Teknologjitë e reja dhe interneti janë pjesë e të gjithë jetës sonë, veçanërisht kur bëhet fjalë për shoqërimin dhe argëtimin.
Megjithatë, nuk janë të pakta rreziqet që fshihen, nga keqinformimi, te varësia nga ekranet apo rrjetet sociale. Sidomos për fëmijët, prindërit duhet të marrin rolin e udhërrëfyesit, për t’u treguar jo vetëm përdorimin korrekt të internetit dhe rrjeteve sociale, por edhe për t’i mbrojtur nga zakonet e dëmshme për veten e tyre.
Si mund të zvogëlojmë shanset tona për t’u ekspozuar ndaj rreziqeve në internet
Angazhimi i fëmijëve dhe adoleshentëve me teknologjitë e reja dhe internetin mund të ofrojë shumë mundësi dhe mundësi për socializim, argëtim dhe mësim.
Fëmijët përshtaten në një masë të madhe në mënyrë harmonike dhe shpejt me përdorimin e mediave dixhitale, ndaj prindërit duhet të balancojnë nga njëra anë nevojën për mbrojtje nga rreziqet që ekzistojnë në përdorimin e mediave dixhitale dhe nga ana tjetër shfrytëzimin e mundësive dhe mundësive që ato ofrojnë.
Gjashtë hapat bazë për të siguruar shfletim të sigurt në internet janë si më poshtë:
- Në moshën e foshnjës dhe shkollës (5-11 vjeç), rekomandohet që kompjuteri të vendoset në një zonë të përbashkët (p.sh. sallon) në mënyrë që prindi të ketë mundësinë të mbikëqyrë përdorimin e internetit nga fëmija.
- Shfletimi në internet gjatë orëve të caktuara të ditës kur është i pranishëm të paktën një prind ose kujdestar.
- Kontrolloni moshat e lejuara të rekomanduara për lojërat online, mediat sociale dhe videot online.
- Përdorni programet e kontrollit prindëror (bllokimi i faqeve të papërshtatshme të internetit, krijimi i rregullave të filtrimit të faqeve të internetit, përcaktimi i orëve të hyrjes në internet).
- Informimi i fëmijës për veprimet që duhen ndërmarrë në rast ekspozimi ndaj rrezikut (njoftimi i prindit, screenshot, bllokimi i llogarive, ndjekja penale e krimit kibernetik).
- Njohja e kujdestarit me të gjitha aplikacionet që përdor fëmija (lojëra, media sociale) në mënyrë që të jetë në gjendje t’i përcjellë fëmijës rregullat e përdorimit të përgjegjshëm dhe korrekt.
Si mund ta shfrytëzojmë kohën e lirë?
Pushimi veror është shpesh një sfidë e madhe për prindërit që ta shfrytëzojnë atë sa më shumë. Ekspozimi para një ekrani është zgjidhja e parë dhe më e lehtë.
Megjithatë, muajt e verës janë një mundësi e rëndësishme për të gjithë për të shpëtuar nga… rutina e ekspozimit ndaj një ekrani, qoftë celulari, kompjuteri apo televizori.
Shfrytëzimi i kohës së lirë duhet të bëhet për sa i përket kohës cilësore para një ekrani, por edhe me aktivitete që ofrojnë kohë cilësore mes familjarëve.
“Me ‘cilësi’ e kohës së ekranit nënkuptojmë filma, seriale, video dhe programe që prindërit do t’i shikojnë së bashku me fëmijët e tyre dhe do të hapin tema për bisedë. Ky ndërveprim prind-fëmijë është më i mundur në ekranet e përbashkëta, si televizori dhe kompjuteri, sesa në ekranet personale, si celularët dhe tabletët.
Ajo që duhet shmangur megjithatë është lënia e televizorit ndezur gjatë gjithë ditës.
Përveç kësaj, shëtitjet e thjeshta me biçikletë, lojërat “klasike” interaktive si fshehja dhe sportet si futbolli, basketbolli, volejbolli dhe kërcimi janë aktivitete që mund të ofrojnë gëzim dhe përtëritje për të gjithë anëtarët e familjes.
Sigurisht, një aktivitet bazë alternativ, ndihmues për të reduktuar kohën para ekraneve, mbetet leximi i një libri.
Sa kohë mund të qëndrojë fëmija im para ekranit?
Sipas Akademisë Amerikane të Pediatrisë, rekomandohet që:
- Shmangia e mediave në ekran deri në 18 muajsh
• Deri në 1 orë/ditë për moshat 2-5 vjeç
• Deri në 2 orë/ditë për moshat 6-12 vjeç
Nga 2-12 vjeç, oraret mund të ndryshohen nëse nevojitet koha e ekranit për t’u marrë me detyrimet shkollore dhe mësimore.
Në veçanti për moshën e vogëlushit (2-5 vjeç), konsiderohet e nevojshme që kontakti i vogëlushit me median dixhitale të bëhet në kontekste rreptësisht të caktuara dhe specifike (p.sh. një telefonatë video me një të afërm ku ekrani do të jetë në një distancë nga fëmijë, ndriçim i ulët dhe decibel i reduktuar). Përveç kësaj, mund të përdoret për të lexuar një libër dixhital (tabletë) ose për të luajtur një lojë në kohë specifike dhe fikse të ditës. Përveç kësaj, është e nevojshme të shmangni çdo formë ekrani të paktën 1 orë para gjumit.
Si përcaktohen kufijtë kohorë
Kufizimi i kohës që fëmija kalon në ekran (koha e ekranit) bëhet gjithnjë e më i vështirë në epokën e teknologjive të reja dhe të botës dixhitale.
Demarkacioni më efektiv i kohës në ekran, sipas saj, kërkon:
- Duhet të ketë harmoni mes prindërve.
- Hapësirë e sigurt për të shprehur ndjenjat dhe mendimet e fëmijës.
- Atmosferë e qetë bashkëpunimi.
Motivimet dhe mundësitë që fëmija të ndahet nga ekrani:
- Regjistrimi i fëmijës në sportet ekipore
- Kultivimi i edukimit muzikor
- Aktivitete të përbashkëta jashtë shtëpisë
- Dashuria e fëmijës për leximin
- Reduktimi i kohës që vetë prindërit shpenzojnë në celular ose kompjuter
- Vigjilencë nga ana e kujdestarëve për zhvillimin emocional dhe social të fëmijës.
Rreziqet e përdorimit të pamatur
- Gjatë fëmijërisë së hershme (0-5 vjeç): Truri i fëmijës i nënshtrohet zhvillimit të shpejtë kognitiv, social dhe emocional. Cilësia e përvojave gjatë kësaj periudhe, duke përfshirë ekspozimin ndaj ekraneve, mund të ndikojë në procese të tilla kritike si zhvillimi i gjuhës, përqendrimi dhe zgjidhja e problemeve. Ndërveprimi i drejtpërdrejtë njerëzor është shumë i rëndësishëm gjatë fëmijërisë së hershme.
- Në moshën shkollore (6-12 vjeç): Koha e tepërt para ekranit mund të zvogëlojë kohën e disponueshme për aktivitetet jashtëshkollore, të cilat janë të rëndësishme për zhvillimin social dhe akademik. Përveç kësaj, koha e tepërt para ekranit tek fëmijët e kësaj grupmoshe mund të ulë cilësinë dhe kohëzgjatjen e gjumit, gjë që lidhet me zhvillimin kognitiv.
- Adoleshentët (13-18 vjeç): gjithashtu preken ndjeshëm nga koha e tepërt e ekranit, veçanërisht për sa i përket shëndetit të tyre mendor. Duket se ekziston një lidhje e fortë midis niveleve të larta të përdorimit të ekranit dhe simptomave të depresionit dhe ankthit tek adoleshentët. Në veçanti, përdorimi i mediave sociale mund të ndikojë në vetëvlerësimin dhe imazhin e trupit, duke kontribuar në shqetësime psikologjike.
The post Sa kohë duhet të kalojnë fëmijët përpara ekranit dhe si të vendosen kufijtë appeared first on Gazeta Shqiptare Online.