Kur një grup i armatosur serbësh sulmoi policinë e Kosovës në Banjskë të Zveçanit, presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, bëri fajtor kryeministrin e Kosovës, Albin Kurti.
Në sulmin e 24 shtatorit, 2023, u vra polici kosovar, Afrim Bunjaku, ndërsa në shkëmbimin e zjarrit që pasoi, u vranë edhe tre sulmues serbë.
Vuçiq tha atĂ«kohĂ« se personat e armatosur ishin serbĂ« lokalĂ« tĂ« KosovĂ«s, âtĂ« cilĂ«t nuk mund tĂ« vuanin mĂ« terrorin e Kurtitâ, dhe mohoi se Serbia kishte gisht.
âAlbin Kurti Ă«shtĂ« fajtori i vetĂ«m. Albin Kurti Ă«shtĂ« i vetmi qĂ« do konflikt dhe luftĂ«. Askush tjetĂ«r nuk do konflikt dhe luftĂ« pĂ«rveç Albin Kurtit. DĂ«shirĂ« e tij jetĂ«sore Ă«shtĂ« tĂ« na fusĂ« nĂ« luftĂ« me NATO-n dhe ai dĂ«shirĂ« tjetĂ«r nuk kaâ, tha Vuçiq nĂ« ditĂ«n e sulmit.
Kurti, i cili e ka bërë kontrollin e zonave me shumicë serbe të Kosovës element kyç të politikës së tij, fajësoi udhëheqjen shtetërore të Serbisë, duke thënë se sulmi është organizuar me mbështetjen e saj.
Vuçiq u zotua se Serbia do tâi hetojĂ« tĂ« dyshuarit, ashtu si edhe origjinĂ«n e armĂ«ve qĂ« policia e KosovĂ«s konfiskoi pas sulmit.
Një vit pas, Prokuroria e Lartë Publike në Beograd thotë se hetimet janë duke vazhduar; nuk ka ndonjë aktakuzë të ngritur dhe biznesmeni serb nga Kosova, Millan Radoiçiq, i cili e mori përgjegjësinë për sulmin, besohet se është i lirë në Serbi.
Maja Bjellosh, hulumtuese nĂ« QendrĂ«n e Beogradit pĂ«r Politikat e SigurisĂ«, thotĂ« pĂ«r programin Expose tĂ« Radios Evropa e LirĂ« se, pavarĂ«sisht peshĂ«s qĂ« ka sulmi, autoritetet nĂ« Serbi ânuk duan qĂ« tĂ« zbulohen e vĂ«rteta dhe pĂ«rgjegjĂ«siaâ.
Sipas saj, publiku në Serbi e di se Radoiçiq është i afërt me pushtetin. Ai është parë në disa takime të Vuçiqit me përfaqësues të serbëve nga Kosova, ndërsa kompanitë e tij janë angazhuar në projekte të ndryshme infrastrukturore në Serbi.
âNĂ«se Radoiçiq nuk akuzohet dhe hetimet pĂ«r BanjskĂ«n nuk pĂ«rparojnĂ«, atĂ«herĂ« mund tĂ« themi se ai, nĂ« njĂ«farĂ« mĂ«nyre, gĂ«zon mbrojtje nga shteti. NĂ« momentin kur Radoiçiq dhe bashkĂ«punĂ«torĂ«t e tij tĂ« gjykohen, kur pronat tâi konfiskohen, kur tĂ« ketĂ« distancĂ« tĂ« qartĂ« mes pushtetit dhe punĂ«ve qĂ« bĂ«n Radoiçiq, atĂ«herĂ« mund tĂ« themi se ka vĂ«rtet ndryshim tĂ« politikĂ«sâ, thotĂ« Bjellosh.
Me mbulim minimal nga mediat nĂ« Serbi, Bjellosh thotĂ« se Banjska nĂ« kĂ«tĂ« vend Ă«shtĂ« harruar âbrenda muajitâ, ndaj nuk ka pasur ndonjĂ« reagim tĂ« qytetarĂ«ve nĂ« lidhje me politikĂ«n e SerbisĂ«.
âMediat e pavarura, qĂ« kanĂ« raportuar mĂ« gjerĂ«sisht pĂ«r BanjskĂ«n, nuk kanĂ« ndikim apo depĂ«rtim tĂ« madh te popullata. Kontrollimi i mediave nga pushteti ka bĂ«rĂ« qĂ« kjo ngjarje tĂ« shtypet dhe tĂ« mos flitet pĂ«r tĂ« â tĂ« mos flitet sidomos pĂ«r ata qĂ« kanĂ« qenĂ« tĂ« pĂ«rfshirĂ« nĂ« sulm, e as pĂ«r pĂ«rfshirjen e mundshme tĂ« shtetitâ, thotĂ« Bjellosh.
KĂ«tĂ« mendim ndan edhe Aleksandar Popov nga Qendra pĂ«r Rajonizim nĂ« Serbi. Sipas tij, Ă«shtĂ« taktikĂ« e presidentit tĂ« SerbisĂ« qĂ« incidentet e tilla tâi errĂ«sojĂ« me kriza tĂ« reja.
âBanjska, pĂ«r njĂ« muaj, Ă«shtĂ« harruar. Vuçiq ndjek logjikĂ«n e Millosheviqit: âkur ke njĂ« problem, atĂ«herĂ« krijo njĂ« problem mĂ« tĂ« madh, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« ai i vjetri tĂ« harrohetââ, thotĂ« Popov.
Të dy analistët thonë se në anën tjetër të medaljes është Perëndimi. I shqetësuar për ndikimin e Rusisë dhe të Kinës në Serbi, Perëndimi toleron shumë veprime të Vuçiqit dhe është më i interesuar për stabilitet strategjik sesa për përgjegjësi strikte.
PĂ«r tĂ« argumentuar kĂ«tĂ« qĂ«ndrim, ata pĂ«rmendin âmosreagiminâ e diplomatĂ«ve perĂ«ndimorĂ« ndaj njĂ« sulmi tĂ« personave tĂ« maskuar kundĂ«r studentĂ«ve tĂ« Fakultetit Filozofik nĂ« Novi Sad â mĂ« 23 shtator â ku dyshohet tĂ« jenĂ« infiltruar edhe njerĂ«z tĂ« partisĂ« sĂ« Vuçiqit.
âPerĂ«ndimi, nĂ« vend se ta ndĂ«shkojĂ« SerbinĂ«, mesa duket po e pĂ«rkĂ«dhel dhe ka harruar qĂ« Serbia nuk i ka vĂ«nĂ« sanksione RusisĂ«. PerĂ«ndimit fare nuk i intereson se si Ă«shtĂ« sundimi i ligjit nĂ« Serbi, si janĂ« raportet e pushtetit me mediat e shumĂ« gjĂ«ra tĂ« tjeraâ, thotĂ« Popov.
NjĂ« vit pas sulmit nĂ« BanjskĂ«, Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian i pĂ«rsĂ«ritĂ«n thirrjet e tyre qĂ« tĂ« gjithĂ« tĂ« pĂ«rfshirĂ«t nĂ« kĂ«tĂ« ngjarje, tĂ« mbahen pĂ«rgjegjĂ«s. BE-ja tha se pret nga Serbia qĂ« tâi ndĂ«rmarrĂ« hapat e nevojshĂ«m, pĂ«r tâu siguruar qĂ« tĂ« dyshuarit japin llogari.
Më pak se një javë para përvjetorit të parë të sulmit, SHBA-ja dhe Serbia nënshkruan marrëveshje për bashkëpunim në fushën e energjisë. Paraprakisht, Serbia bëri marrëveshje me BE-në për mihjen e litiumit dhe me Francën për blerjen e avionëve luftarakë, Rafale.
Popov thotë se Vuçiq e kupton fuqinë që zotëron Perëndimi. Retorika e tij mund të shërbejë për të nxitur mbështetjen e brendshme, por janë marrëdhëniet e tij me fuqitë perëndimore ato që e diktojnë stabilitetin e administratës së tij.
Bjellosh pajtohet. Thotë se Vuciq, aktualisht, ka një qasje të kujdesshme ndaj Kosovës, sepse e kupton ekuilibrin që i kërkohet, për të ruajtur pozicionin e tij politik.
âMendoj se atij nuk i intereson tĂ« bĂ«jĂ« ndonjĂ« veprim tĂ« njĂ«anshĂ«m qĂ« do tĂ« çonte nĂ« pĂ«rshkallĂ«zim tĂ« situatĂ«s nĂ« veri tĂ« KosovĂ«s, sepse njĂ« gjĂ« e tillĂ« do tĂ« rrezikonte jo vetĂ«m pozicionin e tij politik, por edhe mbĂ«shtetjen qĂ« ka nga udhĂ«heqĂ«sit perĂ«ndimorĂ«, si dhe marrĂ«veshjet me PerĂ«ndimin pĂ«r litiumin, pĂ«r dĂ«rgesat e armĂ«ve nĂ« UkrainĂ« e nĂ« Izrael, si dhe pĂ«r disa projekte infrastrukturore qĂ« janĂ« nĂ« pĂ«rgatitje e sipĂ«r. Andaj, nuk pres qĂ« nĂ« tĂ« ardhmen e afĂ«rt, Vuçiq tĂ« ketĂ« interes pĂ«r tĂ« provokuar apo pĂ«r tĂ« nxitur ndonjĂ« incident tĂ« sigurisĂ«â, thotĂ« Bjellosh.
Ajo që duket qartë, është se sulmi i ka rënduar edhe më tej marrëdhëniet e acaruara mes Kosovës dhe Serbisë.
James Ker-Lindsay, profesor në Shkollën Ekonomike të Londrës, thotë se situata është e mbushur me konfuzion, pasi informacionet e disponueshme janë të kufizuara dhe të bazuara kryesisht në akuza dhe kundërakuza.
âĂshtĂ« e sigurt tĂ« thuhet se e gjithĂ« situata i ka radikalizuar edhe mĂ« tej marrĂ«dhĂ«niet midis Beogradit dhe PrishtinĂ«s. Ato janĂ« pĂ«rkeqĂ«suar vazhdimisht viteve tĂ« fundit, por tani kanĂ« prekur njĂ« nivel edhe mĂ« tĂ« ulĂ«t dhe tensionet janĂ« shumĂ« mĂ« tĂ« larta se pĂ«rpara. NĂ« kĂ«tĂ« aspekt mendoj se sulmi nĂ« BanjskĂ« ka pasur njĂ« ndikim shumĂ« serioz dhe potencialisht afatgjatĂ« nĂ« pĂ«rpjekjet pĂ«r normalizimin e marrĂ«dhĂ«nieve midis Beogradit dhe PrishtinĂ«sâ, thotĂ« Ker-Lindsay.
NĂ« KosovĂ«, Prokuroria Speciale ka ngritur tashmĂ« njĂ« aktakuzĂ« pĂ«r rastin e sulmit nĂ« BansjkĂ«, nĂ« tĂ« cilĂ«n ka implikuar 45 persona. Aty pĂ«rmendet edhe Radoiçiqi, i cili pĂ«rshkruhet si âudhĂ«heqĂ«s i grupit terrorist qĂ« ka tentuar ta aneksojĂ« veriun e KosovĂ«s dhe tâia bashkojĂ« SerbisĂ«â, por nuk pĂ«rmendet pĂ«rfshirja e SerbisĂ«.
Për rrjedhojë, ministri i Punëve të Brendshme i Kosovës, Xhelal Sveçla, e ka cilësuar aktakuzën si të paplotë. Në një intervistë dhënë Radios Evropa e Lirë këtë javë, ai ka thënë se ka dëshmi për përfshirjen e së paku komandantëve të lartë ushtarakë serbë.
âKemi dĂ«shmi tĂ« padiskutueshme se ky grup terrorist ka mbajtur ushtrime ushtarake nĂ« Pasulanske Livade, qĂ« Ă«shtĂ« njĂ« kazermĂ« zyrtare e ushtrisĂ« sĂ« SerbisĂ«, ku Vuçiq shkon pothuajse çdo muaj dhe mbikĂ«qyr trajnime tĂ« ndryshme tĂ« pjesĂ«tarĂ«ve tĂ« njĂ«siteve tĂ« ndryshme tĂ« ushtrisĂ« apo policisĂ«. E, çuditĂ«risht, nĂ« aktakuzĂ« nuk Ă«shtĂ« as komandanti i kĂ«saj kazerme, as zĂ«vendĂ«skomandanti i kazermĂ«s, as komandanti i UshtrisĂ« sĂ« SerbisĂ«, e pse jo edhe vetĂ« Vuçiq nĂ« qoftĂ« se ka lidhje tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« me kĂ«tĂ« sulmâ, ka thĂ«nĂ« Sveçla.
NĂ« fund, çfarĂ« mund tĂ« thuhet njĂ« vit pas sulmit? Sipas analistĂ«ve, jo shumĂ«. Derisa pushtetarĂ«t nĂ« Serbi âe injorojnĂ« elefantin nĂ« dhomĂ«â, kurse ata nĂ« KosovĂ« e drejtojnĂ« gishtin e fajit andej e kĂ«ndej, qytetarĂ«t e rĂ«ndomtĂ« do tĂ« vazhdojnĂ« tĂ« shikojnĂ« me mosbesim pĂ«rsĂ«ritjen e dramave tĂ« njĂ«jta. Paqja do tĂ« mbetet larg, derisa udhĂ«heqĂ«sit e dy vendeve tĂ« mos i zĂ«vendĂ«sojnĂ« akuzat e kundĂ«r-akuzat me njĂ« dialog tĂ« sinqertĂ«. /MarrĂ« nga Radio Evropa e LIrĂ«
The post Analiza nĂ« REL: PĂ«r BanjskĂ«n, Serbia injoron âelefantin nĂ« dhomĂ«â appeared first on Lapsi.al.