Debati rreth gjuhës shqipe dhe rreziku i tensioneve etnike në Maqedoninë e Veriut
Heqja e gjuhĂ«s shqipe nga tabelat e sinjalistikĂ«s rrugore, rindezi debatet nĂ« MaqedoninĂ« e Veriut. PĂ«rplasje mes partive shqiptare nĂ« opozitĂ« dhe atyre nĂ« koalicionin qeverisĂ«s. Incidenti koincidon me shqyrtimin nĂ« GjykatĂ«n Kushtetuese, nĂ« fillim tĂ« tetorit  tĂ« shfuqizimit tĂ« tre neneve tĂ« gjuhĂ«s shqipe nga âLigji pĂ«r zbatimin e gjuhĂ«veâ. Rreziku i rizgjimit tĂ« tensioneve etnike.
Nga Ben Andoni
Pak ditĂ« mĂ« parĂ«, pothuajse nĂ« mesin e muajit shtator, udhĂ«tarĂ«t e parĂ«, qĂ« do tĂ« pĂ«rshkonin udhĂ«n pĂ«r nĂ« KosovĂ« nga Bllaca e MaqedonisĂ« sĂ« Veriut u gjendĂ«n tĂ« shokuar kur panĂ« se ishte hequr tabela e sinjalistikĂ«s rrugore, shkruar edhe me gjuhĂ«n shqipe. MbrĂ«mjen e sĂ« premtes tĂ« 13 Shtatorit tabela e shkruar âMirĂ« se vini nĂ« RepublikĂ«n e MaqedonisĂ« sĂ« Veriutâ rezultonte tashmĂ« nĂ« vetĂ«m tre gjuhĂ«: nĂ« maqedonisht, anglisht dhe frĂ«ngjisht.
Reagimi ishte i ashpĂ«r nga shqiptarĂ«t, kryesisht nga BDI, e cila nuk i kurseu sulmet ndaj kundĂ«rshtarĂ«ve tĂ« tyre tĂ« VLEN-it duke i cilĂ«suar si tĂ« paaftĂ« dhe shĂ«rbĂ«torĂ« tĂ« VMRO-sĂ«, qĂ« po shkatĂ«rrojnĂ« hapur arritjet kombĂ«tare. âAleanca pĂ«r ShqiptarĂ«tâ e Ziadin SelĂ«s ishte po nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n valĂ«. NĂ« fakt, reagimi i VLEN-it ishte i menjĂ«hershĂ«m dhe ata kĂ«rkuan hetime. Dhe, vĂ«rtetĂ«, fill nĂ« fundjavĂ« tabela ishte larguar dhe ishte rikthyer tabela e vjetĂ«r, ku figuronte edhe gjuha shqipe.
Edhe kryeministri i MaqedonisĂ« sĂ« Veriut, Hristijan Mickoski nuk i ka bishtnuar situatĂ«s por kuptohet se fajin e projektoi drejt opozitĂ«s. âCili institucion Ă«shtĂ« nuk e di, mendoj se nuk Ă«shtĂ« institucion, por se Ă«shtĂ« pjesĂ« e atij planit pĂ«r destabilizim tĂ« atyre strukturave kriminale qĂ« nĂ« vitet e kaluara u pasuruan nĂ« kurriz tĂ« qytetarĂ«veâ. Ai foli pĂ«r kriminelĂ« politikĂ« âtĂ« frikĂ«suar nga hetimet qĂ« po afrojnĂ«â e qĂ« pĂ«r pasojĂ«âreagojnĂ« nĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ«, tentojnĂ« ta destabilizojnĂ« shtetin por, nuk kanĂ« suksesâ, tha me njĂ« ton cinik kryeministri Mickoski.
Notat zbutëse erdhën fillimisht nga shqiptarët në pushtet. Arben Taravari, si një nga përfaqësuesit më të lartë nga VLEN-i, paskësaj pohoi se: rasti ishte dramatizuar pa nevojë, ndërsa kishte për qëllim vetëm heqjen e vëmendjes nga vendimi i Gjykatës së Apelit që i riktheu vulat e partisë, ashtu si konferenca e atyre ditëve, ku u shpalosën, sipas tij, parregullsitë e opozitës shqiptare, ish-funksionarëve të BDI-së. Madje, shkoi edhe më tej: Ajo tabelë është vendosur nga funksionarë të BDI-së me urdhrin direkt të ish-drejtorit të ndërmarrjes publike për rrugë shtetërore, sipas tij.
Paradoksalisht, tabela tĂ« tilla ka me qindra nĂ« Maqedoni. KĂ«shtu, media, menjĂ«herĂ« ka dhĂ«nĂ« referime tĂ« tjera, si pĂ«r shembull njĂ« tabelĂ« nĂ« kufirin mes ShqipĂ«risĂ« dhe MaqedonisĂ«, e cila ishte po ashtu vetĂ«m maqedonisht, por asnjĂ«herĂ« deri mĂ« atĂ«herĂ« sâishte dramatizuar. âThjesht ishte defokusim, por kaloi edhe kjo tabela u ndryshua dhe u vendos tjetĂ«r, e cila pĂ«rsĂ«ri do tĂ« jetĂ« edhe nĂ« gjuhĂ«n shqipeâ, tha mes tjerash Taravari.
Pyetja e thjeshtĂ«, qĂ« kureshton tashmĂ« mbi publikun, Ă«shtĂ« nĂ«se kjo ishte paraparĂ« nĂ« bisedimet pĂ«r formimin e qeverisĂ«, kur VLEN-i negocioi strukturĂ«n e qeverisĂ« me z. Mickoski?! âSipas informacioneve tĂ« mia, kjo çështje nuk Ă«shtĂ« diskutuar nĂ« negociatat pĂ«r formimin e qeverisĂ«â, shprehet Despina Kovaçevska, studiuese nĂ« fondacionin âMetamorfozaâ nĂ« MaqedoninĂ« e Veriut pĂ«r faktoje.al.
Zyrtarisht, pĂ«rgjegjĂ«sia pĂ«r tabelat ku shkruhet âРДпŃблОĐșĐ° ĐĄĐ”ĐČĐ”ŃĐœĐ° ĐĐ°ĐșĐ”ĐŽĐŸĐœĐžŃĐ°â dhe tjetra âĐĐŸĐ±ŃĐ”ĐŽĐŸŃĐŽĐŸĐČŃĐ” ĐČĐŸ РДпŃблОĐșĐ° ĐĄĐ”ĐČĐ”ŃĐœĐ° ĐĐ°ĐșĐ”ĐŽĐŸĐœĐžŃĐ°â tĂ« shoqĂ«ruara edhe nga shkrimi nĂ« anglisht dhe frĂ«ngjisht, ka rĂ«nĂ« mbi NdĂ«rmarrjen Publike âRrugĂ«t ShtetĂ«roreâ, e cila ka tagrin tâi vendosĂ«. PikĂ«risht, ishte kjo strukturĂ« qĂ« edhe nisi ta heqĂ« shqipen nga shenjat nĂ« rrugĂ«t me tĂ« cilĂ«t menaxhon kjo ndĂ«rmarrje. Tendenca pĂ«r tĂ« minimizuar apo edhe mĂ« keq, pĂ«r tĂ« hequr gjuhĂ«n shqipe nga pĂ«rdorimi, ka filluar qĂ« me ardhjen e QeverisĂ« sĂ« re tĂ« VMRO-VLEN-ZNAM, referuar opozitĂ«s sĂ« sotme shqiptare.
Ndoshta i gjithĂ« ky proces provokues do kalonte pa u bĂ«nĂ« re, nĂ«se nuk do pĂ«rshtatej me kohĂ«n kur Kryetari i GjykatĂ«s Kushtetuese, Darko Kostadinovski tĂ« caktonte, pĂ«r nĂ« fillim tĂ« muajit tetor, njĂ« mbledhje tĂ« institucionit mĂ« tĂ« lartĂ« autoritativ, ku do tĂ« shqyrtohet pĂ«r shfuqizimin e tre neneve tĂ« gjuhĂ«s shqipe nga âLigji pĂ«r zbatimin e gjuhĂ«veâ. I pyetur nga MIA se a do tĂ« arrijĂ« Gjykata Kushtetuese tĂ« balancojĂ« me mençuri pa i prishur marrĂ«dhĂ«niet politiko-etnike nĂ« vend, sidomos pas informimit tĂ« kryeministrit pĂ«r sfida tĂ« mundshme tĂ« sigurisĂ« kĂ«tĂ« vjeshtĂ«, Kostadinovski pohoi se: âĂshtĂ« njĂ« temĂ« komplekse dhe e gjerĂ« qĂ« pĂ«rbĂ«het nga 13 nisma qytetare, parti politike, shoqata tĂ« ndryshme. ĂĂ«shtja Ă«shtĂ« trajtuar nga disa gjyqtarĂ« dhe unĂ« jam kryetari i katĂ«rt i GjykatĂ«s qĂ« do tĂ« kem mundĂ«si ta prezantoj rastin nĂ« seancĂ«. PĂ«r sa i pĂ«rket rezultatit, do tĂ« pĂ«rmbahem nga njĂ« opinion personal edhe pse kam njĂ« qĂ«ndrim pĂ«r kĂ«tĂ« çështje qĂ« kur na Ă«shtĂ« shpĂ«rndarĂ« raporti i parĂ«. Argumentet pĂ«r kĂ«tĂ« rast do tĂ« mund tâi dĂ«gjojĂ« edhe opinioni sepse nĂ« javĂ«n e parĂ« tĂ« tetorit do tĂ« jetĂ« nĂ« rendin e ditĂ«s sĂ« GjykatĂ«sâ.
Në fakt ka një ndjesi se po hidhet baza për heqjen e gjuhës shqipe para vendimit të Gjykatës Kushtetuese për kushtetutshmërinë e Ligjit për Gjuhët dhe kjo përkon me masën e heqjes së tabelave! Historia e hartimit të ligjit ka kaluar shumë caqe dhe daton që nga viti 2019.
âHapja e kĂ«saj teme nĂ« kĂ«tĂ« moment kur situata politike Ă«shtĂ« e tensionuar mes partive nĂ« pushtet dhe opozitĂ«s, pĂ«r mendimin tim Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« pĂ«r debat dhe pikĂ« politike. Kjo bĂ«het pĂ«r pika propagandistike dhe politike nĂ« njĂ« kohĂ« kur nĂ« vend paralajmĂ«rohen destabilizime tĂ« mundshme dhe ky mund tĂ« jetĂ« njĂ« nga treguesit nĂ« kĂ«tĂ« drejtimâ, shprehet Despina Kovaçevska, studiuese pranĂ« fondacionit âMetamorfozaâ nĂ« MaqedoninĂ« e Veriut, pĂ«r faktoje.al.
Deklaratat e kreut tĂ« kushtetueses, sado tĂ« qeta, do tâi shqetĂ«sonin realisht partitĂ« shqiptare. Por VLEN pĂ«rballjen e ka me BDI, ndaj sipas tyre, nisma qĂ« vjen nga E Majta duhet tĂ« refuzohet. âDuke pasur parasysh faktin se iniciativa vjen nga njĂ« parti anti-NATO, qĂ« glorifikon regjimin komunist tĂ« Enver HoxhĂ«s, mĂ« e pakta qĂ« presim Ă«shtĂ« qĂ« kjo tĂ« refuzohet me konstatimin se Ă«shtĂ« njĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r grusht shteti. Kjo veçanĂ«risht pĂ«r faktin se bĂ«het fjalĂ« pĂ«r kontestimin e procesit tĂ« hyrjes nĂ« fuqi tĂ« Ligjit pĂ«r pĂ«rdorimin e gjuhĂ«ve, pa u thelluar nĂ« pĂ«rmbajtjen e tijâ, thonĂ« nga VLEN.
Nga ana tjetĂ«r, pĂ«r Frontin Evropian kundĂ«rshtaren e VLEN-it, shkelja e mekanizmave dhe tĂ« drejtave qĂ« dalin nga MarrĂ«veshja e Ohrit, nuk Ă«shtĂ« gjĂ« tjetĂ«r veçse kthim para kĂ«tij dokumenti. âNe duam tâi kujtojmĂ« qeverisĂ« aktuale se nuk ka dyshime pĂ«r kĂ«to tema dhe janĂ« mbyllur me ndryshimet kushtetuese dhe ligjet e tjera qĂ« janĂ« nĂ« fuqi, tĂ« cilat janĂ« votuar me shumicĂ« tĂ« dyfishtĂ« dhe absolute, nga pĂ«rbĂ«rje tĂ« ndryshme parlamentare ku kanĂ« marrĂ« pjesĂ« tĂ« gjitha partitĂ«, numri mĂ« i madh, maqedonasâ, citohen burime nga Fronti Evropian, tashmĂ« nĂ« opozitĂ«.
Kurse, kryetari i âAleancĂ«s pĂ«r ShqiptarĂ«tâ, Zijadin Sela Ă«shtĂ« i mĂ« direkt nĂ« pĂ«rcaktimin e tij: âNuk mundesh ti me KushtetutĂ«, dhe me ligj pĂ«r gjuhĂ«t tĂ« krijosh dy kategori qytetarĂ«sh. NjĂ« qytetar, ja po i lemĂ« shqiptarĂ«t, njĂ« maqedonas qĂ« ka njĂ« gjuhĂ« zyrtare nĂ« StrumicĂ« dhe njĂ« qytetar maqedonas qĂ« ka dy gjuhĂ« zyrtare nĂ« StrugĂ«â, Ă«shtĂ« shprehur Zijadin Sela nĂ« ClickPlus.
Edhe pse pĂ«r politikanĂ«t opozitarĂ«, çështjen e gjuhĂ«s shqiper duket se po e fusin nĂ« njĂ« âShtrat Prokrustiâ, i pyetur rreth informacioneve pĂ«r destabilizim tĂ« mundshĂ«m pas paralajmĂ«rimeve nga Gjykata Kushtetuese se do ta shqyrtojĂ« Ligjin pĂ«r pĂ«rdorimin e gjuhĂ«ve, kryeministri Mickoski tha se nuk pret njĂ« gjĂ« tĂ« tillĂ«.
âNuk besoj se do tĂ« ketĂ« mundĂ«si pĂ«r çfarĂ«do destabilizimi. Nuk pres qĂ« çdo kush qĂ« merr pagĂ« nĂ« kurriz tĂ« qytetarĂ«ve tĂ« mos respektojĂ« ligjet dhe KushtetutĂ«n e MaqedonisĂ«. Ndoshta edhe mua mĂ« paraqet problem diçka, Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« nĂ« tĂ« kaluarĂ«n nĂ« KushtetutĂ« dhe sa do qĂ« tĂ« jem kundĂ«r saj, siç Ă«shtĂ« pĂ«rdorimi i mbiemrit âe Veriutâ, por  unĂ« derisa e mbaj kĂ«tĂ« funksion do tĂ« qĂ«ndroj pas ligjeve, pasi nuk dua tĂ« ofendoj qytetarĂ«t dhe KushtetutĂ«n e venditâ, tha Mickoski pĂ«r median vendase.
Para gjykatĂ«sve kushtetues tashmĂ« janĂ« nismat pĂ«r kushtetutshmĂ«rinĂ« e ligjit pĂ«r pĂ«rdorimin e gjuhĂ«ve dhe ajo pĂ«r balancuesit, pĂ«r tĂ« cilat kĂ«tij institucioni mbase do tâi duhet tĂ« debatojĂ« jo pak nĂ« ditĂ«t e para tĂ« tetorit. LĂ«nda e âLigjit pĂ«r GjuhĂ«tâ pĂ«rbĂ«het nga 13 nisma nga qytetarĂ«, parti politike, shoqata tĂ« ndryshme dhe Ă«shtĂ« themeluar qĂ« nga viti 2019. Nga Gjykata Kushtetuese e MaqedonisĂ« sĂ« Veriut kanĂ« pĂ«rcaktuar edhe zyrtarisht se: kĂ«tĂ« muaj do tĂ« duhet tĂ« marrin vendim rreth iniciativĂ«s.
âJemi tĂ« vetĂ«dijshĂ«m se Gjykata Kushtetuese mban barrĂ«n mĂ« tĂ« madhe pĂ«r tĂ« vendosur pĂ«r çdo çështje delikate, por pĂ«r kĂ«tĂ« ekziston Gjykata. Jo vetĂ«m Gjykata jonĂ«, tĂ« gjitha gjykatat kushtetuese herĂ« pas here pĂ«rballen me raste tĂ« ndjeshme shoqĂ«rore nĂ« tĂ« cilat vendimi mund tĂ« ketĂ« implikime socio-politike dhe pikĂ«risht pĂ«r kĂ«tĂ« nĂ« drejtĂ«sinĂ« kushtetuese ekziston ai qĂ« quhet âvendimi i GjykatĂ«s Kushtetuese pĂ«r tĂ« mos vendosja Ă«shtĂ« njĂ« vendimâ, Ă«shtĂ« shprehur pĂ«r publikun kryetari i GjykatĂ«s Kushtetuese, Darko Kostadinovski.
Veçse, sa mĂ« qetĂ« duken maqedonasit, aq mĂ« tĂ« stresuar shfaqen shqiptarĂ«t. Rreziku i tensioneve Ă«shtĂ« te pragu, duke pasur parasysh parashikimin se njĂ« vendim i GjykatĂ«s Kushtetuese mund tĂ« ndikojĂ« realisht nĂ« gjuhĂ«n shqipe. âNĂ«se Gjykata Kushtetuese merr njĂ« vendim qĂ« do tĂ« ndikojĂ« negativisht nĂ« gjuhĂ«n shqipe, atĂ«herĂ« mund tĂ« presim trazira, kryesisht tĂ« nxitura nga opozita shqiptare, sepse çështja e gjuhĂ«s Ă«shtĂ« njĂ« nga elementĂ«t mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m pĂ«r shqiptarĂ«t e MaqedonisĂ« sĂ« Veriut. Mund tĂ« ketĂ« protesta apo tĂ« ngjashme. BDI-ja nga ana tjetĂ«r e gjen fajin tek VLEN-i sepse vazhdojnĂ« tĂ« shkatĂ«rrojnĂ« gjithçka qĂ« Ă«shtĂ« arritur pĂ«r shqiptarĂ«t. Ata e shohin kĂ«tĂ« si njĂ« hap drejt goditjes sĂ« radhĂ«s dhe mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ« pĂ«r marrĂ«veshjen e Ohrit, legjitimitetin etnik, barazinĂ« nĂ« shtet dhe marrĂ«dhĂ«niet ndĂ«retnikeâ, shprehet Despina Kovacevska, studiuese fondacion âMetamorfozaâ nĂ« MaqedoninĂ« e Veriut, pĂ«r Faktoje.al. NĂ« njĂ« deklaratĂ« ata e kanĂ« bĂ«rĂ« tĂ« qartĂ« kĂ«tĂ«
Tendenca pĂ«r tĂ« minimizuar apo edhe mĂ« keq, pĂ«r tĂ« hequr gjuhĂ«n shqipe nga pĂ«rdorimi, ka filluar qĂ« me ardhjen e QeverisĂ« sĂ« re tĂ« VMRO-VLEN-ZNAM. NĂ« fakt, dhe pĂ«rpara shikohen tendenca. KĂ«shtu, nĂ« njĂ« rast, hapja, me vendim tĂ« MinistrisĂ« sĂ« Arsimit, tĂ« paraleles sĂ« parĂ« me mĂ«sim nĂ« gjuhĂ«n shqipe nĂ« komunĂ«n e ĂashkĂ«s, e cila ndodhet rreth 40 kilometra nga Shkupi, u kundĂ«rshtua shumĂ« nga banorĂ«t maqedonas tĂ« kĂ«saj komune.
Ajo qĂ« shihet qartĂ« Ă«shtĂ« se kryeministri Mickoski po mundohet tĂ« tregojĂ« se nuk ka lidhje me incidentet ndĂ«rsa do respektojĂ« vendimin e Kushtetueses pĂ«r âLigjin pĂ«r gjuhĂ«nâ. Por, publiku po kupton se ai dhe VMRO DPME po pĂ«rfitojnĂ«, pasi kjo lloj tollovie Ă«shtĂ« tĂ«rheqĂ«se pĂ«r tĂ« larguar vĂ«mendjen nga çështje tĂ« ndryshme. NĂ« njĂ« farĂ« mĂ«nyre, Ligji do jetĂ« njĂ« si lloj rrufepritĂ«se pĂ«r kryeministrin Mickoski, lidhur me atĂ« qĂ« do i kĂ«rkohet mĂ« vonĂ« pĂ«r ndryshimet kushtetuese, ku insistohet shumĂ« pĂ«r ndryshime nga Bullgaria. Pasojat: ndĂ«rsa partitĂ« maqedonase mbesin me tĂ« njĂ«jtin qĂ«ndrim, partitĂ« shqiptare po i nxjerrin sytĂ« njĂ«ra-tjetrĂ«s.
NdĂ«rkohĂ« problemi duket mĂ« i thellĂ«. Shfuqizimi i ligjit ka tĂ« bĂ«jĂ« me tĂ« drejtĂ«n e pĂ«rdorimit tĂ« gjuhĂ«ve nĂ« hapĂ«sirĂ«n publike, njĂ« e drejtĂ« e madhe kushtetuese, qĂ« shqiptarĂ«t e arritĂ«n me shumĂ« pĂ«rpjekje. Ajo u sanksionua nĂ« MarrĂ«veshjen e Ohrit me ligj tĂ« veçantĂ«. Anipse paçka qĂ«ndrimit tĂ« Darko Kostadinovskit, gjyqtarit tĂ« Kushtetueses, ai personalisht duket se i referohet njĂ« mendimi tĂ« Komisionit tĂ« Venecias. Sipas Venecias, ky ligj pĂ«rballet me shumĂ« problematika dhe Ă«shtĂ« konsideruar sikur tejkalon standarte ânĂ« fusha tĂ« caktuara, ligji shkon shumĂ« larg duke i imponuar institucioneve publike detyrime joreale, nĂ« veçanti nĂ« procedurat gjyqĂ«sore. Obligimet janĂ« joreale dhe tĂ« shtrenjta pĂ«r tâu zbatuarâ. VetĂ«m se falĂ« ligjit, nĂ« kohĂ«n kur shqiptarĂ«t kishin bajagi fuqi, pĂ«rdorimi i shqipes u ngrit nĂ« nivele tĂ« panjohura deri mĂ« atĂ«herĂ«. KĂ«tu qĂ«ndron edhe problemi kryesor me ndĂ«rkombĂ«tarĂ«t tashmĂ« pĂ«rballĂ« njĂ« realiteti tĂ« ri nĂ« MaqedoninĂ« e Veriut, kur nuk mund tĂ« flasin as kundĂ«r kryetarit tĂ« GjykatĂ«s dhe as ndaj Komisionit tĂ« Venecias.
Me sa duket më e pranueshme dhe më e nevojshme është që të miratohet urgjentisht një ligj i ri i plotë, duke iu referuar ndonjë modeli vendesh, që ka strukturë shumë etnike, duke respektuar Komisionin e Venecias. Miratimi kësisoj është imponim i parimit të Badinterit: ligjet që prekin pakicën etnike, (term që kontestohet sepse shqiptarët nuk duan të konsiderohen pakicë), duhet të miratohen me shumicën e deputetëve të kësaj pakice, pavarësisht krahëve që i përkasin.
Ndërsa publikisht Shqipëria u duk se po rrinte në vëzhgim të situatës, pa u përfshirë në debat, Kryetarja e Kuvendit, Elisa Spiropali, në vizitën e parë zyrtare të këtij niveli në Maqedoninë e Veriut, në javën e tretë të shtatorit ( 23 Shtator), theu heshtjen, duke qenë e drejtpërdrejtë. Në konferencën për shtyp me kolegun e saj, Afrim Gashi, ajo është shprehur se: vendimi i Gjykatës Kushtetuese, të jetë në frymën e Marrëveshjes së Ohrit.
âNjĂ« lloj siç jemi tĂ« interesuar, presim me besim dhe shpresojmĂ« qĂ« tĂ« zbatohet plotĂ«sisht edhe Ligji pĂ«r gjuhĂ«t. Gjuha shqipe, sĂ« paku pĂ«r ne, Ă«shtĂ« e shenjtĂ« dhe ajo ka tĂ« bĂ«jĂ« me thelbin e identitetit tonĂ«. Cenimi i saj nĂ« çdo formĂ«, padyshim se dhĂ«mb shumĂ« dhe cenon kĂ«tĂ« identitet qĂ« ne ofrojmĂ« nĂ« kĂ«tĂ« botĂ« tĂ« madhe nĂ« rajon e mĂ« tej si vlerĂ«n tonĂ«â. Pastaj ajo ka shtuar se: âNjohim dhe mirĂ«kuptojmĂ« shqetĂ«simet pĂ«r mundĂ«sinĂ« e ndryshimeve tĂ« mundshme varĂ«sisht vendimit tĂ« pritshĂ«m tĂ« GjykatĂ«s Kushtetuese por presim qĂ« trazime tĂ« tilla tĂ« kenĂ« zgjidhje sipas frymĂ«s sĂ« MarrĂ«veshjes sĂ« Ohritâ, tha Elisa Spiropali.
ĂshtĂ« ky realitet qĂ« bĂ«n koalicionin VLEN tâi bĂ«jĂ« thirrje GjykatĂ«s Kushtetuese tĂ« MaqedonisĂ« sĂ« Veriut qĂ« tĂ« mos e hapĂ« âKutinĂ« e PandorĂ«sâ. Dhe, çfarĂ« konsiderohet realisht âKutia e PandorĂ«sâ pĂ«r pjesĂ«n shqiptare tĂ« koalicionit? âDo tĂ« thotĂ« tĂ« mos âluajĂ« me zjarrinâ, pra me temat etnike, sepse kĂ«to prodhojnĂ« konflikte ndĂ«retnike, tĂ« cilat vendi i ka parĂ« disa herĂ« dhe pasojat. NĂ« 7-8 vitet e fundit tensionet etnike mes maqedonasve dhe shqiptarĂ«ve janĂ« ulur, kjo iniciativĂ« dhe njĂ« vendim nĂ« dĂ«m tĂ« gjuhĂ«s shqipe mund tĂ« çojĂ« nĂ« âshpĂ«rthim bombĂ«â dhe nxitje tĂ« konflikteve ndĂ«retnike. Kjo nismĂ« pĂ«r koalicionin shqiptar Ă«shtĂ« njĂ« thikĂ« me dy presa, sepse nĂ«se njĂ« vendim merret nĂ« dĂ«m tĂ« gjuhĂ«s shqipe, koalicioni VLEN do tĂ« duket keq para votuesve tĂ« tij si i pafuqishĂ«m dhe do tĂ« vĂ«rtetojĂ« akuzat e shqiptarit. opozita kundĂ«r VLEN-itâ, shprehet Despina Kovacevska, studiuese e fondacionit âMetamorfozaâ nĂ« MaqedoninĂ« e Veriut, pĂ«r Faktoje.al.
Fjala e Spiropalit e ka trandur MaqedoninĂ« e Veriut. Kryeministri Mickoski Ă«shtĂ« justifikuar, pas fjalĂ«t e kryetares sĂ« Kuvendit shqiptare duke thĂ«nĂ« se: Gjuha shqipe nuk Ă«shtĂ« e cenuar, pĂ«rkundrazi po avancohet, duke aluduar qartĂ« pĂ«r paralajmĂ«rimet pĂ«r rishqyrtimin e kushtetutshmĂ«risĂ« sĂ« Ligjit pĂ«r gjuhĂ«n shqipe. Po ashtu, Mickoski ka theksuar se: ai personalisht e respekton gjuhĂ«n shqipe dhe se vendi i tij sâka çështje tĂ« hapura me ShqipĂ«rinĂ«. Madje, ââŠkryetari i Manastirit i cili Ă«shtĂ« nga radhĂ«t e VMRO-DPMNE-sĂ« i uroi mirĂ«seardhje nĂ« Manastir kryeparlamentares sĂ« ShqipĂ«risĂ« pikĂ«risht nĂ« njĂ« institucion tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m pĂ«r gjuhĂ«n shqipe kĂ«shtu qĂ« jo vetĂ«m qĂ« nuk Ă«shtĂ« e cenuar, por Ă«shtĂ« e avancuarâ, tha Hristijan Mickoski.
NdĂ«rkohĂ« qĂ« partitĂ« shqiptare nĂ« MaqedoninĂ« e Veriut e mbĂ«shtetĂ«n deklaratĂ«n e Spiropalit si tĂ« duhurĂ«n, Amar Mecinoviç pĂ«r âLevicaâ ka qenĂ« shumĂ« i ndezur: âZyrtarĂ«t e huaj, nĂ« fakt, nuk duhet tĂ« kenĂ« kĂ«rkesĂ« pĂ«r politikĂ«n tonĂ« tĂ« brendshme, kĂ«shtu qĂ« sinqerisht nuk do tĂ« komentojmĂ« sepse Ă«shtĂ« jashtĂ« tĂ« gjitha praktikave diplomatikeâ.
KanĂ« mbetur dhe pak ditĂ« nga java e parĂ« e tetorit, kur do merret nĂ« shqyrtim âLigji pĂ«r GjuhĂ«nâ, por sfida duket e madhe pĂ«r tĂ« ardhmen e shqiptarĂ«ve dhe akoma mĂ« e madhe pĂ«r unitetin e MaqedonisĂ« sĂ« Veriut, qĂ« tashmĂ« duket se gjendet mes dy parabolave tĂ« mĂ«dha tĂ« Antikitetit, mes âShtratit tĂ« Prokrustitâ dhe âKutisĂ« sĂ« PandorĂ«sâ, kur flitet pĂ«r tĂ« ardhmen e shqiptarĂ«ve shtetformues dhe presioneve tĂ« bullgarĂ«ve pĂ«r ndryshimet kushtetuese.
The post Debati rreth gjuhës shqipe dhe rreziku i tensioneve etnike në Maqedoninë e Veriut appeared first on Faktoje.al.