e banuar me shumicë serbe në veri të vendit.

“Rreth mesnatës, në afërsi të pompës së benzinës e cila është në qendër të Zveçanit, ka ndodh një shpërthim”, tha për Radion Evropa e Lirë zëvendësdrejtori i Policisë së Kosovës për veriun, Veton Elshani.

Elshani tha se nuk ka të lënduar nga ky shpërthim dhe se njësitet policore dolën në vendin e ngjarjes menjëherë.

“Rasti cilësohet si shkaktim i rrezikut të përgjithshëm”, theksoi Elshani.

Nuk dihet se çfarë e ka shkaktuar këtë shpërthim, i cili shkaktoi dëme materiale në shtëpizën e pikës së karburantit dhe në disa vetura në afërsi, tha ai.

Në kohën e shpërthimit pika e karburantit kishte qenë e mbyllur për shërbim, sipas tij.

Një rast si ky nuk është i rrallë në veriun e Kosovës në vjetët e fundit.

Për hedhje të mjeteve shpërthyese dhe djegie të veturave është raportuar disa herë në këtë rajon, sidomos në kohën e riregjistrimit të makinave me targa ilegale serbe në ato RKS – Republika e Kosovës.

Zveçani, së bashku me Zubin Potokun, Mitrovicën e Veriut dhe Leposaviqin, janë katër komunat me shumicë serbe në veri.

Tensionet në këtë pjesë të vendit kanë qenë kryesisht të larta në muajt e fundit, për shkak të atyre që Qeveria e Kosovës i konsideron si hapa për shtirje të sovranitetit në atë pjesë.

The post Shpërthim afër një pike karburanti në Zveçan appeared first on Gazeta Si.

Ish-presidenti i SHBA-ve, Donald Trump u prit me brohoritje nga një turmë e madhe njerëzish në një stadium, teksa ai mbërriti për ndeshjen e futbollit Alabama kundër Georgia.

HAPPENING NOW! President Trump arrives at Bryant-Denny Stadium in Tuscaloosa for the Alabama vs. Georgia football game… pic.twitter.com/nYs4Hg2E2q

— Dan Scavino Jr. (@DanScavino) September 29, 2024

Kandidati republikan për president u pa duke hedhur kuti me kokoshka në drejtim të grupit të dashamirësve, të cilët brohorisnin “SHBA!”.

The post Donald Trump përshëndet turmën e njerëzve, u hedh atyre… kuti me kokoshka appeared first on Gazeta Si.

Markat më të mëdha të modës prezantuan në Paris koleksionet e tyre më të rinj. Me modelet më të njohura, në pasarela mbizotëruan ngjyrat dhe stilet unike të secilës markë mode.

The post Stil dhe ngjyra në Javën e Modës në Paris appeared first on Gazeta Si.

Ndërsa fliste për deklaratën se “emigrantët po hanë mace e qen” në OKB, Presidenti i këshillit të Haitit tërhoqi vëmendjen, por jo me fjalët që po thoshte. Ai në një moment kishte etje dhe nuk mori një gotë por broken e ujit.

Presidenti i Haitit Edgard Leblanc Fils foli fillimisht me liderët botërorë rreth dhunës së bandave në vend, pasi kryeqyteti i tij Port-au-Prince ka qenë vendi i një lufte të vazhdueshme bandash midis dy grupeve të mëdha dhe aleatëve të tyre.

Fils ishte gati të bënte një pyetje, por para mori broken e ujit dhe u përpoq të pinte prej saj, në vend që ta hidhte ujin në një gotë. Ai vazhdoi të tentojë, duke krijuar një moment për t’u kujtuar.

The post Po mbante fjalim në OKB, Presidenti i Haitit pi ujë nga… brokja appeared first on Gazeta Si.

Një hetim nga komisioni që mbikëqyr bamirësitë në Angli dhe Uells ka konstatuar se fondacioni i bamirësisë i supermodeles, Naomi Campbell ka keqmenaxhuar paratë që duhet të shpërndaheshin për njerëz në nevojë, duke i shpenzuar për hotele me 5 yje, spa dhe aktivitete të tjera të zhytura në luks.

Campbell përmes fondacionit “Fashion For Relief”, të themeluar në 2005 duhej të financonte kauza të mira, por pati një keqmenaxhimin serioz të fondeve.

Misioni i saj ishte të financonte organizata më të vogla dhe të jepte burime për t’iu përgjigjur fatkeqësive globale me qëllim zbutjen e varfërisë dhe promovimin e shëndetit dhe arsimit.

Në këtë kontekst ajo zhvilloi evente për mbledhjen e fondeve në Kanë dhe Londër, por kjo ishte vetëm fasadë, pasi hetimet që nisën në vitin 2021, zbuluan se vetëm një përqindje e vogël e parave shkuan për kauza të mira.

Në mënyrë të veçantë, nga prilli 2016 deri në korrik 2022, vetëm 8.5% e shpenzimeve totale të bamirësisë ishin në grante bamirësie, ose 389,000 dollarë nga 4.8 milion £ që mblodhi supermodelja.

Hetimi tregoi se fondet e bamirësisë shkuan, ndër të tjera, për të paguar qëndrimin e Campbell në një hotel me pesë yje në Kanë të Francës.

Në një rast në vitin 2018, një fluturim prej 14,800 € nga Londra në Nice u regjistrua për të transportuar art dhe bizhuteri në një ngjarje për mbledhjen e fondeve në Kanë. 9,400 euro të tjera u shpenzuan nga fondet e bamirësisë për tre netë në një hotel me pesë yje për Campbell.

Supermodelja shpenzoi gjithashtu gati 7,940 euro, krahas qëndrimit të saj në hotel, për të cilin u pagua nga bamirësia. Shpenzimet përfshinin trajtime spa, shërbim në dhomë dhe blerje të cigareve dhe produkteve hoteliere.

Në fillim të vitit 2024, fondacioni i Campbell u shpërbë dhe u hoq nga regjistri i bamirësisë. Komisioni sakaq ka vendosur ta ndalojë Campbell-in që të drejtojë një organizatë bamirësie për 5 vitet në vijim. Bashkë me të janë pezulluar edhe dy persona të tjerë që punonin për “Fashion For Relief”.

The post Skandali, supermodelja Naomi Campbell mblodhi para për bamirësi por i harxhoi për luks në hotele me 5 yje appeared first on Gazeta Si.

Me anë të një postimi në rrjetet sociale, Tifozët Kuqezi, tifogrupi më i madh në mbështetje të Kombëtares shqiptare të futbollit, kanë reaguar në lidhje me zhvillimin e Kampionatit Europian të 21-vjeçarëve nga Serbia dhe Shqipëria.

Ata shprehen kategorikisht kundër këtij organizimi, ndërsa kërkojnë që ky organizim të anulohet, derisa të mos jetë vonë.

“Organizimi i Kampionatit Europian për moshat U21, nga ana e Federatës Shqiptare të Futbollit dhe shkijeve është akti më i turpshëm që bëhet në emër të tifozëve shqiptar dhe opinionin futbolldashës të Kombëtares Shqiptare të futbollit.

Ky organizim asesi nuk mund të quhet i Shqipërisë, pasi FSHF-ja nuk ka kompentecën të flasë në emër të shqiptarëve dhe Shqipërisë, por vetëm në emër të vetin si organizatë, e që pas këtij akti do gjej mbështetje vetëm tek punonjësit e vet që u jep pagë.

Nuk mjaftuan me mijëra reagime, shkrime, emisione e analiza unanimisht KUNDËR për këtë nismë, por që FSHF-ja me saktë kreu i saj me hirë ose pahirë mori mbi supet e veta të drejtën e vendosjes kokë më vete për një nismë me kaq shumë kundërshtime.

Nuk mjaftuan as qindra mijëra viktima shqiptare, gjenocidi e masakra nga ana e shkijeve. Gjithashtu nuk mjaftoi as nata e 14 tetorit kur Kombëtarja Shqiptare u gjend në një ambient terrori, e ku u bë thirrje “vrisni shqiptarët”, e ku lojtarët shqiptarë u rrahën e u fyen, madje edhe ju rrezikua jeta e tyre.

Nismat e tilla kryeneçe, e mospërfillëse ndaj opinionit të të lartëpërmendurve, që për lavdinë e tyre personale, egoja e shëmtuar për të luajtur ndërtuesin e paqes globale në dëm të harmonisë së ekipit kombëtar, të mbështetësve të saj që me gjithë sakrificën e tyre financiare e familjare, e kanë ndjekur deri tani ekipin kombëtar, do t’ju kthehet bumerang.

Nesër do të jetë vonë, kur thirrjet tuaja do të bëhen përgjëruese ndaj përkrahësve të Kombëtares dhe sportdashësve, për t’i ulë gjakrat e tensionin dhe për të kërkuar kompromis e partneritet”, mbyllet reagimi i Tifozave Kuqezi.

The post Organizimi i Europianit me Serbinë, reagojnë Tifozët Kuqezi: Akt i turpshëm, nesër do të jetë vonë për t’i ulur gjakrat appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta Si- Kryesia e Partisë Demokratike ka vendosur në përfundim të mbledhjes së zhvilluar ditën e sotme se do të zhvillojë një protestë në datën 6 tetor, si protesta e parë e një serie protestash.

Vendimi erdhi pas diskutimeve të demokratëve për të përshkallëzuar aksionin e tyre opozitar, teksa ditën e sotme Gjykata e Apelit la në fuqi vendimin për të dënuar me 1 vit burg deputetin Ervin Salianji.

I pari ishte Flamur Noka, sekretari i përgjithshëm, i cili propozoi që protestat të shtrihen nga portet, te aeroporti e universitetet.

Teksa Agron Gjekmarkaj sugjeroi që opozita duhet të bëjë më shumë për të bindur ndërkombëtarët se edhe drejtësia e re nuk po funksionon.

“Të bëjmë diçka simbolike që nesër, sepse po t’i bëhej PS kjo gjë kur ishte në opozitë do kishte reaguar gjithë faktori ndërkombëtar. Ne jemi ende shumë të vakët me ndërkombëtarët. Më shume se protesta, Ramës i dhemb kur reagojnë gazetat, shtypi, ndërkombëtarët. Ndaj ta përdorimin edhe këtë formë të rëndësishme. Duhet të bëjmë një përpjekje të madhe me ndërkombëtarët se dënimi politik, dmth që nuk funksionon as kjo drejtësia e re”, u shpreh Gjekmarkaj.

Pas përfundimit të mbledhjes, Flamur Noka tha për mediat se opozita nuk do të rrijë duarkryq dhe do të ketë protesta të ndryshme, të përshkallëzuara.

“Drejtësia e re vepron kundër Kushtetutës, në duart e Edi Ramës. Vendos padrejtësinë si normën e saj dhe funksion si organizatë kriminale.

Kërkon të kërcënojë opozitën si vendim i radhës se kush lufton kundër Ramës dhe ministrave, kush dënon Ramën dhe narkotrafikantët dhe lidhjen e Ramës dhe ministrat me krimin e organizuar e pret ky fat.

Opozita nuk mund të rrijë duarkryq. Nuk bëhet fjalë thjesht për protestë kombëtare, përshkallëzim. Radikalizim i protestave, ne do të jemi në terren në të gjithë republikën e Shqipërisë.

Qytetarët janë sot një hap para opozitës. Janë të revoltuar, kanë nevojë t’i kontaktojmë. Rruga jonë është pa kthim. Edi Rama do të gjunjëzohet! Aksioni opozitar do të jetë edhe në Parlament edhe në terren, nuk ka më paqe për Edi Ramën dhe regjimin e tij kriminal. Drejtësia e re është vegël e regjimit”, tha Noka.

The post Kryesia e PD merr vendimin, më 6 tetor nisin protestat, Noka: Do ketë përshkallëzim, aksion opozitar edhe në Parlament appeared first on Gazeta Si.

Partia Demokratike zhvilloi një mbledhje urgjente të Kryesisë këtë të enjte pas dënimit me një vit burg të deputetit Ervin Salianji.

Burime për median kanë bërë të ditur se në këtë mbledhje është propozuar zhvillimi i protestave në qarqe, protesta në rrugë, bllokim aktivitetesh, protesta në porte dhe aeroportesh, protesta edhe në universitete.

Mësohet se propozimet e para janë bërë nga Sekretari i Përgjithshëm, Flamur Noka.

Në këtë mbledhje, Sali Berisha u shpreh se PD është përballë dy rrugëve. 

“Momenti i terrorit kundër opozitës e vë opozitën para dy alternativave: ose të dalë në klandestinitet, çka ne nuk e përfillim kurrë këtë, ose të dalë ballë për ballë. Të mbrojë opozitarizmin, të mbrojë Kushtetutën, të mbrojë sovranitetin e vendit. Një vend ku shtypet opozita, nuk ka sovranitet të brendshëm. Ku shtypet një opozitë, e cila bën të gjitha përpjekjet për funksionimin e Kushtetutës, për funksionimin e ligjeve, për funksionimin e rregullores së parlamentit. Por këto të gjitha shpërblehen me arrestime. Shpërblehen me burgosje, shpërblehen me dënime, që të gjitha antiligjore, që të gjitha antikushtetuese, që të gjitha hakmarrje primitive”, u shpreh Berisha.

The post Nga bllokimi i aeroportit, tek universitetet, PD kërkon protesta pas dënimit të Salianjit appeared first on Gazeta Si.