Kur ekonomia e një vendi rritet, kjo rrjedhimisht përkthehet në më shumë mirëqenie për njerëzit. Kjo është një tezë tashmë e gjithë-pranuar në pjesën dërrmuese të ekonomive në botë. Por analiza e shifrave tregon se rritja ekonomike në Shqipëri nuk po përkthehet në më shumë mirëqenie për familjet dhe individët.
Viti i shkuar ishte i mbarë për arkën e shtetit, por jo edhe për aq për buxhetet e familjeve shqiptare. Në një kohë që rritja ekonomike ishte gati 4 për qind, shpenzimet mujore të familjeve në raport me vitin 2022 u zgjeruan me vetëm 3.7 për qind. Nga 88 mijë e 367 lekë në 2022-shinb, vitin e shkuar një familje shpenzoi mesatarisht 91 mijë e 675 lekë, 3 mijë e 209 lekë më shumë në muaj.
Nëse do të llogarisnim inflacionin që ishte mesatarisht 4.8 për qind, atëherë del që shqiptarët të kenë shpenzuar më tepër nga rritja e çmimeve, por ka marrë në këmbim më pak mallra e shërbime.
âKjo vjen pĂ«r dy arsye. E para janĂ« tĂ« ardhurat e ulĂ«ta. Duke qenĂ« pagat e ulĂ«ta, atĂ«herĂ« njĂ« pjesĂ« e mirĂ« e tyre rrjedhimisht shkon pĂ«r ushqimeve. E Dyta Ă«shtĂ« se nĂ« ShqipĂ«ri çmimet e ushqimeve janĂ« ndjeshĂ«m mĂ« tĂ« larta se nĂ« vendet e Bashkimit Europianâ, shprehet Xhonsila Hoxha, eksperte pĂ«r ekonominĂ«.
Gati 40 pĂ«r qind e asaj qĂ« njĂ« familje shqiptare shpenzoi gjatĂ« vitit tĂ« shkuar shkoi pĂ«r tâu ushqyer. NĂ« vendet e Rajonit ky tregues nuk e kalon nivelin e 27 pĂ«r qind, ndĂ«rsa nĂ« Bashkimin Europian vetĂ«m 15 pĂ«r qind. Fakti qĂ« pesha e shpenzimeve pĂ«r ushqim nĂ« raport me totalin nĂ« vend Ă«shtĂ« nĂ« nivele kaq tĂ« larta nuk do tĂ« thotĂ« se shqiptarĂ«t ushqehen mĂ« mirĂ« se qytetarĂ«t e tjerĂ« tĂ« EuropĂ«s apo Rajonit, transmeton A2.
âPra familjet nuk Ă«shtĂ« se patĂ«n mĂ« tepĂ«r para nĂ« xhepa, por thjesht shpenzimet u rritĂ«n nga inflacioni. Pra shqiptarĂ«t duket se kanĂ« jetuar gjatĂ« vitit 2023 mĂ« keq se sa gjatĂ« 2022-shit. Me pak fjalĂ«, ndĂ«rsa çmimet janĂ« rritur, shqiptarĂ«t kanĂ« blerĂ« mĂ« pak mallra e shĂ«rbime se sa gjatĂ« vitit 2022â, tha pĂ«r A2 CNN, Teuta Nunaj, eksperte pĂ«r ekonominĂ«.
Kriza e çmimeve, vitin e shkuar thelloi hendekun mes jetesës në Tiranë dhe rrethe duke i dhënë jetë fenomenit të ri të blerjeve me lista veçanërisht në periferi.
âMĂ« shumĂ« se gjysma e banorĂ«ve tĂ« lagjes marrin veresie. MĂ« shumĂ«s e gjysma!â, thotĂ« njĂ« shitĂ«se.
Tirana Ă«shtĂ« vetĂ«m âmaja e ajsbergutâ pĂ«r sa i pĂ«rket varfĂ«risĂ«. Fotografia âbardh e ziâ e mospasjes gati nĂ« mjerin shfaqet mĂ« e gjallĂ« se kurrĂ« nĂ« rrethe. BashkĂ« me kryeqytetin, vetĂ«m Fieri, DurrĂ«si dhe Korça patĂ«n vitin e shkuar sipas Institutit tĂ« Statistika tĂ« ardhura pĂ«r frymĂ« afĂ«r me mesataren kombĂ«tare, transmeton A2.
âKemi vetĂ«m TiranĂ«n mbi mesataren kombĂ«tare dhe gjithĂ« qarqet e tjerĂ« nĂ«n mesatare. Ky Ă«shtĂ« shkak kryesor se pse sot tĂ« vitin 2024 ne kemi kĂ«to çrregullime demografikeâ, tha Doralda Tanellari, studiuese e çështjeve ekonomike.
Qytetarët e Durrësit, Vlorës, Beratit, Korçës, Dibrës, Elbasanit, Shkodrës, Lezhës e Kukësit sipas INSTAT, patën të ardhura vjetore gati sa gjysma e mesatares vendore. Kukësi rezulton edhe qarku më i varfër në shkallë vendi. Aty, të ardhurat e banorëve në një vitin ishin më pak se 3 mijë euro, thënë ndryshe sa gjysma e Tiranës e rreth 40 për qind më pak se mesatarja vendore.
Pasojat e mos-pasjes janë të shumta. Shpopullimi është më i dukshmi.
âThuajse gjithĂ« qarqet e veriut po pĂ«rballen me kĂ«tĂ« problem. Kjo pĂ«r shkak tĂ« lĂ«nies nĂ« harresĂ« pĂ«r kaq shumĂ« kohĂ«â, tha Doralda Tanellari, studiuese e çështjeve ekonomike.
âKjo Ă«shtĂ« dilema e madhe nĂ« qarqe, por edhe nĂ« nivel kombĂ«tar. NĂ« raport me atĂ« qĂ« prodhohet nĂ« qarqe, ajo qĂ« kthehet nĂ« interesin publik Ă«shtĂ« shumĂ« e pakĂ«t. Ndaj ka edhe kĂ«shtu disbalancashâ, tha Agron Haxhimali, ekspert i politikave vendore.
Një në tre shqiptare jetoi në kushte të vështira ekonomike gjatë vitit të shkuar. Kjo sipas Avokatit të Popullit për shkak të niveli të ulët të ndihmës ekonomike, pagave dhe buxheteve të kufizuara të bashkive për mbrojtjen social.
âKemi dĂ«shtim tĂ« politikave tĂ« zhvillimit tĂ« rajoneve. Nuk dimĂ« se ku duhet tĂ« mbĂ«shtet zhvillimi i atij qarku, Kjo ka bĂ«rĂ« qĂ« njerĂ«zit tĂ« kenĂ« mĂ« pak tĂ« ardhura e rrjedhimisht tĂ« shpenzojnĂ« mĂ« pakâ, tha Agron Haxhimali, ekspert i politikave vendore.
NjĂ« tjetĂ«r problem qĂ« lind si pasojĂ« e varfĂ«risĂ« nĂ« rrethe Ă«shtĂ« edhe shitimi i familjeve qĂ« kĂ«rkojnĂ« ndihmĂ« ekonomike. Kjo pĂ«rkthehet mĂ« pas nĂ« mĂ« shumĂ« paraâ tĂ« harxhuara nga Buxheti i Shteti e frenim tĂ« investimeve.
Shqipëria ka nivelin më të lartë të pabarazisë ndërmjet shtresave sociale se çdo vend tjetër i Ballkanit Perëndimor. Vendi përherë dhe më shumë po shkon drejt shtresëzimit dypolar vlerëson Banka Botërore në një raport të fundit, teksa paralajmëron se mungesa e shtresës së mesme është e rrezikshme për të ardhmen e shoqërisë.
âJanĂ« dy ShqipĂ«ri qĂ« ndeshen gjithĂ« kohĂ«n. ĂshtĂ« njĂ« ShqipĂ«ri reale e atyre qĂ« pĂ«rbĂ«jnĂ« mĂ« shumĂ« se 50 pĂ«r qind tĂ« tĂ« punĂ«suarve nĂ« sektorin privat dhe atĂ« publik me tĂ« ardhura tĂ« pamjaftueshme dhe kemi ShqipĂ«rinĂ« virtuale qĂ« rreket tĂ« krijohet pĂ«rgjithĂ«sisht nga zoti Rama, ekipi i tij dhe elita politike e vendit.â
Teksa e cilĂ«son si njĂ« ârealitet tĂ« dhimbshĂ«mâ, Banka BotĂ«rore argumenton se rritja ekonomike e vendit nuk po pĂ«rkthehet nĂ« shtim tĂ« mirĂ«qenies sĂ« popullatĂ«s. Ushqimi pĂ«rbĂ«n 70 pĂ«r qind tĂ« konsumit tĂ« pĂ«rgjithshĂ«m pĂ«r 25 pĂ«rqindĂ«shin me tĂ« ardhura mĂ« tĂ« ulĂ«ta tĂ« popullsisĂ« thuhet nĂ« dokument.
âPĂ«r fat tĂ« keq ne kemi individĂ« qĂ« qeverisin, por ende nuk kemi institucione. Ajo çfarĂ« ne nuk kemi qenĂ« nĂ« gjendje tĂ« ndĂ«rtojmĂ« janĂ« urat mes kontributeve dhe taksave dhe pĂ«rfitimet qĂ« vijnĂ« nga ato. Pra shndĂ«rrimit tĂ« tyre nĂ« tĂ« mira publikeâ
Zhvillimet në vend, veçanërisht në dekadën e fundit ka kthyer në tavolinat e ekonomistëve diskutimet nëse duhet të kemi rritje ekonomike apo zhvillim ekonomik e social? Qeveria duket se ka zgjedhur rrugën e parë. Megjithëse në Buxhetin e Shtetit po futen si kurrë më para, vjet nga rritja e çmimeve dhe këtë vit nga puna e qytetarëve dhe fitimet e bizneseve, asnjë hap nuk është marrë deri më tani për rishpërndarjen e këtyre të ardhurave shtesë. Kjo do të thotë se pavarësisht nëse rritja ekonomike do të jetë 3.6 për qind siç së fundmi Banka Botërore parashikoi apo edhe më shumë, ajo që familjet do të kenë më shumë në xhepa për të shpenzuar do të jetë fare pak./A2