ĂĂ«shtja e eksportit tĂ« njĂ« sasie mbetjesh industriale nga porti i DurrĂ«sit, qĂ« dyshohet se pĂ«rmbajnĂ« lĂ«ndĂ« tĂ« dĂ«mshme helmuese, Ă«shtĂ« kthyer nĂ« njĂ« histori dyshimesh tĂ« shumta, me shumĂ« tĂ« panjohura. NjĂ« hetim i dyfishtĂ« Ă«shtĂ« duke u kryer nga prokuroria e DurrĂ«sit nĂ« ShqipĂ«ri dhe nga zyra e Bashkimit Evropian kundĂ«r Mashtrimeve, OLAF, nĂ« Bruksel, mbi 100 kontejnerĂ« tĂ« bllokuar sĂ« fundmi nĂ« Singapor, me origjinĂ« nga porti i DurrĂ«sit.
Organizata jo qeveritare amerikane âRrjeti i Aksionit tĂ« Bazelitâ i tha ZĂ«rit tĂ« AmerikĂ«s, se ajo Ă«shtĂ« e bindur se porti i DurrĂ«sit, jo vetĂ«m nĂ« kĂ«tĂ« rast, por edhe nĂ« raste tĂ« tjera mĂ« parĂ« Ă«shtĂ« shfrytĂ«zuar pĂ«r tĂ« nxjerrĂ« nga ShqipĂ«ria, rajoni dhe me gjasĂ« edhe nga vende tĂ« tjera evropiane, mbetje tĂ« rrezikshme helmuese drejt disa vendeve aziatike.
Nga Porti i DurrĂ«sit, çdo tre apo katĂ«r muaj Ă«shtĂ« eksportuar njĂ« material qĂ« dyshohet se Ă«shtĂ« pluhur helmues i njohur si âEAFâ, qĂ« del nga oxhaqet e fabrikave metalurgjike. Ky Ă«shtĂ« pretendimi i Rrjeti i Aksionit tĂ« Bazelit (BAN), me seli nĂ« Seattle. PĂ«rfaqĂ«suesi i tij, Jim Puckett i tha ZĂ«rit tĂ« AmerikĂ«s se tĂ« dhĂ«nat qĂ« BAN-i disponon janĂ« marrĂ« nga njĂ« sinjalizues nga Porti i DurrĂ«sit, i cili ka ofruar dĂ«shmi pĂ«r kĂ«tĂ«.
âPara njĂ« muaji, ne krijuam njĂ« portal, ku individĂ« nga e gjithĂ« bota mund tĂ« raportojnĂ« pĂ«r mbetjet helmuese. Personi i parĂ« qĂ« na sinjalizoi ishte njĂ« individ qĂ« vĂ«zhgoi transportin e mbetjeve helmuese nĂ« portin e DurrĂ«sit. Ai kishte njohuri se ku shkonte pluhuri helmues dhe dokumentet qĂ« tregonin rrugĂ«timin e ngarkesaveâ.
Pas marrjes së të dhënave BAN-i thotë se ka kryer hulumtimin e veta dhe arrin në përfundimin se dërgesa të kësaj natyre bëhen rregullisht nga porti i Durrësit.
âNe ishim nĂ« gjendje tĂ« konfirmojmĂ« se kontejnerĂ«t qĂ« raportoi sinjalizuesi, numrat e tyre identifikues, i vĂ«rtetuam pĂ«rmes aplikacionit âGoogle Earthâ , po ashtu pĂ«rmes imazheve satelitore tĂ« Google Earth, lokalizuam vendndodhjen e tyre tĂ« saktĂ« duke e krahasuar me dritat dhe rrugĂ«t e portit. Kemi tre burime tĂ« dhĂ«nash tĂ« marra nĂ« tre kohĂ« tĂ« ndryshme. Ne dyshojmĂ« se kjo ndodh çdo tre apo katĂ«r muaj.â
Hiri i eksportuar nga porti i DurrĂ«sit i takon firmĂ«s âSokolajâ e cila e ka blerĂ« atĂ« nga fabrika e kompanisĂ«Â Kurum nĂ« Elbasan qĂ« prodhon çelik dhe hekur. E kontaktuar nga ZĂ«ri i AmerikĂ«s, firma Sokolaj deri nĂ« pĂ«rgatitje e kĂ«tij materiali nuk ka kthyer pĂ«rgjigje.
Firma turke Kurum, në një deklaratë të bërë më 21 gusht, ndonëse nuk jep sqarim të saktë nëse është ajo shitësja e kësaj lënde, thotë se
âKurum International asnjĂ«herĂ« nuk ka eksportuar mbetje tĂ« rrezikshme ndaj edhe nĂ« kĂ«tĂ« rast, kjo ngarkesĂ« pĂ«r tĂ« cilĂ«n bĂ«het fjalĂ« nuk Ă«shtĂ« eksportuar nga Kurum Internationalâ.
Puckett thotë se eksportimi i shpeshtë i këtij materiali nga Durrësi, ngre dyshime që ai n uk vjen vetëm nga fabrika e Kurimit, pasi kjo fabrikë nuk është aq e madhe sa të prodhojë sasi kaq të mëdha të pluhurit EAF.
âKy material mund ta ketĂ« origjinĂ«n nga vende tĂ« tjera tĂ« EvropĂ«s. Kudo ku ka fabrika pĂ«r shkrirjen e çelikut, krijohet ky lloj hiri. KompanitĂ« duan ta heqin atĂ« qafe, sepse kostoja Ă«shtĂ« mĂ« e lartĂ« pĂ«r ta menaxhuar siç duhet. Po ashtu edhe zinku qĂ« nxirret prej tij nuk Ă«shtĂ« aq i vlefshĂ«mâ, thotĂ« zoti Puckett.
Sipas tĂ« dhĂ«nave qĂ« sinjalizuesi i dha Rrjetit tĂ« Aksionit tĂ« Bazelit, rasti i fundit ishte nĂ« muajin korrik, kur material i dyshimtĂ« fillimisht u ngarkua nĂ« kontejnerĂ« nĂ« Portin e DurrĂ«sit. Pasi largohet nga porti i DurrĂ«sit, kontejnerĂ«t udhĂ«tojnĂ« drejt portit tĂ« Triestes, nĂ« Itali. Aty kontejnerĂ«t ngarkohen nĂ« dy anije tĂ« tjera transportuese, qĂ« i pĂ«rkasin firmĂ«s daneze âMaerskâ. Prej portit italian, pĂ«rmes Detit Mesdhe dhe bregdetit tĂ« AfrikĂ«s malli u nis fillimisht pĂ«r nĂ« Singapor, prej nga do tĂ« vazhdonte rrugĂ«n pĂ«r nĂ« destinacionin e tij pĂ«rfundimtar, TajlandĂ«n. NdĂ«rsa malli lundronte nĂ« mes tĂ« ujĂ«rave tĂ« Lindjes sĂ« Mesme dhe AfrikĂ«s sĂ« Jugut, njĂ« nga dy anijet qĂ« e transportonin atĂ« u zhduk nga radarĂ«t. BAN-i thotĂ« se kjo ndodhi pikĂ«risht nĂ« kohĂ«n kur ata ngritĂ«n shqetĂ«simin se njĂ« ngarkesĂ« me pluhur helmues po transportohej nga ShqipĂ«ria pĂ«r nĂ« Azi.
Firma daneze Maersk e konfirmoi për Zërin e Amerikës se sinjali nga një prej anijeve të saj me të vërtetë u ndal, por thotë se kjo nuk u bë për arsyen që ngre si dyshim BAN-i.
âNjĂ« organizatĂ« jo qeveritare ka spekuluar se pse gjurmuesi i anijes tonĂ« Campton ishte fikur. NdĂ«rsa situata e sigurisĂ« nĂ« ujĂ«rat rreth rajonit tĂ« Lindjes sĂ« Mesme Ă«shtĂ« e ndjeshme, nuk Ă«shtĂ« e pazakontĂ« qĂ« disa pronarĂ« anijesh tĂ« çaktivizojnĂ« gjurmuesin e tyreâ.
Kjo lë të kuptojë se mund të jetë bërë për të shmangur një sulm nga grupi militant jemenas, Houthi që prej nisjes së luftës në mes të Izraelit dhe Hamasit ka kryer një mori sulmesh mbi anijet transportuese që kanë lundruar afër Jemenit.
Maersk gjithashtu i tha Zërit të Amerikës se ata vendosën ta transportonin mallin pasi dokumentacioni shoqërues thoshte se ishte i pa rrezikshëm.
âNĂ«se do tĂ« ishte deklaruar se pĂ«rmban mbetje tĂ« rrezikshme, Maersk do tĂ« kishte refuzuar ta transportonte. PĂ«r shkak tĂ« spekulimeve nĂ« lidhje me pĂ«rmbajtjen e tij, Maersk ka bashkĂ«punuar me autoritetet e Singaporit⊠Anija jonĂ« Campton ka shkarkuar kontejnerĂ«t nĂ« Singapor dhe tani ato po riatdhesohen pĂ«r nĂ« ShqipĂ«ri nga njĂ« kompani tjetĂ«râ.
NjĂ« tjetĂ«r argument qĂ« pĂ«rmend âRrjeti i Aksionit tĂ« Bazelitâ pĂ«r dyshimet e transportimit tĂ« kĂ«tij materiali nga porti i DurrĂ«sit Ă«shtĂ« dĂ«rgesa e parafundit qĂ« shkoi nga DurrĂ«si pĂ«r nĂ« KinĂ«. Nga muaji prill, sipas drejtorit ekzekutiv Jim Puckett, kjo dĂ«rgesĂ« Ă«shtĂ« bllokuar nĂ« njĂ« port kinez, afĂ«r Hong Kongut.
âKjo dĂ«rgesĂ« u nis nga i njĂ«jtĂ« port. Sipas sinjalizuesit tonĂ«, kinezĂ«t e kanĂ« refuzuar atĂ«. JanĂ« 115 kontejnerĂ« nga ShqipĂ«ria qĂ« ende janĂ« tĂ« bllokuar nĂ« KinĂ«. KinezĂ«t e kanĂ« analizuar materialin dhe kanĂ« gjetur nivele tĂ« larta tĂ« metaleve, pĂ«rfshirĂ« mbi 8% plumbâ, thotĂ« zoti Puckett.
Dy ministri tĂ« qeverisĂ« shqiptare nĂ« fundjavĂ« thanĂ« nĂ« njĂ« deklaratĂ« tĂ« pĂ«rbashkĂ«t se âShqipĂ«ria nuk mundet tĂ« pranojĂ« apriori rikthimin e ngarkesave tĂ« tilla vetĂ«m mbi bazĂ«n e dyshimeve e tĂ« spekulimeve, pa realizimin e analizave shteruese âŠâ
Nëse konfirmohet se fjala është për hirin që del nga oxhaku i fabrikave metalurgjike, atëherë pasojat, sipas BAN-it janë të rënda, për shëndetin e njerëzve dhe mjedisin, por mund të ketë edhe pasoja politike.
Pluhuri EAF përmban përqindje të lartë metalesh si plumbi dhe kromi dhe mbetje të tjera kimike që shkaktojnë kancer.
NĂ« fotografitĂ« e sinjalizuesit tĂ« BAN-it pĂ«r rastin e muajit korrik, sipas zotit Puckett, shihen grumbuj tĂ« hirit qĂ« ishin lĂ«nĂ« nĂ« mjedis tĂ« hapur nĂ« portin e DurrĂ«sit. Fotografi tĂ« ngjashme shihen edhe nĂ« aplikacionin âGoogle Earthâ. NjĂ« e tillĂ«, e bĂ«rĂ« mĂ« 11 tetor tĂ« vitit tĂ« kaluar, tregon grumbuj tĂ« hirit brenda hapĂ«sirĂ«s sĂ« portit tĂ« DurrĂ«sit.
âFjala Ă«shtĂ« pĂ«r njĂ« mbetje tĂ« rrezikshme nĂ«se nuk trajtohet si duhet. Ju nuk do tĂ« donit ta mbani kĂ«tĂ« afĂ«r fĂ«mijĂ«ve apo personave me sĂ«mundje kronikeâ, tha zoti Puckett.
Prokuroria e Durrësit njoftoi të mërkurën se ka nisur hetimet, në bashkëpunim me Zyrën Evropiane kundër Mashtrimit Ekonomik (OLAF).
Kjo zyrë nuk pranoi të komentojë.
âNe nuk jemi nĂ« gjendje tĂ« japim detaje nĂ« lidhje me rastet qĂ« OLAF mund tĂ« trajtojĂ« pasi duhen mbrojtur tĂ« dhĂ«nat e çdo hetimi tĂ« mundshĂ«m dhe tĂ« proceseve tĂ« mundshme gjyqĂ«sore qĂ« do tĂ« pasojnĂ«âŠâ, tha pĂ«r ZĂ«rin e AmerikĂ«s zyra pĂ«r informim e OLAF-it.
Dogana shqiptare megjithatĂ« e konfirmoi pĂ«r ZĂ«rin e AmerikĂ«s se ishte OLAF-i ai i cili e njoftoi StrukturĂ«n Antitrafik tĂ« DrejtorisĂ« sĂ« PĂ«rgjithshme tĂ« Doganave pĂ«r rastin. Kjo zyrĂ« gjithashtu nuk pranoi tĂ« komentojĂ«, pasi rasti tani Ă«shtĂ« nĂ«n hetim. As kompania gjermane âEMS Shippingâ qĂ« menaxhon njĂ« pjesĂ« tĂ« portit tĂ« DurrĂ«sit, pikĂ«risht pjesĂ«n ku bĂ«het ngarkimi i kĂ«tij materiali nĂ« kontejnerĂ«, nuk pranoi tĂ« bĂ«jĂ« komente.
âDuke qenĂ« se rasti Ă«shtĂ« nĂ«n hetim nga autoritetet me tĂ« cilat po bashkĂ«punojmĂ« plotĂ«sisht, nuk mund tĂ« komentojmĂ« detajet e rastit derisa tĂ« pĂ«rmbylletâ.
Rrjeti i Aksionit të Bazelit thotë se ishin ata që e njoftuan OLAF-in për rastin.
âNe i jemi shumĂ« mirĂ«njohĂ«s OLAF-it dhe prokurorisĂ« nĂ« ShqipĂ«ri qĂ« po merren me kĂ«tĂ« rast, pasi unĂ« kam pĂ«rshtypjen qĂ« kjo Ă«shtĂ« maja e njĂ« skandali shumĂ« mĂ« tĂ« madhâ, thotĂ« Drejtori Ekzekutiv i BAN-it, Jim Puckett.
Pasojat politike, nëse konfirmohet pretendimi i organizatës amerikane, mund të jetë shkelja e Konventës së Bazelit, Traktatit të Kombeve të Bashkuara, që rregullon tregtinë e mbetjeve të rrezikshme. Vendet nënshkruese të konventës, një prej të cilave është edhe Shqipëria, nuk lejohen të dërgojnë mbetje helmuese tek një vend tjetër, nëse nuk marrin paraprakisht miratimin nga vendi mikpritës.
Qeveria shqiptare i hodhi poshtë gjatë fundjavës akuzat se ajo nuk ka vepruar në lidhje me rastet e dyshuara.
Në deklaratën e përbashkët të dy ministrive të qeverisë shqiptare thuhet se Shqipëria është klasifikuar si një vend i sigurt, pasi është verifikuar dhe certifikuar në disa inspektime ndërkombëtare përgjatë viteve të fundit.
âUnĂ« do tĂ« kĂ«shilloja qĂ« ShqipĂ«ria tĂ« marrĂ« pĂ«rgjegjĂ«sinĂ« pĂ«r atĂ« qĂ« po ndodh nĂ« portin e DurrĂ«sit. Dikush duhet tĂ« analizojĂ« ato grumbuj qĂ« gjenden nĂ« port dhe mallin qĂ« po kthehet nga Singapori. Por unĂ« e them me 95% siguri se fjala Ă«shtĂ« pĂ«r hirin EAF, tĂ« cilin tĂ« gjithĂ« nĂ« industrinĂ« metalurgjike e njohin si mbetje helmueseâ, thotĂ« pĂ«r ZĂ«rin e AmerikĂ«s, Jim Puckett, Drejtor Ekzekutiv i Rrjetit tĂ« Aksionit tĂ« Baselit.
Puckett thotë se e kupton që Doganat mund të jenë mashtruar nga eksportuesit, të cilët mund ta kenë deklaruar atë si material të parrezikshëm, por:
âĂshtĂ« shumĂ« e dyshimtĂ« se si mund ndodhĂ« kjo gjĂ« para syve tĂ« tyre. UnĂ« jam i sigurt se kjo Ă«shtĂ« njĂ« histori mĂ« e madhe qĂ« pĂ«rfshin shumĂ« eksporte qĂ« nuk janĂ« vĂ«rejtur mĂ« parĂ« dhe qĂ« ndoshta e kanĂ« burimin diku nĂ« EvropĂ«, apo edhe nĂ« vende tĂ« tjera. UnĂ« nuk besoj qĂ« kjo histori ka marrĂ« fundâ
Odiseja e kĂ«tyre mbetjeve Ă«shtĂ« vetĂ«m nĂ« hapat e parĂ«, ndĂ«rsa pritet pĂ«rfundimi i analizave laboratorike se çfarĂ« pĂ«rmban nĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« malli nĂ« kontenierĂ«t qĂ« po udhĂ«tojnĂ« pĂ«r tâu rikthyer nĂ« ShqipĂ«ri./VOA
The post Skandali me mbetjet toksike, organizata amerikane BAN: Transporti i âhirit helmuesâ nga DurrĂ«si, maja e njĂ« skandali mĂ« tĂ« madh! DĂ«rgesa tĂ« kĂ«saj natyre bĂ«hen rregullisht appeared first on Albeu.com.