GjatĂ« fushatĂ«s pĂ«r zgjedhjet vendore tĂ« 14 majit, kandidati socialist pĂ«r BashkinĂ« e ShkodrĂ«s Benet Beci, spikati me platformĂ«n e tij kryesisht teknike, duke i prezantuar elektoratit njĂ« program tĂ« detajuar pĂ«r zhvillimin e qytetit. PjesĂ« e projekteve tĂ« infrastrukturĂ«s pĂ«r ShkodrĂ«n ishte dhe rruga e re ShirokĂ«-Zogaj-Kufi.Â
âRruga e re (nĂ« ndĂ«rtim) ShirokĂ«-Zogaj-Kufi sĂ« bashku me pikĂ«n kufitare tĂ« re do tĂ« krijojĂ« lidhjen me zonĂ«n e KrajĂ«s si me rrugĂ« automobilistike, biçikletash dhe varkash nĂ«pĂ«rmjet rrjetit tĂ« moleve.â, shkruhet nĂ« Programin e premtimeve tĂ« kryebashkiakut tĂ« ShkodĂ«s Benet Beci.Â
NdĂ«rtimi i kĂ«saj rruge ka qĂ«nĂ« njĂ« angazhim i zotit Beci qĂ« nĂ« kohĂ«n kur ishte deputet i zones, teksa socialistĂ«t e kishin zyrtarizuar si kandidat pĂ«r kryebashkiak tĂ« ShkodrĂ«s.Â
âPĂ«r fat tĂ« keq Ă«shtĂ« vonuar nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« patolerueshme por do tĂ« bĂ«jmĂ« çâĂ«shtĂ« e mundur qĂ« ajo tĂ« fillojĂ« sa mĂ« shpejtâŠâ, premtonte Beci.Â
Fakt
NĂ« fund tĂ« vitit tĂ« kaluar Faktoje verifikoi se puna pĂ«r ndĂ«rtimin e rrugĂ«s ende nuk kishte nisur. Edhe njĂ« vit mĂ« vonĂ« nĂ« terren gjithçka dukej njĂ«soj. Nuk gjetĂ«m asnjĂ« gjurmĂ« tĂ« investimit tĂ« premtuar. Rruga ekzistuese ShirokĂ«- Zogaj Ă«shtĂ« tepĂ«r e ngushtĂ« dhe e dĂ«mtuar.Â
PĂ«r tĂ« shkuar nga Shkodra nĂ« ShirokĂ« duhen mĂ« pak se 20 minuta me makinĂ«. PĂ«r tĂ« mbĂ«rritur nĂ« Zogaj, na u desh thuajse e njĂ«jta kohĂ«- ndonĂ«se distanca nĂ« kilometra Ă«shtĂ« mĂ« e shkurtĂ«r.Â
Rruga Shirokë-Zogaj 17 shtator 2024
âJa po fillon sivjet, ja po fillon nĂ« dhjetor, ja po filllon nĂ« janar, nĂ« shtator⊠Ka dhjetĂ« vjet qĂ« e flasin dhe ende nuk Ă«shtĂ« realizu.â, kujton Valmir Balesi, banor nĂ« fshatin Zogaj.
âKa 30 vjet demokraci dhe Zogaj Ă«shtĂ« shumĂ« mĂ« mbrapa se katundet e tjera. e kanĂ« lĂ«nĂ« shumĂ« mbrapaâŠâ, shprehet ai.Â
Segmenti i fundit i rrugĂ«s nga Zogaj deri nĂ« pikĂ«n e kalimit kufitar ishte pjesa mĂ« e degraduar e kĂ«saj rruge. Â
Problemet ishin tĂ« dukshme qĂ« nĂ« fillimin e rrugĂ«s tĂ« saj, pranĂ« shkollĂ«s nĂ«ntĂ«vjeçare âReshit Hyseniâ nĂ« Zogaj. NdĂ«rsa 490 metrat e fundit tĂ« kĂ«saj rruge qĂ« tĂ« çon drejt kufirit mund tĂ« pĂ«rshkoheshin vetĂ«m me automjete tĂ« larta.Â
Rruga Zogaj â Kufi, 17 shtator 2024
Kur do tĂ« nisĂ« projekti?Â
NdonĂ«se ka qĂ«nĂ« njĂ« nga premtimet kryesore tĂ« kryebashkiakut Beci, institucioni qĂ« ai drejton prej njĂ« viti, nuk ndan informacione mbi projektin. NĂ« njĂ« pĂ«rgjigje me shkrim pĂ«r Faktoje Bashkia e ShkodrĂ«s ia delegon pĂ«rgjegjĂ«sinĂ« Fondit Shqiptar tĂ« Zhvillimit- si njĂ«si zbatuese e kĂ«tij projekti.Â
âRruga Shiroke-Zogaj-Kufi, Ă«shtĂ« tenderuar nga FSHZH, dhe gjithashtu mund tĂ« merrni informacione mĂ« tĂ« detajuara nga FSHZH.â, thotĂ« Bashkia.Â
Nga ana tjetër, Fondi Shqiptar i Zhvillimit bën me dije se është në pritje të lejes së ndërtimit nga Bashkia e Shkodrës.
âSa i pĂ«rket projektit pĂ«r ndĂ«rtimin e rrugĂ«s âShirokĂ« â Zogaj â Kufiâ nĂ«Â ShkodĂ«r, punimet e zbatimit pritet tĂ« fillojnĂ« nĂ« fund tĂ« vitit 2024/ fillim tĂ« vitit 2025, pas pajisjes me lejet pĂ«rkatĂ«se.â, argumenton FSHZH.
TĂ« njĂ«jtin afat e gjejmĂ« edhe tek programi buxhetor afatmesĂ«m i BashkisĂ« ShkodĂ«r, miratuar dhjetorin e vitit tĂ« shkuar. âRruga ShirokĂ«-Zogaj do tĂ« fillojĂ« vitin e ardhshĂ«mâ, shkruhet nĂ« dokument.
Projekti i rrugĂ«s 3,2 mln âŹ
Rruga ShirokĂ« â Zogaj- Kufi do tĂ« kushtojĂ« 3,2 milionĂ« euro dhe Ă«shtĂ« financim i Bashkimit Evropian pĂ«rmes BankĂ«s Europiane pĂ«r RindĂ«rtim dhe Zhvillim (BERZH), si pjesĂ« e projektit pĂ«r InfrastrukturĂ«n dhe Turizmin nĂ« ShqipĂ«ri.Â
Sipas projektit, rruga e re nga Shiroka në Zogaj do të kalojë mbi atë ekzistuese, duke u zgjeruar. Ndërsa segmenti nga fshati Zogaj në kufi do të jetë tërësisht i ri, ku do të kalojë edhe një bypass.
Rruga do të jetë me korsi biçikletash dhe trotuar për këmbësorët.
PĂ«rfundimÂ
Nisur nga informacionet e mbledhura dhe verifikimi në terren, premtimin e kryebashkiakut të Shkodrës, Benet Beci, për projektin e rrugës Shirokë-Zogaj-Kufi, e vlerësojmë si ende të pambajtur.
âFaktojeâ, e mbĂ«shtetur nga National Endowment Democracy (NED) po monitoron 10 bashki nĂ« vend dhe po verifikon nĂ«se janĂ« mbajtur ose jo premtimet e dhĂ«na nga kryebashkiakĂ«t.
Qeveria shqiptare është ofruar të mirëpresë pas tre vitesh në Tiranë Samitin e NATO-s. Propozimi i është dërguar zyrtarisht Aleancës Atlantike në shkurt të këtij viti, teksa pak më vonë do të bëhej publik nga kryeministri Edi Rama, në një letër që ai, i kishte shkruar Sekretarit amerikan të Shtetit Antony Blinken.
âUnĂ« besoj se Ă«shtĂ« koha qĂ« pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« nĂ« Ballkanin PerĂ«ndimor, tĂ« mbahet njĂ« takim i nivelit tĂ« LartĂ« tĂ« NATO-sâ,shkruan zoti Rama nĂ« letrĂ«n e tij, ndĂ«rsa vĂ« nĂ« dukje se e ka diskutuar kĂ«tĂ« çështje dhe gjatĂ« bisedimeve qĂ« ka patur me Sekretarin Blinken gjatĂ« vizitĂ«s sĂ« tij nĂ« kryeqytetin shqiptar, mĂ« 15 shkurt.
Letra dërguar Sekretarit Antony Blinken
MundĂ«sinĂ« e organizimit tĂ« samitit tĂ« Natos, sĂ« fundmi, kryeministri e pĂ«rmendi edhe gjatĂ« fjalĂ«s qĂ« mbajti nĂ« hapje tĂ« KonferencĂ«s sĂ« AmbasadorĂ«ve âTirana Diplo 2024â, pak javĂ« mĂ« parĂ«.
âShqipĂ«ria ushqeu shumĂ« respekt, krijoi shumĂ« besim dhe pa diskutim mori njĂ« prestigj qĂ« nuk e kishte pasur mĂ« parĂ« dhe pikĂ«risht ky respekt, ky besim, ky prestigj na bĂ«n sot qĂ« tĂ« jemi vendi qĂ« do tĂ« mikpresĂ« liderĂ«t e 44 shteteve evropiane nga Britania e Madhe deri nĂ« UkrainĂ« apo nga Suedia dhe Norvegjia deri nĂ« Turqi vitin e ardhshĂ«m nĂ« Samirin e Komunitetit Politik Evropian dhe po ashtu ky respekt, ky besim(âŠ) na jep mundĂ«sinĂ« tĂ« jemi mikpritĂ«s tĂ« Samitit tĂ« NATO-s nĂ« vitin 2027, âŠna jep mundĂ«sinĂ« tĂ« jemi mikpritĂ«s tĂ« Samitit tĂ« NATO-s nĂ« vitin 2027â,deklaroi zoti Rama.Â
Pak ditë më pas, ministri për Evropën dhe Punët e Jashtme Igli Hasani, e bëri thuajse fakt të kryer mbajtjen e Samitit. Sipas tij, Samiti i NATO-s 2027 është vendosur të organizohet në Tiranë.
âNe jemi nĂ« fazĂ«n e pĂ«rgatitjeve tĂ« brendshme. Pra, kemi filluar identifikimin e ambienteve, fondeve, njerĂ«zve dhe gjithĂ« burimeve tĂ« nevojshme qĂ« bĂ«jnĂ« kĂ«tĂ« tĂ« mundur.â, deklaroi Hasani.
âPadyshim njĂ« angazhim i tillĂ«, pĂ«rveç rĂ«ndĂ«sisĂ« sĂ« madhe tĂ« simbolikĂ«s qĂ« ka tregon dhe njĂ«herĂ« qĂ« ShqipĂ«ria Ă«shtĂ« njĂ« partner i rĂ«ndĂ«sishĂ«m dhe njĂ« aleat i domosdoshĂ«m nĂ« gjithĂ« pĂ«rpjekjen e organizatĂ«s e Altantikut tĂ« Veriut pĂ«r atĂ« qĂ« ndodh sot dhe sidomos me fokus nĂ« zhvillimet e fundit.â, vlerĂ«soi ai.
ĂfarĂ« thotĂ« NATO?
PesĂ« muaj pas dorĂ«zimit tĂ« ofertĂ«s nga ShqipĂ«ria, njĂ« zyrtar i NATO-s, bĂ«ri tĂ« ditur pĂ«r Faktoje se pĂ«r momentin Ă«shtĂ« miratuar vetĂ«m vendndodhja e dy samiteve tĂ« ardhshme tĂ« AleancĂ«s.Â
âSamiti i NATO-s 2025 do tĂ« mbahet nĂ« HagĂ«, HollandĂ«, nga data 24 deri mĂ« 26 qershor, i ndjekur nga njĂ« samit qĂ« do tĂ« mbahet nĂ« Turqi.â, konfirmoi zyrtari i AleancĂ«s, duke shtuar se nuk mund tĂ« thotĂ« ende asgjĂ« pĂ«r vendndodhjen e Samitit tĂ« 2027.
Edhe nĂ« njĂ« dokument tĂ« siguruar nga Faktoje, ku pĂ«rditĂ«sohen eventet kryesore tĂ« AleancĂ«s, konfirmohet ftesa e qeverisĂ« shqiptare pĂ«r tĂ« mbajtur nĂ« TiranĂ« Samitin e 40 tĂ« NATO-s.Â
âNĂ« shkurt tĂ« 2024, ShqipĂ«ria u ofrua tĂ« mirĂ«presĂ« Samitin e 2027-tĂ«s. Finlanda Ă«shtĂ« ofruar tĂ« mirĂ«presĂ« njĂ« Samit nĂ« periudhĂ«n 2026-2028.â, shkruhet ndĂ«r tĂ« tjera nĂ« dokument. Â
PĂ«r ekspertĂ«t e fushĂ«s, konfirmimi i ShqipĂ«risĂ« si vend pritĂ«s i Samitit tĂ« 2027 nga NATO Ă«shtĂ« çështje kohe.Â
Ledion Krisafi, studiues pranë Institutit Shqiptar të Studimeve Ndërkombëtare, e sheh mikpritjen e këtij Samiti si një nga kulmet e politikës së jashtme të vendit në 3 dekadat e fundit.
âSidomos nĂ« njĂ« periudhĂ« tĂ« tillĂ« me luftĂ«n nĂ« Ukraine dhe nĂ« Lindjen e Mesme, Ă«shtĂ« njĂ« konfirmim i vĂ«mendjes dhe pranisĂ« sĂ« NATO-s nĂ« Ballkan. Fakti qĂ« Ă«shtĂ« zgjedhur ShqipĂ«ria konfirmon idenĂ« qĂ« Tirana Ă«shtĂ« pika mĂ« e rĂ«ndĂ«sishme e NATO-s nĂ« Ballkanin PerĂ«ndimor tĂ« paktĂ«n, vendi mĂ« stabel dhe mĂ« konstruktiv.â, shprehet Krisafi.
Viti 2027 përkon me samitin e 40- të NATO-s dhe do të jetë hera e dytë në historinë e Aleancës që mbledhja do të mbahet në Ballkan, pas Samitit të Bukureshtit në 2008.
âTĂ« gjitha takimet dhe Samitet qĂ« po zhvillohen dhe do zhvillohen nĂ« TiranĂ« e kthejnĂ« kryeqendrĂ«n e ShqipĂ«risĂ« nĂ« njĂ« lloj qendre tĂ« diplomacisĂ« perĂ«ndimore nĂ« Ballkanin PerĂ«ndimor.â, argumenton studiuesi.Â
PĂ«rfundim
Samitet e NATO-s shihen si një pikë takimi e rëndësishme për udhëheqësit e vendeve anëtare të Aleancës. Ato shfrytëzohen për të prezantuar politika të reja, për të ftuar anëtarë të rinj në aleancë, për të nisur iniciativa të reja të mëdha si dhe për të ndërtuar partneritete me vendet joanëtare të NATO-s.
Samiti i fundit i NATO-s u mbajt këtë vit në Uashington të SHBA-ve nga 9 deri më 11 korrik.
Abuzimet me çmimet po i shtyjnë disa qytetarë shqiptarë të udhëtojnë për qindra kilometra drejt vendeve fqinje për të blerë mallrat bazë të konsumit, ndërsa familjet më të pambrojtura janë detyruar të ulin konsumin.
Esmeralda Topi
Prej shtatë vitesh Ola, së bashku me bashkëshortin, udhëton drejt Greqisë për të siguruar ushqimet dhe të gjitha mallrat e tjera të konsumit të nevojshme për familjen e tyre.
âFillimisht e nisĂ«m pĂ«r cilĂ«sinĂ«, por me kalimin e kohĂ«s kuptuam qĂ« na shkonte edhe mĂ« lirĂ« se nĂ« TiranĂ«,â kujtoi Ola.
âBashkĂ« me shpenzimet e karburantit dhe siguracionin e makinĂ«s, pĂ«rsĂ«ri produktet qĂ« marrim kushtojnĂ« mĂ« pak se sa nĂ« vendin tonĂ«â, shtoi ajo.
Shqipëria është një nga vendet me të ardhurat më të ulëta në Evropë, por megjithatë çmimet për shumë produkte të konsumit të përditshëm janë ndjeshëm më lartë se në vendet e pasura të Bashkimit Evropian.
Jo të gjithë konsumatorët mund të udhëtojnë jashtë vendit për ti siguruar mallrat e shportës, në mënyrë të veçantë ato nga grupet më vulnerabël, të cilët janë detyruar ta shkurtojnë konsumin për familjet e tyre.
âJetesa pas pandemisĂ« Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« shumĂ« mĂ« e shtrenjtĂ«,â tha Alma, njĂ« nĂ«nĂ« e vetme nga Shijaku, ndĂ«rsa shtoi se tre vitet e fundit gjithçka Ă«shtĂ« shtrenjtuar.
âUnĂ« vet sâkam qenĂ« jashtĂ« por tĂ« afĂ«rmit e mi qĂ« janĂ« jashtĂ« kur vijnĂ« kĂ«tu thonĂ«: Na vjen gjynah pĂ«r ju, si ja dilni se kĂ«tu Ă«shtĂ« mĂ« shtrenjtĂ« se tek ne.âÂ
Diferencat e çmimeve të ushqimeve apo mallrave të tjera të konsumit mes Shqipërisë dhe vendeve të ndryshme të Bashkimit Evropian konstatohen edhe nga konsumatorë të tjerë.
Të dhëna të mbledhura nga Faktojë nëpërmjet një ankete online nga dhjetëra qytetarë tregojnë se 87% e të anketuarve pohojnë se Evropa ka çmime më të lira se Shqipëria për ushqime dhe produkte të tjera konsumi.
Ekspertët e ekonomisë dhe studiuesit shprehen se kjo diferencë çmimesh me të cilën përballen konsumatorët vendas mund të vijë nga një sërë faktorësh objektivë, si niveli i taksave, kostot e transportit, vlerësimi i lekut ndaj euros dhe madhësia e tregut
Megjithatë, ato fajsojnë kryesisht abuzimin e kompanive tregtare që kanë vendosur oligopole në treg, pandëshkueshmërinë dhe mungesën e mbrojtjes nga abuzimet të konsumatorëve .
Ilir Ciko, ekonomist shqiptar i arsimuar nĂ« Universitetin e Harvardit, thekson se diferenca nĂ« çmimet pĂ«r mallrat e konsumit vjen kryesisht nga âvarĂ«sia dhe lidhjet e politikĂ«s me interesat e bizneseve tĂ« mĂ«dha, marrĂ«veshjet e fshehta mes operatorĂ«ve qĂ« dominojnĂ« tregun, korrupsioni i pĂ«rhapur nĂ« institucione; si dhe pamundĂ«sia e konsumatorit pĂ«r zgjedhje alternative.â
I pyetur nga Faktoje, nëpërmjet një përgjigje me shkrim Autoritetit i Konkurrencës tha se në përmbushje të detyrave të ngarkuara me ligj dhe rezolutave të Kuvendit ka ndërmarrë gjatë 5 viteve të fundit një sërë hapash për sigurimin e një tregu të drejtë dhe konkurrues për produkte të shportës.
âAutoriteti i KonkurrencĂ«s, gjatĂ« viteve tĂ« fundit, ka realizuar monitorime dhe hetime pĂ«r shumĂ«Â nga produktet e shportĂ«s si: vaji, gruri, mielli, orizi, sheqeri, karburante, etj,â tha Autoriteti.
âAktualisht, nĂ« vlerĂ«sim tĂ« ankesave tĂ« publikut, janĂ« nĂ« procedurĂ« hetimi paraprak tregu i grumbullimit dhe shitjes me shumicĂ« i fruta-perimeve nĂ« qarkun TiranĂ«, Elbasan, Berat, Fier dhe Korçë, si dhe nĂ« procedurĂ« hetimi tĂ« thelluar nĂ« tregun e prodhimit dhe tregtimit me shumicĂ« tĂ« nĂ«nprodukteve tĂ« qumĂ«shtit (djathĂ« dhe gjalpĂ«),â shton institucioni.
Ămime mĂ« shtrenjtĂ« se BE dhe rajoni
Ăifti i bashkĂ«shortĂ«ve udhĂ«ton çdo tre muaj 7 orĂ« me makinĂ« nga Tirana nĂ« Kostur â njĂ« qytezĂ« nĂ« GreqinĂ« veriore, dhe anasjelltas pĂ«r tĂ« blerĂ« ushqimet e shportĂ«s dhe mallrat e konsumit tĂ« pĂ«rditshĂ«m. Ata nuk kanĂ« ndĂ«rmend ta ndryshojnĂ« kĂ«tĂ« rutinĂ« pĂ«r shkak tĂ« leverdisĂ« ekonomike.
âNĂ« supermarketet greke ka produkte ushqimore dhe tĂ« higjienĂ«s personale qĂ« kushtojnĂ« edhe 4 herĂ« mĂ« lirĂ« se sa nĂ« supermarketet shqiptare. Po ashtu çmimet e suplementeve apo disa medikamenteve janĂ« shumĂ« mĂ« te lira.â, shpjegoi Ola. âNjĂ« kokĂ«rr hekur (suplement), nĂ« ShqipĂ«ri kushton 100 lekĂ« tĂ« reja ndĂ«rsa nĂ« Greqi 25 lekĂ« tĂ« reja.â, shtoi ajo.
Nisur nga ky hendek në çmime profesor Ciko kreu gjatë pranverës së këtij viti një studim të gjerë duke analizuar 150 produkte nga Shqipëria dhe homologët e tyre në vendet evropiane.
Nga studimi rezulton se nĂ« pranverĂ« tĂ« kĂ«tij viti, çmimi mesatar i produkteve nĂ« tregun shqiptar ishte rreth 80% mĂ« i lartĂ« se çmimi mesatar i tĂ« njĂ«jtave produkte â shitur nga tĂ« njĂ«jtat kompani, nĂ« tregjet e BE-sĂ«.
âNga lista prej 150 produktesh, diferenca mĂ« e lartĂ« (nĂ« pĂ«rqindje) rezulton pĂ«r njĂ« pako ushqimi mĂ«ngjesi, cornflakes, e cila nĂ« ShqipĂ«ri shitet me njĂ« çmim 212% mĂ« tĂ« lartĂ«, ose mbi 3 herĂ« sa çmimi qĂ« shitet nga e njĂ«jta kompani nĂ« vendin europian nga ajo vjenâ, tha ai.
Ămimet me diferencĂ«n mĂ« tĂ« lartĂ« studimi i vĂ« re tek tre kategori: ushqimet pĂ«r bebe, ushqimet dhe ushqimet pĂ«r kafshĂ«. Sipas tĂ« dhĂ«nave tĂ« pĂ«rftuara nga studimi ushqimi pĂ«r bebe, rezulton me mesataren mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« ndryshimit tĂ« çmimit.
âPĂ«r kĂ«tĂ« kategori, mesatarja e çmimeve tĂ« produkteve tĂ« shitura nĂ« ShqipĂ«ri Ă«shtĂ« 147% mĂ« shumĂ«, ose 2 herĂ« e gjysĂ«m sa çmimi i tĂ« njĂ«jtĂ«ve produkte tĂ« shitura nĂ« vendin e BE nga vjen kompania qĂ« i tregton kĂ«to produkteâ, shpjegoi Ciko.
Studimi vë në dukje gjithashtu se të njëjtat produkte që kanë origjinë Bashkimin Evropian, në Shqipëri janë shumë herë më të shtrenjta krahasuar edhe me vende të rajonit.
Në Serbi dhe Kosovë, diferenca e çmimeve luhatet mesatarisht më pak se 15 për qind, ndërkohë që në Shqipëri arrin 71%.
Treg oligopol
Sipas të dhënave të mbledhura nga Faktoje nëpërmjet pyetësorit online, 73% e të anketuarve shprehen se diferenca e çmimeve midis Shqipërisë dhe vendeve të BE-së vjen për shkak të abuzimeve, mungesës së konkurrencës në treg, si dhe mungesës së kontrollit të shtetit.
Eksperti i ekonomisë Eduard Gjokutaj thekson se kjo situatë është tipike e një tregu oligopol, i zotëruar nga grup i vogël individësh. Sipas tij kjo reflektohet në faktin se çmimet mbeten kokëforcisht të larta edhe pse ka pasur një forcim të valutës vendase kundrejt valutave të huaja.
âNĂ« kushtet kur rĂ«nia e valutave tĂ« huaja, me tĂ« cilat blihen kĂ«to produkte nĂ« tregjet e huaja kanĂ« njĂ« rĂ«nie me 25%, qĂ« tĂ« paktĂ«n duhet tĂ« transmetohej deri nĂ« njĂ« 15% efekt nĂ« ulje tĂ« çmimeve tĂ« para dy viteve, nĂ«se llogaritim koston e shtuar tĂ« fuqisĂ« punĂ«tore, energjisĂ« dhe disa shĂ«rbimeve.â, tha ai.
Profesor Ilir Ciko liston një sërë faktorësh për këtë situatë, përfshirë mungesën e kontrollit, kulturën e mosndëshkimit të kompanive që abuzojnë me konsumatorin si dhe mungesën e konkurrencës në treg.
Megjithatë, ai shtoi se ky deformim i tregut ka pak gjasa të ndryshojë për shkak se konsumatorët kanë pak informacion dhe shoqëria shqiptare është pajtuar dhe bashkëjeton me të keqen.
âMungesa e shpresĂ«s; politizimi ekstrem i çdo çështjeje publike dhe gojĂ«-mbyllja e intelektualĂ«ve;â , pĂ«rkthehet si pas tij nĂ« mungesĂ« totale tĂ« reagimit qytetar, mungesĂ« tĂ« mekanizmave mbrojtĂ«s dhe interesit pĂ«r tĂ« mbrojtur konsumatorin nga shteti dhe pseudo-shoqĂ«ria-civile.
Vetëm pas adresimit të këtyre faktorëve, thekson profesor Ciko, mund të flasim për nivelin e taksave të konsumit, kostot e transportit, vlerësimin e lekut ndaj euros, madhësinë e tregut apo elementë të tjerë që në këtë diskutim, janë tepër dytësorë.
Elefanti në dhomë
Rritja e ndjeshme e çmimeve po i detyron familjet shqiptare të blejnë më pak ushqime. Sipas të dhënave të anketës së Faktoje mbi koston e ushqimeve në Shqipëri dhe BE, 94% e të anketuarve pohojnë se blejnë më pak produkte se një vit më parë, ndërkohë që 76% e tyre thonë se kanë reduktuar blerjet e ushqimeve të ndryshme.
âJam detyruar tĂ« ble mĂ« pak nĂ« sasi dhe tĂ« tregohem e kujdesshme sepse nuk mĂ« del,â tha Alma Morina. âGjysma e rrogĂ«s qĂ« marr mĂ« duhet vetĂ«m pĂ«r ushqimet bazĂ«, pa llogaritur asgjĂ« tjetĂ«r,â shtoi ajo.
Profesor Ilir Ciko tregon se studimi i tij është lexuar me interes të lartë nga drejtues e përfaqësues të institucioneve që merren me konkurrencën dhe mbrojtjen e konsumatorit, por ai i sheh institucionet si të pafuqishme për të bërë ndryshimin.
âPĂ«r shumĂ« syresh studimi Ă«shtĂ« si njĂ« elefant tepĂ«r i madh brenda hapĂ«sirĂ«s sĂ« komoditetit ku rrinĂ«,â tha Ciko. âMund tĂ« duket paradoksale por besoj se ndryshimi mund tĂ« vijĂ« nga kompanitĂ«, sigurisht nĂ«n presionin e zĂ«rit tĂ« qytetarĂ«veâ, shtoi ai. Â
Sipas Gjokutajt ulja e TVSH-së së ushqimeve është një masë që do ta lehtësonte disi situatën, por gjithsesi nënvizon se kambanat bien mbi Autoritetin e Konkurrencës. Megjithatë, pritje të zgjimit të institucione dhe kompanive shumë shqiptarë do të vazhdojnë ti drejtohen tregut në vendet fqinje.
âNĂ« dy javĂ«t e ardhshme kam rrugĂ«n e radhĂ«s pĂ«r nĂ« Kostur,â tha Ola. âKam llogaritur qĂ« tĂ« shkoj edhe njĂ«herĂ« para ndĂ«rrimit tĂ« viteveâ, pĂ«rfundoi ajo.
Në linkun më poshtë gjeni intervistën e plotë me profesor Ilir Ciko.
IntervistĂ« me profesor Ilir Ciko, autor i studimit âBĂ«huni EuropianĂ«! NjĂ« udhĂ«tim transformues pĂ«rmes Ă«ndĂ«rrave, modeleve, pritshmĂ«rive, dhe realitetitâ.
Studimi tregon se çmimi mesatar i produkteve të shitura në tregun shqiptar nga tre kompani europiane ishte +79.7 për qind më i lartë se çmimi mesatar i të njëjtave produkte, të shitura në të njëjtën kohë dhe nga të njëjtat kompani, në tregjet e BE-së.
1.      Profesor Ciko, si i përzgjodhët mostrat e 150 produkteve që analizuat? A kishte ndonjë kriter të veçantë për këtë përzgjedhje?
Studimi përmban metodologjinë e plotë të ndjekur për përzgjedhjen produkteve që janë pjesë e analizës, përfshirë kriteret e ndjekura në proces. Mund ta përmbledh me pak fjalë duke treguar se produktet janë përzgjedhur në mënyrë të njëjtë nga secila prej tre kompanive europiane që janë pjesë e studimit (50 produkte nga secila kompani), si dhe pjesë e 13 kategorive të ndryshme produktesh (ushqim, detergjente, kozmetikë, ndriçim, pajisje dhomash, ilaçe pa recetë, kujdesi për flokët e lëkurën etj.), duke përzgjedhur në mënyrë rastësore 10 produkte për çdo kategori dhe, për nga rëndësia që ka për konsumatorin shqiptar, 30 produkte për kategorinë e produkteve ushqimore. Kritere të tjera të përdorura ka qenë larmia sa më e madhe e produkteve të përzgjedhura (produkte të ndryshëm brenda së njëjtës kategori) dhe kriteri domethënës (produkte që blihen rregullisht nga konsumatori shqiptar dhe jo të veçantë). Gjithashtu, nga studimi janë përjashtuar produktet në oferta, si në Shqipëri ashtu dhe në vendet nga importohen, produktet e luksit, produktet sezonalë (fruta apo perime të freskëta) si dhe produktet mbi të cilat aplikohen taksa specifike (cigare, pije alkoolike), e gjithë kjo për të mundësuar një krahasim sa më objektiv të çmimeve dhe shmangur në maksimum efektet e faktorëve jo-thelbësorë. Së fundi, për të mundësuar krahasimin e çmimeve, janë përfshirë në listë ato produkte për të cilat janë të disponueshme çmimet e shitjes online në tregun vendas, dhe atë europian nga e ka origjinën secila kompani, apo vendet e tjera të përfshira në studim.
2.      Cili është produkti me diferencën më të lartë në çmime?
Nga lista prej 150 produktesh, diferenca më e lartë (në përqindje) rezulton për një pako ushqimi mëngjesi, cornflakes, e cila në Shqipëri shitet me një çmim 212% më të lartë, ose mbi 3 herë sa çmimi që shitet nga e njëjta kompani në vendin europian nga ajo vjen. Ndërsa si kategori, ushqimi për bebe, rezulton me mesataren më të lartë të ndryshimit të çmimit. Për këtë kategori, mesatarja e çmimeve të produkteve të shitura në Shqipëri është 147% më shumë, ose 2 herë e gjysëm sa çmimi i të njëjtëve produkte të shitura në vendin e BE nga vjen kompania që i tregton këto produkte.
3.      Po ai me diferencën më të ulët?
Diferenca më e ulët nga 150 produktet rezulton për një aksesor banjoje, i cili shitet në Shqipëri 24% më shumë se çmimi i të njëjtit produkt shitur nga e njëjta kompani në vendin europian nga ajo vjen.
4.      A mund të na jepni disa shembuj të faktorëve që kontribuojnë çmimet më të larta në Shqipëri krahasuar me BE-në?
Janë plot faktorë por ndër më të rëndësishmit do të rendisja: mungesa e kontrollit të kompanive të mëdha; mungesa e shembujve realë të ndëshkimit të kompanive të mëdha që abuzojnë me konsumatorin; paragjykimi e besimi i gabuar se kompanitë e njohura ndërkombëtare që operojnë në Shqipëri nuk përfshihen në praktika të dëmshme për konsumatorin vendas; mungesa e frikës ndaj shtetit e kompanive të mëdha; mungesa e konkurrencës në treg dhe kopjimi i modelit monopol midis atyre pak kompanive që zotërojnë tregun; varësia dhe lidhjet e politikës me interesat e bizneseve të mëdha; burokracia, paaftësia dhe korrupsioni i përhapur në institucione; pamundësia e konsumatorit për zgjedhje alternative; mungesa e prodhimit vendas; marrëveshjet e fshehta mes operatorëve që dominojnë tregun; mungesa e informacionit për konsumatorët; pajtimi dhe bashkëjetesa me të keqen; mungesa e shpresës; politizimi ekstrem i çdo çështjeje publike; gojëmbyllja e intelektualëve; mungesa totale e reagimit qytetar; mungesa e mekanizmave mbrojtës dhe interesit për të mbrojtur konsumatorin, shtetërore, e ca më tepër ato të pseudo-shoqërisë-civile. Pas këtyre mund të flasim për nivelin e taksave të konsumit, kostot e transportit, vlerësimin e lekut ndaj euros, madhësinë e tregut apo elementë të tjerë që në këtë diskutim, janë tepër dytësorë.
5.      A ka pasur ndonjë reagim zyrtar lidhur me studimin tuaj?
Jo, asnjë reagim zyrtar deri më tani. Di që studimi është lexuar me interes të lartë nga drejtues e përfaqësues të institucioneve që duhet të merren me këtë problem të çdo qytetari shqiptar, por më ngjan se për shumë syresh studimi është si një elefant tepër i madh brenda hapësirës së komoditetit ku rrinë.
6.      ĂfarĂ« masa rekomandoni qĂ« tĂ« merren nĂ« kĂ«tĂ« drejtim?
Mund të duket paradoksale por besoj se ndryshimi mund të vijë nga kompanitë, sigurisht nën presionin e zërit të qytetarëve. Në studim e kam trajtuar gjerësisht se pse institucionet janë realisht të pafuqishme për të bërë ndryshim, edhe sikur befas të marrin vullnetin e plotë që u jep, e kërkon ligji. Por deri më sot, ende nuk ka asnjë reagim nga kompanitë, çmimet mbeten të pandryshuara nga tre muaj më parë, kur u realizua studimi.
7.      A mendoni se politika e qeverisë dhe subvencionet mund të ndihmojnë në uljen e çmimeve dhe, nëse po, si mund të implementohen më mirë këto masa?
SĂ« pari mendoj se ka plot vend pĂ«r tĂ« zbatuar pa vonesĂ« e hezitim ligjin, e mĂ« pas ndoshta pĂ«r tĂ« rishikuar me kujdes legjislacionin mbi konkurrencĂ«n, kjo as duke u shfajĂ«suar pĂ«rjetĂ«sisht se Ă«shtĂ« legjislacioni qĂ« na kufizon, e as duke mos u kufizuar nĂ« kopjimin shabllon tĂ« modeleve qĂ« na serviren. ĂshtĂ« njĂ« fushĂ« e brishtĂ« por tepĂ«r e rĂ«ndĂ«sishme pĂ«r funksionimin e tregut dhe Ă«shtĂ« thelbĂ«sore qĂ« ShqipĂ«ria tĂ« adaptojĂ« legjislacionin qĂ« i pĂ«rshtatet mĂ« sĂ« miri kontekstit specifik tĂ« saj, nĂ« pĂ«rputhje me praktikat mĂ« tĂ« mira ndĂ«rkombĂ«tare, se sa kĂ«rkesave tĂ« burokratĂ«ve tĂ« Brukselit. Hapja e tregut, promovimi i konkurrencĂ«s, vĂ«nia e interesit publik mbi interesat e kompanive private janĂ« hapat e domosdoshĂ«m pĂ«r trajtimin afatgjatĂ« tĂ« problemit. PĂ«r subvencione nuk bĂ«het kurrsesi, nuk kanĂ« asnjĂ« lidhje me kĂ«tĂ« problem. Cmimet mund dhe duhet tĂ« ulen nĂ« normalitet, dhe jo tĂ« kompensohen konsumatorĂ«t po nga taksat qĂ« ata paguajnĂ«.
8.      A duhet të ulet TVSH-ja për ushqimet bazë? Mendoni se do të zbuste disi shtrenjtimin e buxhetit të familjeve?
ĂshtĂ« njĂ« ndĂ«r politikat fiskale qĂ« e kam mbĂ«shtetur nĂ« studim, pĂ«r tĂ« ndjekur praktikĂ«n e vendeve europiane si Itali, Gjermania etj. qĂ« pĂ«r tĂ« mbĂ«shtetur konsumatorĂ«t e veçanĂ«risht shtresĂ«n e mesme dhe tĂ« varfĂ«r tĂ« shoqĂ«risĂ«, zbatojnĂ« TVSH mĂ« tĂ« ulĂ«t pĂ«r produktet ushqimore. Fiskalizimi dhe digjitalizimi i bizneseve dhe administratĂ«s tatimore sot e mundĂ«son krejt lehtĂ« kĂ«tĂ« gjĂ«, nĂ«se gjendet vullneti. Kjo masĂ« lehtĂ«son, por sigurisht nuk Ă«shtĂ« zgjidhja e problemit qĂ« po diskutojmĂ«.
9.      Si mund të kontribuojnë sektorët e bujqësisë dhe industrisë për të përmirësuar situatën e çmimeve në Shqipëri?
Prodhimi vendas e gjen ende me vĂ«shtirĂ«si rrugĂ«n e hyrjes nĂ« marketet e mĂ«dha qĂ« operojnĂ« sot nĂ« ShqipĂ«ri, disa prej tyre tregtojnĂ« thuajse ekskluzivisht vetĂ«m produkte tĂ« importuara dhe rrallĂ« e tek ndonjĂ« produkt vendas. Sigurisht prodhimit vendas i duhet shumĂ« punĂ« pĂ«r tĂ« arritur cilĂ«sinĂ« dhe afrimin me konsumatorin pĂ«r tĂ« qenĂ« i kĂ«rkuar nga operatorĂ«t e tregut qĂ« ta vendosin atĂ« krah mĂ« krah me produktet e importuara qĂ« ata tregtojnĂ«, pa pĂ«rmendur kĂ«tu skepticizmin e tepruar tĂ« konsumatorit shqiptar ndaj prodhimit vendas dhe besimin e lartĂ« tĂ« tij nĂ« cilĂ«sinĂ« e produkteve europiane. NĂ« fakt, studimi tregon se pikĂ«risht kjo Ă«shtĂ« nyja qĂ« mundĂ«son sot kompanitĂ« qĂ« tĂ« tregtojnĂ« nĂ« vend produktet europiane, tâi shesin ato me njĂ« çmim shumĂ« mĂ« tĂ« lartĂ« se sa nĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« duhet tĂ« ishin â shfrytĂ«zimi i besimit qĂ« konsumatori ka ndaj kĂ«tyre produkteve dhe mundĂ«sisĂ« sĂ« kufizuar nĂ« zgjedhje. Dhe sĂ« fundi, marketet e mĂ«dha nuk kanĂ« interes tĂ« lartĂ« pĂ«r prodhimin vendas pasi me tĂ« nuk mund tĂ« realizojnĂ« marzhe fitimi tĂ« larta, krahasuar me produktet qĂ« ato sot importojnĂ«.
10.    Si e parashikoni evoluimin e çmimeve të ushqimeve në Shqipëri në të ardhmen?
Mendoj se është çështje që kërkon vëmendje, debat dhe veprim. Se përshembull, sa vlerë ka të diskutohet për një rritje 5 apo 10 përqind të pensioneve apo pagave, kur kemi një problem kolosal me çmimet e produkteve ushqimore që rezultojnë sa dyfishi i atyre që duhet të jenë në treg. Ulja e çmimeve drejt çmimeve europiane është në dobi të pensionistëve e patronazhistëve, të arsimtarëve e gazetarëve, të nëpunësve të shtetit e atyre që punojnë çdo ditë me punë të ndershme për të mbajtur familjet e tyre, por dhe për turistët që jo rrallë habiten me çmimet kur vijnë në Shqipëri, e në fund të fundit edhe për kompanitë, që duke ofruar çmime europiane mund dhe do e kuptojnë se mund të shesin më shumë në Shqiperi, edhe për ata që sot janë të privuar apo që blejnë më pak, se aq munden.
Këtë korrik, liqeni i Ohrit në Pogradec do të priste për herë të parë kampionatin botëror të sporteve të ujit, njohur ndryshe si Formula1 H2O. Eventi që u trumbetua me bujë një vit më parë si promovim për Shqipërinë turistike, u anullua në heshtje.
Esmeralda Topi
Shtatorin e vitit të kaluar, kryetari i Bashkisë së Pogradecit Ilir Xhakolli lajmëroi mbajtjen e kampionatit botëror të sporteve të ujit në liqenin e Ohrit, të njohura nga sportdashësit si garat e Formula 1 H2O.
âDy evente sportive botĂ«rore tĂ« cilat vijnĂ« pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« nĂ« ShqipĂ«ri, duke promovuar masivisht turizmin e Pogradecit dhe vendit tonĂ«. VĂ«mendje e jashtĂ«zakonshme mediatike botĂ«rore pĂ«r Pogradecin i cili kthehet nĂ« epiqendrĂ«n botĂ«rore tĂ« sporteve ujore pĂ«r 7 ditĂ«.â-premtonte kryebashkiaku Xhakolli.
Fotografi nga profili zyrtar i kryetarit të Bashkisë Pogradec, Ilir Xhakolli në facebook- 6 shtator 2023
Të njëjtin entuziazëm ndau edhe kryeministri Edi Rama, teksa reklamonte ngjarjen sportive në rrjetet e tij sociale.
â43 skuadra nga e gjithĂ« bota do ta kthejnĂ« Pogradecin nĂ« kryeqendrĂ«n botĂ«rore tĂ« sporteve ujore pĂ«r 7 ditĂ«, sepse ShqipĂ«ria e Turistike tanimĂ« Ă«shtĂ« ngjitur nĂ« njĂ« nivel tĂ« ri.ââ shkruante Rama nĂ« rrjetin social facebook.
Fakt
Ndryshe nga sa u premtua një vit më parë, Pogradeci nuk arriti të hyjë në hartën e këtyre garave pasi organizatorët e FORMULA 1H2O u tërhoqën nga marrëveshja.
âPa dhĂ«nĂ« asnjĂ« sqarim, faqja e zyrtare e F1H2O e hoqi garĂ«n zyrtare nga datat e parashikuara dhe nuk dha asnjĂ« sqarim publik nĂ« lidhje me kĂ«tĂ« anullim.â, pohon Bashkia e Pogradecit, teksa thekson se kishte marrĂ« tĂ« gjitha masat e nevojshme pĂ«r mbajtjen e garave nĂ« liqen.
âZyrtarisht nuk disponojmĂ« asnjĂ« dokument pĂ«r anullimin e garĂ«s, apo shkaqet e kĂ«tij anullimi e cila mund tĂ« lidhet me logjistikĂ«n e shumtĂ« qĂ« nevojitej pĂ«r tu ngritur deri edhe tek fondet qĂ« po ashtu nevojiteshin pĂ«r realizimin e saj nga organizatorĂ«t.ââ sqaron mĂ« tej Bashkia.
Kontrata e bashkëpunimit për zhvillimin e kampionatit botëror H2O të Formula 1 për jetski dhe motorrat e ujit u firmos më 6 shtator të vitit të kaluar.
âH2O Racing njoftoi sot se ShqipĂ«ria do tĂ« presĂ« njĂ« raund tĂ« Kampionateve BotĂ«rore tĂ« UIM F1H2O dhe UIM-ABP pĂ«r Aquabike nĂ« Pogradec nĂ« korrik 2024.â, bĂ«hej e ditur nĂ« faqen zyrtare tĂ« F1H2O.
Garat që u panë si mundësi promovimi për Shqipërinë turistike nga zyrtarët e lartë në Shqipëri, nuk u përqafuan nga ekspertë të mjedisit në vend dhe në Maqedoninë e Veriut. Mjedisorët e shihnin kampionatin si kërcënim për ekosistemin e liqenit dhe trashëgiminë kulturore.
50 shoqata të ndryshme jo qeveritare nga Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut u bënë bashkë për të adresuar shqetësimin e tyre pranë autoriteteve shqiptare dhe në UNESCO. Liqeni i Ohrit është në listën e kësaj organizate si pasuri e kombinuar e trashëgimisë, natyrore dhe kulturore që nga korriku i vitit 2019.
Shqetësimin e ngritur nga aktivistët e konfirmon edhe Bashkia e Pogradecit.
âJu bĂ«jmĂ« me dije se gjatĂ« kĂ«saj kohe pati edhe njĂ« reagim nga disa organizata mjedisore nĂ« OhĂ«r tĂ« cilat kĂ«rkuan qĂ« kjo garĂ« tĂ« mos realizohej dhe kĂ«tĂ« ankesĂ« e kanĂ« pĂ«rcjellĂ« edhe nĂ« kryeministri apo pranĂ« organizatorĂ«ve.â, â argumenton Bashkia.
Në mars të këtij viti organizatorët e Formula 1H2O e anuluan kampionatin ndërkombëtar të sporteve të ujit në Shqipëri. Faktoje u interesua pranë organizatorëve mbi arsyet e vendimit për tu tërhequr nga garat e ujit në Pogradec, por deri në momentin e publikimit të këtij artikulli nuk kemi marrë përgjigje.
PĂ«rfundim
Nisur nga verifikimi i kryer dhe tĂ« dhĂ«nat e mbledhura, premtimin e kryebashkiakut tĂ« Pogradecit Ilir Xhakolli se âPogradeci do tĂ« kthehej nĂ« epiqendrĂ«n botĂ«rore tĂ« sporteve ujore pĂ«r 7 ditĂ«â, do ta kategorizojmĂ« si tĂ« pambajtur.
Rrjeti Evropian i Operatorëve të Sistemit të Transmisionit për Energji (ENTSO) vijon hetimet mbi incidentin e paprecedentë të ndërprerjes së energjisë elektrike në disa vende të Ballkanit Perëndimor mesditën e 21 qershorit.
Esmeralda Topi
Mesditën e 21 qershorit sistemet e transmetimit të energjisë në Shqipëri, Mal të Zi, Bosnje Hercegovinë dhe një pjesë të Kroacisë u përballën me një avari të paprecedentë që shkaktoi ndërprerje disa orëshe të energjisë elektrike në të katra vendet.
Në Shqipëri, energjia në rang vendi u rikthye për 30 minuta. Në një deklaratë të posaçme për situatën, ministrja e infrastrukturës dhe energjisë Belinda Balluku, deklaroi se kolapsi erdhi për shkak të sistemit të ngarkuar dhe temperaturave të larta.
âDuke nisur nga linja e interkonjeksionit midis ShqipĂ«risĂ« dhe GreqisĂ«, e cila pati njĂ« avari dhe mĂ« pas nĂ« efekt kaskadĂ« i gjithĂ« vendi, kemi pasur shkĂ«putje tĂ« energjisĂ« elektrike nĂ« tĂ« gjithĂ« ShqipĂ«rinĂ«. Nga ana tjetĂ«r, jemi informuar nga operatorĂ«t e tjerĂ« tĂ« transmetimit nĂ« rajonin tonĂ« se e njĂ«jta situatĂ« ka ndodhur edhe nĂ« Malin e Zi dhe pjesĂ«risht nĂ« Kroaci dhe nĂ« BosnjĂ« HercegovinĂ«.â, theksoi Balluku mĂ« 21 qershor.
Incidenti u raportua menjëherë nga Rrjeti Evropian i Operatorëve të Sistemit të Transmetimit të Energjisë (ENTSO), një shoqatë bashkëpunimi mes 40 operatorëve evropianë të sistemit të transmetimit që përfaqësojnë 36 vende.
âOperatorĂ«t e prekur tĂ« Sistemit tĂ« Transmisionit (OST), me ndihmĂ«n e OST-ve fqinje, e rikthyen furnizimin me rrymĂ« nĂ« rrjetet e tyre brenda 2 orĂ«ve pĂ«rafĂ«rsisht, me qĂ«llim qĂ« ta minimizonin ndikimin e ndĂ«rprerjes sĂ« rrymĂ«s tek konsumatorĂ«tâ,deklaronte ENTSO, tĂ« premten e 21 qershorit.
Po ashtu, Rrjeti Evropian i Operatorëve të Sistemit të Transmetimit të Energjisë lajmëroi nisjen e një hetimi lidhur me incidentin.
âKomiteti i Operacioneve tĂ« Sistemeve tĂ« ENTSO-E do tĂ« kryejĂ« njĂ« hetim tĂ« detajuar tĂ« kĂ«saj ngjarjeje nĂ« javĂ«t nĂ« vijim, me mbĂ«shtetjen e njĂ« paneli ekspertĂ«sh.â, thuhej nĂ« njoftim.
âHetim ndĂ«rkombĂ«tarâ
NjĂ« ditĂ« pas kolapsit energjitik, nĂ« shumicĂ«n dĂ«rrmuese tĂ« mediave shqiptare â tradicionale apo ato online- u raportua se Komisioni Evropian kishte nisur hetim ndĂ«rkombĂ«tar pĂ«r zbardhjen e incidentit tĂ« 21 qershorit.
Këto ishin titujt kryesor të mediave, të shtunën e 22 qershorit. Hetimi të cilit i referoheshin mediat shqiptare, në fakt nuk ishte nisur nga Komisioni Evropian, por nga ENTSO-E, Rrjeti Evropian i Operatorëve të Sistemit të Transmisionit për Energjinë Elektrike.
ENTSO-E është shoqatë bashkëpunimi mes 40 operatorëve evropianë të sistemit të transmetimit që përfaqësojnë 36 vende.
Avaria ende pa âfajtorâ
Thuajse tre muaj pas incidentit, Operatori i Sistemit të Transmetimit të Energjisë në Shqipëri i tha Faktoje se grupi i punës ngritur në koordinim me ETSNO-E është ende në proces të analizës së plotë të kolapsit energjitik të 21 qershorit.
âMomentalisht Ă«shtĂ« shumĂ« herĂ«t pĂ«r tĂ« pĂ«rcaktuar nĂ«se ndonjĂ« nga vendet ka qĂ«nĂ« pĂ«rgjegjĂ«s pĂ«r avarinĂ«.â, thekson Operatori i Transmetimit, teksa shton se âOST Ă«shtĂ« nĂ« koordinim me grupin e punĂ«s tĂ« ETNSO-E pĂ«r sigurimin e tĂ« gjithĂ« tĂ« dhĂ«nave tĂ« nevojshme pĂ«r raportin.â
Raporti mbi incidentin pritet të jetë gati në fund të vitit 2024. Në të do të identifikohen rekomandime për të gjithë Operatorët e Transmetimit, prekur ose jo nga incidenti. Mbi këtë bazë, OST thotë se do të përcaktojë edhe planin e masave.
Dhe teksa hetimet vijojnë, Azmer Duleviç, inxhinier elektrik identifikon disa faktorë si shkaktarë të ndërprerjes së energjisë në Ballkan.
âRajoni pĂ«rjetoi temperatura jashtĂ«zakonisht tĂ« larta, duke çuar nĂ« njĂ« rritje tĂ« kĂ«rkesĂ«s pĂ«r energji elektrike pasi njerĂ«zit pĂ«rdorĂ«n mĂ« shumĂ« kondicionerĂ«t. Po ashtu, rrjetet e energjisĂ« nĂ« shumĂ« vende tĂ« Ballkanit sidomos nĂ« ShqipĂ«ri janĂ« tĂ« vjetĂ«ruara dhe kanĂ« vĂ«shtirĂ«si pĂ«r tĂ« pĂ«rballuar rritjen e papritur tĂ« kĂ«rkesĂ«s.â, argumenton ai duke shtuar si faktorĂ« tĂ« tretĂ« edhe sistemet e ndĂ«rlidhura tĂ« energjisĂ«.
âNdĂ«rlidhja e sistemeve tĂ« energjisĂ« nĂ« rajon bĂ«n qĂ« problemet qĂ« ka njĂ« vend tĂ« pĂ«rhapeshin shpejt edhe nĂ« vendet fqinje tĂ« tjera.â, pohon Duleviç.
Trafiku i rĂ«nduar rrugĂ«s sĂ« Ksamilit, pĂ«r shkak tĂ« fluksit tĂ« turistĂ«ve, detyroi autoritetet tâi kthenin sytĂ« nga infrastruktura e zonĂ«s. Autoriteti Rrugor Shqiptar ka njoftuar zgjerimin e rrugĂ«s sĂ« Ksamilit, kosto e tĂ« cilĂ«s arrin 16 milionĂ« euro, apo 4 milionĂ« euro pĂ«r kilometĂ«r. Projekti i zgjerimit nis nĂ« hyrje tĂ« fshatit Ksamil dhe pĂ«rfundon nĂ« dalje duke krijuar By-Pass.Â
Esmeralda TopiÂ
Trafiku i rĂ«nduar rrugĂ«s sĂ« Ksamilit nĂ« kulmin e sezonit veror vitin e shkuar nxorri nĂ« pah domosdoshmĂ«rinĂ« e zgjerimit tĂ« rrugĂ«s. Â
â(âŠ) zgjerimi dhe rehabilitimi i akseve turistike si ky i Ksamilit, apo tĂ« gjitha rrugĂ«t ndĂ«rlidhĂ«se nĂ« skajin jugor tĂ« vendit, pavarĂ«sisht se kanĂ« qenĂ« nĂ« planet tone, tashmĂ« duhet tâi pĂ«rshpjetojmĂ« nĂ« kohĂ«.â, premtoi asokohe ministrja e InfrastrukturĂ«s dhe EnergjisĂ« Belinda Balluku.Â
PesĂ« muaj mĂ« vonĂ«, projekti i zgjerimit tĂ« rrugĂ«s turistike tĂ« Ksamilit zuri vend nĂ« listĂ«n e projekteve qĂ« do tĂ« hapeshin kĂ«tĂ« vit.Â
âGjatĂ« sezonit tĂ« kaluar veror ne vumĂ« re qĂ« kishim njĂ« numĂ«r shumĂ« tĂ« shtuar turistĂ«sh pĂ«r shkak tĂ« bukurive qĂ« ofronte Ksamili. AtĂ«herĂ« lindi e nevojshmĂ« qĂ« ky aks tĂ« kalonte me njĂ« zgjerim dhe tĂ« bĂ«hĂ«t njĂ« by pass-im i tij(âŠ), pa penguar gjithĂ« ata turistĂ« qĂ« duan tĂ« frekuentojnĂ« Ksamilin.â , lajmĂ«roi ish drejtori i Autoritetit Rrugor Shqiptar Evis Berberi, gjatĂ« prezantimit tĂ« projekteve infrastrukturore tĂ« kĂ«tij viti.Â
VerifikimÂ
Projekti i zgjerimit tĂ« rrugĂ«s 4 kilometĂ«r pĂ«r nĂ« Ksamil nis nĂ« hyrje tĂ« fshatit dhe pĂ«rfundon nĂ« dalje duke krijuar By-Pass. Verifikimet e Faktoje tregojnĂ« se kosto pĂ«r zgjerimin e kĂ«saj rruge llogaritet 16 milionĂ« euro, thĂ«nĂ« ndryshe 4 milionĂ« euro pĂ«r kilometĂ«r. Autoriteti Rrugor ka buxhetuar 4 milionĂ«t e para pĂ«r kĂ«tĂ« vit.Â
âPĂ«r kĂ«tĂ« objekt nĂ« vitin 2024 janĂ« parashikuar fonde nĂ« vlerĂ«n 400,000,000 lekĂ«.â, i tha Faktoje, ARRSH.
Sipas Autoritetit Rrugor, zgjerimi i rrugĂ«s do tĂ« zgjasĂ« dy vite, por ende nuk ka njĂ« datĂ« pĂ«r fillimin e punimeve nĂ« terren.Â
â(âŠ) duhet mĂ« pare tĂ« mbyllet procedua e pĂ«rzgjedhjes se mbikĂ«qyrĂ«sit te punimeve.â, sqaron ARRSH.Â
Autoriteti Rrugor vĂ« nĂ« pah se aktualisht aksi 4 kilometra paraqet problematika tĂ« mĂ«dha.Â
âRruga ekzistuese kalon nĂ« mes tĂ« fshatit turistik duke sjell njĂ« rĂ«ndim tĂ« trafikut mĂ« sĂ«Â shumti nĂ« kohĂ«n e sezonit turistik. Duke qene se Ă«shtĂ« njĂ« rrugĂ« nĂ« tĂ« cilĂ«n nuk Ă«shtĂ« investuar sĂ« fundmi rruga ka pĂ«suar dhe dĂ«mtime tĂ« shtresave.â, vĂ«ren raporti teknik i projektit.Â
Rruga e Ksamilit Ă«shtĂ« projektuar me parametrat teknike tĂ« Kategorise C (Interurbane DytĂ«sore), me shpejtĂ«si lĂ«vizje 80 km/h.Â
Referuar projektit, 1,5 kilometrat e para tĂ« rrugĂ«s sĂ« Ksamilit do tĂ« jenĂ« me tre korsi- njĂ« pĂ«r secilin sens lĂ«vizje dhe njĂ« korsi emergjence nĂ« anĂ«n e majtĂ«. Po ashtu, planifkohet tĂ« ketĂ« trotuarĂ« me gjerĂ«si 3 metra nĂ« tĂ« dyja anĂ«t e rrugĂ«s, pĂ«rfshi dhe njĂ« korsi biçikletash me gjerĂ«si 2 metra nĂ« anĂ«n e djathtĂ« tĂ« rrugĂ«s. Â
NdĂ«rsa, nĂ« pjesĂ«n e mbetur tĂ« rrugĂ«s janĂ« projektuar 2 korsi levizje si dhe trotuar nĂ« tĂ« dyja anĂ«t. PĂ«rgjatĂ« kĂ«tij segmenti rrugor janĂ« parashikuar 3 rrethrrotullime dhe 1 urĂ«.Â
PĂ«rfundimÂ
Nisur nga verifikimet e kryera, premtimin e ministres Balluku pĂ«r zgjerimin e rrugĂ«s sĂ« Ksamilit do ta kategorizojmĂ« si tĂ« mbajtur.Â
Të dhënat zyrtare të Institutit të Statistikave konfirmuan ngadalësimin e turizmit në muajin korrik. Sipas Instat, hyrjet e turistëve u rritën me vetëm 2,7% krahasuar me korrikun e vitit të kaluar, teksa gjysma e parë e vitit ishte me rritje dyshifrore.
Esmeralda Topi
Pas njĂ« bumi turistĂ«sh vitin e shkuar qĂ« vijoi deri nĂ« gjysmĂ«n e parĂ« tĂ« vitit, nĂ« korrik, vendi u pĂ«rball me njĂ« panoramĂ« krejt tjetĂ«r. Pamjet e plazheve bosh nĂ« jug tĂ« vendit nxitĂ«n polemika. Qeveria refuzoi ta pranonte rĂ«nien e turistĂ«ve duke pretenduar se turizmi nĂ« ShqipĂ«ri ishte target i njĂ« sulmi tĂ« organizuar. Nga ana tjetĂ«r, tur â operatorĂ«t dhe strukturat akomoduese raportonin tĂ« shqetĂ«suar mungesĂ«n e pushuesve krahasuar me njĂ« vit mĂ« parĂ«. Â
â(âŠ) Sot tĂ« jeni tĂ« gjithĂ« tĂ« vetĂ«dijshĂ«m qĂ« ka njĂ« sulm tĂ« organizuar pĂ«r tĂ« dĂ«mtuar turizmin shqiptar.â, deklaroi kryeministri Edi Rama, nĂ« mesin e muajit korrik.
âKam folur me kryetarĂ«t e bashkive bregdetare, tĂ« gjithĂ« janĂ« tĂ« habitur edhe tĂ« skandalizuar nga shumĂ« video, lajme, komente tĂ« rreme tĂ« manipuluara, tĂ« bĂ«ra me qĂ«llim, qĂ« duan tĂ« thonĂ« qĂ« kĂ«tu sâka ardhur njeri.â, vijoi mĂ« tej ai.
Verifikim
Koha ju dha të drejtë tur-operatorëve dhe strukturave akomoduese. Të dhënat zyrtare të Institutit të Statistikave konfirmuan ngadalësimin e turizmit në muajin korrik.
âGjatĂ« muajit Korrik 2024, rezultojnĂ« tĂ« kenĂ« hyrĂ« nĂ« territorin e RepublikĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ« 2.624.207 shtetas shqiptarĂ« dhe tĂ« huajâ, raporton INSTAT.
Referuar të dhënave, hyrjet e turistëve u rritën me vetëm 2,7% gjatë korrikut, krahasuar me të njëjtin muaj të vitit të kaluar, teksa gjysma e parë e vitit ishte me rritje dyshifrore.
âNumri i shtetasve tĂ« huaj qĂ« kanĂ« hyrĂ« nĂ« territorin shqiptar Ă«shtĂ« 1,818,378.ââ raportoi INSTAT.
Ndërsa si 7 mujor, rritja e numrit të shtetsave të huaj rezultoi 23,2%. Referuar të dhënave, nga janari në korrik, në Shqipëri kanë hyrë 6,36 milionë të huaj.
95 % e të huajve që kanë hyrë në Shqipëri gjatë korrikut janë nga Evropa- ku ajo jugore zë 71% të hyrjeve ndjekur nga vendet e Evropës Qendrore dhe Lindore me vetëm 10%.
âQĂ«llimi i hyrjes nĂ« territorin shqiptar i shtetasve tĂ« huaj, nĂ« 99 % tĂ« rasteve Ă«shtĂ« pĂ«r qĂ«llime personale, ku dominojnĂ« hyrjet pĂ«r Pushime, vizitĂ« tek tĂ« afĂ«rm, etjâ, thekson raporti i Institutit tĂ« Statistikave.
âStatistika tĂ« saktaâ
MirĂ«po tĂ« dhĂ«nat e INSTAT shihen me skepticizĂ«m nga ekspertĂ«t e turizmit. Duhen statistika tĂ« sakta qĂ« turizmi tĂ« ketĂ« zhvillim tĂ« qendrueshĂ«m â thotĂ« kryetari i ShoqatĂ«s Shqiptare tĂ« Turizmit Zak Topuzi.
âINSTAT flet pĂ«r âLĂ«vizje tĂ« shtetasve tĂ« huajâ, kurse QeverisĂ« i intereson ti quajĂ« âTuristĂ«â duke mos qĂ«nĂ« e njĂ«jta gjĂ«. ShqipĂ«ria po pĂ«rdoret si kalim âTranzitâ pĂ«r rajonin falĂ« Aeroportit Rinas LoĂ«- Cost dhe kjo e ndĂ«rlikon situatĂ«n dhe kĂ«rkon njĂ« analizĂ« tĂ« veçantĂ«.â, thekson Topuzi.
âOperatorĂ«t formalĂ«, me tĂ« drejtĂ«, presin rritje tĂ« kĂ«rkesĂ«s, ndĂ«rkohĂ« tregu informal i Apartamenteve po mer njĂ« kontigjent tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m tĂ« turistĂ«ve tĂ« vĂ«rtetĂ« por low cost, qĂ« vetĂ« i stimuluam!! Ekuacioni Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« me shumĂ« tĂ« panjohura dhe vĂ«shtirĂ« tĂ« zgjidhet dhe nga ekspertĂ«t mĂ« tĂ« mirĂ«, qofte tĂ« huaj, pa statistika tĂ« sakta.â, argumenton ai, teksa shton se duhet ndryshuar strategji.
âPlanifikoni Resorte & Hotele tĂ« mĂ«dha, qĂ« ShqiptarĂ«t dhe KosovarĂ«t qĂ« kanĂ« mundĂ«si tĂ« paguajnĂ« tĂ« mos kenĂ« destinacion kryesor TurqinĂ« dhe GreqinĂ« por tĂ« pushojnĂ« me dinjitet nĂ« bregdetin Shqiptar.â, pĂ«rfundon Topuzi.
Lexoni verifikimin e Faktoje në muajin korrik përgjatë vijës bregdetare të Vlorës.
Prej dy vitesh qeveria shqiptare Ă«shtĂ« vetĂ«ofruar tĂ« mirĂ«presĂ« nĂ« Porto Romano ndĂ«rtimin e njĂ« baze detare nga NATO â pĂ«rmes njĂ« bashkĂ«financimi.
âKy i kĂ«tushmi do tĂ« jetĂ«, jo vetĂ«m njĂ« port qĂ« do tĂ« impaktojĂ« prodhimin e pĂ«rgjithshĂ«m kombĂ«tar, por do tĂ« jetĂ« njĂ« port qĂ« do tĂ« impaktojĂ« sigurinĂ« tone(âŠ)do tĂ« ketĂ« edhe krahun e vet ushtarak, duke i ofruar NATO-s njĂ« bazĂ« tĂ« re ushtarake.â, â deklaroi kryeministri Edi Rama, muajin e kaluar, teksa u hap gara pĂ«r ndĂ«rtimin e portit tĂ« ri tregtar nĂ« Porto Romano. Â
âNĂ« bashkĂ«veprim me NATO-n kemi nisur prej kohĂ«sh tĂ« punojmĂ« pĂ«r financimin e zonĂ«s portuale ushtarake tĂ« Porto Romanos, çka jo vetĂ«m do tĂ« forconte ndjeshĂ«m dimensionin e sigurisĂ« sĂ« ShqipĂ«risĂ«, por edhe rolin e vendit tonĂ« nĂ« hapĂ«sirĂ«n e aktivitetit tĂ« NATO-sâ,vijoi nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n linjĂ« me kryeministrin edhe ministrja e InfrastrukturĂ«s dhe EnergjisĂ«, Belinda Balluku.
Qeveria shqiptare e bën fakt të kryer bazën autonome detare të Porto Romanos nga NATO, edhe pse Aleanca e Atlantikut të Veriut nuk ka marrë ende një vendim.
NjĂ« zyrtar i AleancĂ«s Atlantike rikonfirmoi pĂ«r Faktoje se ânuk ka ende asnjĂ« vendim pĂ«r bazĂ«n nĂ« Porto Romanoâ.
âNATO-s zakonisht merr kohĂ« pĂ«r tĂ« shqyrtuar kĂ«rkesat operacionale pĂ«r njĂ« pikĂ« tĂ« tillĂ«â- shtoi ai.
Projekt me prioritet
Teksa NATO po shqyrton mundësinë e bashkëfinancimit të bazës detare në Porto Romano, qeveria shqiptare e ka përfshirë projektin në listen unike të projekteve me rëndësi kombëtare. I klasifikuar si projekt me prioritet, baza autonome detare planifikohet të ketë një kosto prej 366 milionë eurosh.
Këmbënguljen e qeverisë shqiptare për të afruar NATO-n me një tjetër bazë në Shqipëri, studiuesi Ledion Kristafi e sheh si strategji të zgjuar nga pala shqiptare.
âDuke qene se ShqipĂ«ria nuk ka kapacitetet financiare tĂ« plotesojĂ« nevojat e saj ushtarake, duke i propozuar NATO-s tĂ« bĂ«jĂ« baza nĂ« ShqipĂ«ri, NATO investon dhe nga ky investim pĂ«rfiton dhe ShqipĂ«riaâ, shprehet ai.
Sipas Kristafit, baza detare në Porto Romano do të shërbejë si mbështetëse logjistike e NATO-s në Ballkanin Perëndimor, por nuk ka rëndësi në sfond të zhvillimeve që po ndodhin në Ukrainë dhe Rusi.
âNATO po ndĂ«rton njĂ« bazĂ« gjigande nĂ« Rumani qĂ« ka vlerĂ« tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« me luftĂ«n ne UkrainĂ« dhe pasojat e saj. Baza e Porto Romanos me shumĂ« mundĂ«si do jetĂ« njĂ« bazĂ« e ngjashme me atĂ« tĂ« KuçovĂ«s por tashme jo pĂ«r ajrin por pĂ«r marinĂ«n.â, thekson kristafi, duke shtuar se rĂ«ndĂ«sia e kĂ«saj baze do tĂ« shtohej vetĂ«m nĂ« rast tĂ« njĂ« konflikti nĂ« Ballkan.
Ndërsa kolonel Dritan Demiraj, ngritjen e një baze detare të NATO-s në Shqipëri e sheh si një përpjekje për të rritur rolin e vendit në Aleancë.
âMendoj se ngritja e bazĂ«s ajrore bashkĂ« me kĂ«rkesĂ«n e vazhdueshme tĂ« kryeministrit Rama pĂ«r ngritjen edhe tĂ« njĂ« baze detare nĂ« mbĂ«shtetje dhe me fondet e NATO-s nĂ« DurrĂ«s, rrisin rolin e ShqipĂ«risĂ« nĂ« aleancĂ« dhe pĂ«r rrjedhojĂ« edhe mbĂ«shtetjen e saj politike ndĂ«rkombĂ«tare.â, pohon ish komandanti i Forcave Speciale.
PrapavijĂ«Â
IdenĂ« pĂ«r ngritjen e njĂ« baze detare tĂ« NATO-s nĂ« ShqipĂ«ri kryeministri shqiptar Edi Rama e hodhi pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« publikisht korrikun e vitit 2022.Â
âE vlerĂ«soj shumĂ« disponibilitetin tuaj pĂ«r tĂ« na kushtuar pak kohĂ« nĂ« bisedĂ«n tonĂ« pĂ«r tâju prezantuar ambicien tonĂ«, [âŠ] duke vĂ«nĂ« nĂ« dispozicion tĂ« NATO-s njĂ« bazĂ« tĂ« flotĂ«s detare tĂ« fjalĂ«s sĂ« fundit qĂ« do tĂ« jetĂ« njĂ« vend qĂ« jo vetĂ«m mund tĂ« ndĂ«rtojmĂ«, por mund ta ndĂ«rtojmĂ« duke patur parasysh sfidat e kohĂ«s sonĂ« [âŠ]â, deklaroi Rama nĂ« krah tĂ« Sekretarit tĂ« PĂ«rgjithshĂ«m tĂ« NATO-s Jens Stoltenberg- gjatĂ« njĂ« vizite zyrtare nĂ« Bruksel.Â
NjĂ« vit mĂ« vonĂ«, nga Shkupi, Rama i kĂ«rkoi AleancĂ«s sĂ« Atlantikut tĂ« Veriut tĂ« pĂ«rshpejtojĂ« procedurat lidhur me kĂ«rkesĂ«n e ShqipĂ«risĂ« pĂ«r tĂ« bashkĂ«financuar bazĂ«n e re detare. Â
âDĂ«shiroj tĂ« theksoj edhe kĂ«rkesĂ«n qĂ« aplikimi i ShqipĂ«risĂ« pĂ«r tĂ« bashkĂ«financuar me NATO-n bazĂ«n e re detare tĂ« NATO-s nĂ« Porto Romano tĂ« procedohet sa mĂ« shpejt [âŠ].â, tha Rama pas njĂ« takimi mes liderĂ«ve tĂ« vendeve anĂ«tare tĂ« NATO-s nga Europa Juglindore nĂ« Shkup.Â
PĂ«rfundim
Nisur nga verifikimi i kryer, deklaratën e kryeministrit lidhur me bazën detare të NATO-s në Porto Romano, e kategorizojmë si gjysmë të vërtetë.
Prej mĂ« shumĂ« se dy vitesh, ShqipĂ«ria dhe Mali i Zi, kanĂ« planifikuar tĂ« ndĂ«rtojnĂ« sĂ« bashku njĂ« urĂ« mbi lumin Buna, e cila do tĂ« lidhĂ« Ulqinin â komunĂ«n mĂ« jugore tĂ« Malit tĂ« Zi dhe vendpushimin e VelipojĂ«s nĂ« ShqipĂ«ri. Vepra duhet tĂ« pĂ«rfundonte nĂ« gusht tĂ« kĂ«tij viti, por verifikimet e Faktoje tregojnĂ« se afatet janĂ« shkelur. Projekti i urĂ«s mbi BunĂ« me vlerĂ« 20 milionĂ« euro do tĂ« nis zbatimin nĂ« fund tĂ« kĂ«tij viti, ose fillimvitin e ardhshĂ«m.
Esmeralda Topi
Dy vite më parë, gjatë një takimi të nismës Ballkani i Hapur në Ohër, kryeministri shqiptar Edi Rama e njohu kryeministrin e Malit të Zi Dritan Abazoviç me projektin 3D të urës mbi lumin Buna, një ide e hedhur më herët nga Abazoviç që parashikon të lidh Velipojën me Ulqinin.
Projekti u konkretizua në një Marrëveshje Bilaterale mes Shqipërisë dhe Malit të Zi, më 27 shkurt 2023 në Podgoricë. Në mbledhjen e dytë të përbashkët mes dy qeverive, Edi Rama dhe Dritan Abazoviç nënshkruan Deklaratën e Përbashkët dhe Marrëveshjen Bilaterale për ndërtimin e urës në lumin Buna me vlerë 20 milionë euro.
Projekt-idea mbi urĂ«n qĂ« do tĂ« lidhĂ« VelipojĂ«n me Ulqinin ishte pĂ«rgatitur nga Fondi Shqiptar i Zhvillimit. Projekti teknik i urĂ«s, pĂ«rgatitja e buxhetit, lejet e ndĂ«rtimit duhet tĂ« pĂ«rfundonin deri nĂ« shkurt tĂ« vitit 2023, pĂ«r tâi hapur rrugĂ«n punimeve nĂ« terren. Si afat pĂ«r pĂ«rfundimin e veprĂ«s planifikohej gushti i kĂ«tij viti.
Verifikim
Koha tregoi që afati i premtuar për përfundimin e veprës u shkel. Nga verifikimet e Faktoje rezulton se për veprën që planifikohej të inagurohej këtë muaj, nuk kanë nisur ende punimet në terren.
Fondi Shqiptar i Zhvillimit thotë se punimet për projektin pritet të fillojnë në fund të këtij viti, ose në fillim të vitit 2025.
âKohĂ«zgjatja e zbatimit pĂ«r kĂ«tĂ«Â projekt ështĂ«Â parashikuar tĂ«Â jetĂ«Â 24 muaj. Si rrjedhojĂ«, punimet pritet tĂ«Â pĂ«rfundojnĂ«Â nĂ«Â fund tĂ«Â vitit 2026 ose fillim tĂ«Â 2027-Ă«s.â thotĂ« FSHZH, pa dhĂ«nĂ« arsye pĂ«r shkeljen e afatit.
Paralelisht me ndërtimin e urës, Fondi Shqiptar i Zhvillimit bën të ditur se do të hapet edhe pika e përbashkët e kalimit kufitar, e cila do të bëjë të mundur aksesin e këtij investimi nga qytetarët.
Turizmi kërkon vepra
Ndërtimi i urës mbi Bunë dhe lidhja e dy qendrave të mëdha turistike, do të jetë jashtëzakonisht i rëndësishëm për zhvillimin e turizmit në Shqipëri, tha për Faktoje Kryetari i Shoqatës së Turizmit, Zak Topuzi.
âĂshtĂ« ndihmĂ« shumĂ« e madhe pĂ«r turizmin shqiptar, edhe pĂ«r ata qĂ« duan tĂ« shkojnĂ« nĂ« Mal tĂ« Zi. Dhe jo vetĂ«m thjesht pĂ«r turizmin shqiptar, sepse do tĂ« jetĂ« njĂ« urĂ« lidhĂ«se e mirĂ« edhe pĂ«r turistĂ«t shqiptarĂ« tĂ« KosovĂ«s qĂ« vijnĂ« nga diaspora dhe bĂ«jnĂ« turizĂ«m nĂ« ShqipĂ«ri.â â shprehet ai duke shtuar se ndĂ«rtimi i kĂ«saj vepre duhet tĂ« nisĂ« sa mĂ« parĂ«, pĂ«r kĂ«tĂ« arsye:
âMe lirimin e vizave pĂ«r KosovĂ«n ne rrezikojmĂ« pasi atyre u Ă«shtĂ« hapur njĂ« rrugĂ« shumĂ« interesante pĂ«r tĂ« shkuar nĂ« Greqi. Prandaj ndĂ«rtimi i kĂ«saj ure qĂ« krijon lehtĂ«si dhe shkurton distancĂ«n na ndihmon nĂ« njĂ« moment si ky, ndaj duhet bĂ«rĂ« sa mĂ« parĂ«. Jo thjesht tĂ« mbetet njĂ« projekt.â- argumenton Kryetari i ShoqatĂ«s sĂ« Turizmit.
Projekti
âUra mbi BunĂ«â, Ă«shtĂ« njĂ« projekt i bĂ«rĂ« gati pĂ«r zbatim nga Fondi Shqiptar i Zhvillimit, i cili do tĂ« bashkĂ«financohet nga dy qeveritĂ«, duke shkurtuar distancĂ«n mes VelipojĂ«s dhe Ulqinit nga 73 km nĂ« 300 m.
Sipas projektit, ura mbi lumin Buna do të lidhë fshatin Pulaj të Velipojës dhe Cveti Nikoliqin në Mal të Zi, në territorin e Komunës së Ulqinit.
Ura e projektuar është kompozitë me trarë çeliku dhe soletë beton arme, rreth 300 metër e gjatë me një gjerësi prej 17 metra linearë, me dy trotuare dhe korsi biçikletash në të dy krahët e urës, dy korsi kalimi për makina me gjerësi rreth 5.25 metra secila.
Lartësia mesatare e urës në raport me nivelin më të lartë të ujit do të jetë rreth 10 metra për të mos ndërhyrë në qarkullimin lumor.
I gjithë projekti do të kushtojë 20 milionë euro dhe ndërtimi do të zgjasë rreth dy vite.
Faktoje është duke zhvilluar një tjetër sondazh, këtë herë në lidhje me shtrenjtimin e kostos së jetesës. Përmes këtij pyetësori, ne duam të kuptojmë ndryshimin e çmimit të ushqimeve bazë në supermarketet shqiptare si dhe diferencën e tyre me produkte të njëjta në vende të ndryshme të Bashkimit Europian.
Ne kërkojmë të dimë nëse:
A janë ushqimet e shportës bazë të përballueshme për një familje?
A i blejnë shqiptarët këto produkte më lirë apo më shtrenjtë se në vendet e BE?
Si po ndikon shtrenjtimi i jetesës në ekonomitë e tyre familjare?
Ne duam të mbledhim opinionet dhe përvojat tuaja për të kuptuar më mirë se si kjo situatë po ndikon në jetën tuaj të përditshme dhe në ekonominë e familjes tuaj.
Ju ftojmë të ndani mendimet dhe përvojat tuaja, duke plotësuar pyetësorin e mëposhtëm. Mendimi juaj është me vlerë dhe do të na ndihmojë ne për të pasqyruar sa më saktë mbi rritjen e çmimeve të ushqimeve bazë.
Ne duam tâju sigurojmĂ« se tĂ« dhĂ«nat tuaja janĂ« tĂ« sigurta dhe do tĂ« lexohen vetĂ«m nga stafi ynĂ«, me qĂ«llimin e identifikimit tĂ« problematikave dhe raportimit sa mĂ« korrekt tĂ« tyre.
Të dhënat tuaja personale nuk do të publikohen në asnjë rast, pa marrë më parë pëlqimin tuaj.
Si të merrni pjesë:
Për të ndarë historinë tuaj, gjithë sa duhet të bëni është të plotësoni pyetësorin e mëposhtëm. Ju mund të na kontaktoni gjithashtu në adresën tonë të emailit: [email protected] ose përmes rrjeteve tona sociale.
Përgjigjet tuaja i presim deri më 5 shtator, ora 24:00.
ZjarrvĂ«nia e qĂ«llimshme Ă«shtĂ« vepĂ«r penale qĂ« dĂ«nohet nga 5 deri nĂ« 20 vite burg nĂ« ShqipĂ«ri. Por ndonĂ«se çdo verĂ« flakĂ«t kanĂ« shkrumbuar me mijĂ«ra hektarĂ« pyje dhe kullota, tĂ« dhĂ«nat e pĂ«rpunuara nga Faktoje tregojnĂ« se pandĂ«shkueshmĂ«ria ka âthyerâ ligjin. NĂ« 10 vitet e fundit janĂ« regjistruar 225 procedime penale pĂ«r shkatĂ«rrimin e pyjeve me zjarr, por pas hekurave kanĂ« pĂ«rfunduar vetĂ«m 3 piromanĂ«. Nga bilanci i dekadĂ«s sĂ« fundit sipĂ«rfaqja e djegur nĂ« pyje dhe kullota rezulton 162 mijĂ« hektarĂ«.Â
Esmeralda Topi
Edhe kĂ«tĂ« verĂ« vendi po pĂ«rballet me zjarre tĂ« shumta nga veriu nĂ« jug. NdonĂ«se zjarrvĂ«nia e qĂ«llimshme Ă«shtĂ« vepĂ«r penale qĂ« dĂ«nohet nga 5 deri nĂ« 20 vite burg, tĂ« dhĂ«nat e pĂ«rpunuara nga Faktoje mbi krimet mjedisore tregojnĂ« se zbatueshmĂ«ria e ligjit çalon duke i lĂ«nĂ« vend pandĂ«shkueshmĂ«risĂ«.Â
Në dhjetë vitet e fundit krimi ndaj mjedisit është rritur ndjeshëm, por ndëshkimi mungon. Këtë fakt e ka vënë në dukje edhe kryeministri Edi Rama. Por ai, pandëshkueshmërinë ia faturon sistemit të drejtësisë.
âMe ndryshimet qĂ« i kemi bĂ«rĂ« vitet e fundit Kodit Penal, zjarrvĂ«nia e pyjeve dĂ«nohet deri nĂ« 15 vjet burg dhe nĂ« tasin e kĂ«saj fare tĂ« keqe prokurorĂ«sh pa atdhe, ka deri edhe disa syresh qĂ« gjatĂ« viteve tĂ« shkuara kanĂ« shpallur deri mosfillimin fare tĂ« çështjes penale pĂ«r zjarrvĂ«nĂ«sit.â â Edi Rama, korrik 2023.Â
Bilanci i dekadĂ«s sĂ« fundit tregon se ashpĂ«rsimet e kodit penal pĂ«r zjarrvĂ«nien e qĂ«llimshme apo zjarrin nga pakujdesia nuk kanĂ« dhĂ«nĂ« rezultat. Sipas ProkurorisĂ« sĂ« PĂ«rgjithshme nĂ« dhjetĂ« vitet e fundit janĂ« regjistruar 225 procedime penale pĂ«r shkatĂ«rrimin me zjarr tĂ« pyjeve dhe mjedisit pyjor.Â
Por nga qindra tĂ« proceduar, nĂ« gjykatĂ« kanĂ« shkuar si tĂ« pandehur vetĂ«m katĂ«r persona, ndĂ«rkohĂ« qĂ« pas hekurave si tĂ« dĂ«nuar kanĂ« pĂ«rfunduar vetĂ«m tre piromanĂ«.Â
Nga ana tjetĂ«r, nĂ« periudhĂ«n 2013-2023 rezultojnĂ« 76 persona tĂ« proceduar penalisht pĂ«r shkatĂ«rrimin e pyjeve me zjarr nga pakujdesia. Por edhe pĂ«r kĂ«tĂ« vepĂ«r penale, ndĂ«shkimi rezulton minimal me tre tĂ« dĂ«nuar.Â
PĂ«r inxhinierin e pyjeve Abdulla Diku, pandĂ«shkueshmĂ«ria e piromanĂ«ve Ă«shtĂ« e qĂ«llimtĂ«.Â
âPyjet, ashtu si dhe zonat e mbrojtura, prej vitesh kanĂ« qĂ«nĂ« nĂ«n presion tĂ« madh. Sot janĂ« mĂ« shumĂ« se kurrĂ«. Digjen e do tâi djegin pĂ«r resorte turistike apo pĂ«r tĂ« fshehur gjurmĂ« tĂ« tjera krimesh mjedisore. Askush nuk do kapet e dĂ«nohet, sepse askush nuk dĂ«non veten pĂ«r njĂ« krim tĂ« bĂ«rĂ« me gjakftohtĂ«si. Ai qĂ« ka paranĂ«, blen gjithçka, edhe dĂ«nuesin.â, pohon ai.Â
âSi Ă«shtĂ« e mundur qĂ« krimi mjedisor nĂ« ShqipĂ«ri dhe veçanĂ«risht ai nĂ« pyje ka nivelin mĂ« tĂ« ulĂ«t tĂ« ndĂ«shkueshmĂ«risĂ« nĂ« botĂ«?! Kjo nuk do shumĂ« mend pĂ«r pĂ«rgjigjen pasi dihet, kush do e ndĂ«shkojĂ« zjarrvĂ«nĂ«sin, ai qĂ« nuk njeh asgjĂ« nga zanati?â, vijon mĂ« tĂ«j inxhinieri.Â
846 zjarre shkrumbuan 162 mijë hektarë me pyje dhe kullota
NĂ« dhjetĂ« vitet e fundit nĂ« ShqipĂ«ri janĂ« djegur mbi 162 mijĂ« hekatarĂ« me pyje dhe kullota. TĂ« dhĂ«nat nga Sistemi Evropian i Informacionit tĂ« Zjarreve nĂ« Pyje (SEIZP), tregojnĂ« se nga viti 2014 e deri nĂ« fillimgusht tĂ« kĂ«tij viti, vendi Ă«shtĂ« pĂ«rfshirĂ« nga 846 vatra zjarresh.Â
Ndryshe nga njĂ« vit mĂ« parĂ«, ku janĂ« shĂ«nuar vetĂ«m 35 vatra zjarresh nĂ« tĂ« gjithĂ« vendin, deri nĂ« javĂ«n e parĂ« tĂ« gushtit tĂ« kĂ«tij viti numri i zjarreve Ă«shtĂ« dyfishuar. PĂ«r pasojĂ«, rreth 25 mijĂ« hekatarĂ« sipĂ«rfaqje me pyje dhe kullota Ă«shtĂ« djegur.Â
âSituata vitin tjetĂ«r do jetĂ« njĂ«jtĂ«, nĂ« mos mĂ« keq!â â paralajmĂ«ron inxhinier Abdulla Diku.Â
âMĂ« shumĂ« zjarre e mĂ« shumĂ« dĂ«me prej tyre. Pa pajisje logjistike, pa mbĂ«shtetje dhe pa personelin e kualifikuar pyjor, veçse do bĂ«jmĂ« statistikat e dĂ«meve nga zjarret nĂ« pyje.â, vijon mĂ« tej ai.Â
Shifrat tregojnĂ« se viti mĂ« i keq i dekadĂ«s sĂ« fundit Ă«shtĂ« 2017, ku rreth 42 mijĂ« hektarĂ« pyje dhe kullota janĂ« shkrumbuar nga flakĂ«t. NdĂ«rkohĂ« qĂ« nĂ« 20 vitet e fundit, nĂ« vend janĂ« shkrumbuar rreth 450 mijĂ« hektarĂ« me pyje dhe kullota.Â
âĂfarĂ« ka ndodhur kĂ«to vite?! Ja, nga 200,000 hektarĂ« me pyje tĂ« djegura tani kemi rreth 450,000 hektarĂ«. Ka ndryshuar apo Ă«shtĂ« pĂ«rmirĂ«suar gjĂ«?! Aspak!â, pĂ«rfundon inxhinieri.Â
Në rrjete sociale po qarkullon një faqe interneti që imiton uebin e Top Channel, e cila përhap lajme të rreme duke i ftuar njerëzit të investojnë online. E gjitha është një skemë mashtrimi me qëllime përfitimi, ndaj Faktoje ju fton të bëni kujdes.
Pretendimi: Banka Qendrore e Shqipërisë po padit Edi Manushin për ato që tha në televizion live
Verdikti: I pavërtetë
NĂ«se ditĂ«t e fundit keni hasur nĂ« rrjetin social facebook njĂ« faqe interneti identike me atĂ« tĂ« Top Channel qĂ« ju fton tĂ« investoni nĂ« platformĂ«n online âNearest Edgeâ pĂ«r tu pasuruar, bĂ«ni kujdes. ĂshtĂ« njĂ« skemĂ« mashtrimi qĂ« synon tĂ« zhvasĂ« para.
Faktoje verifikoi skemĂ«n duke ndjekur linkun e postimit nĂ« Facebook. Ai ju çon nĂ« uebsajtin https://weedenhost.com/ ku publikohet njĂ« intervistĂ« e supozuar me Edi Manushin, realizuar nga moderatori Blendi Salaj. Â
âBanka Qendrore e ShqipĂ«risĂ« po padit Edi Manushi pĂ«r ato qĂ« tha nĂ« television live.â, Ă«shtĂ« titulli i intervistĂ«s.
Që në krye, artikulli i rremë nis me pretendimin se Banka e Shqipërisë ka nderprerë emisionin live, madje ka paditur moderatorin Edi Manushi pasi ai ka zbuluar sekretin e të pasuruarit online.
NĂ« intervistĂ«n e sajuar mes dy personazheve tĂ« njohura tĂ« televizionit kombĂ«tar Top Channel, biseda orienton pĂ«rdoruesit e Facebook si tĂ« âpasurohenâ pĂ«rmes platformĂ«s online tĂ« investimit âNearest Edgeâ.
PĂ«r tu bĂ«rĂ« sa mĂ« e besueshme intervista e rreme e shkruar me ndihmĂ«n e âGoogle translateâ, keqpĂ«rdor logon e uebsajtit tĂ« televizionit Top Channel dhe emisionit âTop Arenaâ.
Manushi i tregon Salaj se me njĂ« depozitĂ« prej vetĂ«m 25000 leke mund tĂ« bĂ«hesh milioner, nĂ«se investoni nĂ« platformĂ«n âNearest Edgeâ duke e shoqĂ«ruar edhe me njĂ« link. NĂ«se klikoni nĂ«Â linkun e publikuar, do tĂ« shihni se bĂ«het fjalĂ« pĂ«r mashtrim me kriptovaluta.
Reagimet
Duke qënë se skema mashtruese niste me padinë e rreme keqpërdorte edhe Bankën e Shqipërisë, Faktoje ju drejtua për një reagim institucionit.
âJu bĂ«jmĂ« me dije se pĂ«r sa i pĂ«rket lajmit tĂ« dĂ«rguar me link Ă«shtĂ« totalisht i pavĂ«rtetĂ«. Banka e ShqipĂ«risĂ« as ka reaguar, as ka paditur kĂ«nd pĂ«r kĂ«tĂ« pjesĂ«.â, sqaron Banka Qendrore pas njĂ« kĂ«rkese pĂ«r koment nga , duke theksuar qendrim tĂ« njĂ«jtĂ« pĂ«r kriptovalutĂ«n dhe investimin e njerĂ«zve nĂ« to.
âI bĂ«jmĂ« apel publikut shqiptar qĂ« tĂ« tregohet i matur dhe i pĂ«rgjegjshĂ«m nĂ« administrimin e kursimeve apo likuiditeteve tĂ« lira qĂ« zotĂ«ron. Ai duhet tâi orientojĂ« investimet drejt produkteve dhe instrumenteve financiare tĂ« ofruara nga institucione tĂ« licencuara dhe tĂ« mbikĂ«qyrura nga Banka e ShqipĂ«risĂ« dhe Autoriteti i MbikĂ«qyrjes Financiare.â, kĂ«shillon Banka e ShqipĂ«risĂ«.
Reagim të menjëhershëm ka pasur edhe moderatori Blendi Salaj që e gjeti veten befas personazh kryesor në skemën mashtruese.
âĂshtĂ« e gjitha njĂ« mashtrim. Faqja, qĂ« imiton faqen web tĂ« Top-Channel citon njĂ« gjoja-intervistĂ« midis meje dhe Edi Manushit ku ne tregojmĂ« sesi tĂ« bĂ«sh para pĂ«rmes kĂ«tyre investimeve online. Sâe kemi bĂ«rĂ« kurrĂ« atĂ« bisedĂ«, sâkemi asnjĂ« lidhje me kĂ«tĂ« kurth, as ne, as Topi.â, shkruan Blendi Salaj nĂ« profili e tij zyrtar nĂ« Facebook.
âJam i bindur se kush fut lekĂ« atje nuk ka pĂ«r tâi parĂ« mĂ«. Mos u gĂ«njeni. TĂ« mos lejojmĂ« qĂ« tĂ« njohurit tanĂ« tĂ« bien pre.â, pĂ«rfundon ai.
E njëjta skemë mashtruese është përhapur edhe në Maqedoninë e Veriut, verifikuar nga kolegët tanë të Portalb. Më herët Faktoje ka verifikuar skema të tjera mashtrimi në rrjete sociale.
PesĂ« muaj pas shembjes sĂ« rrugĂ«s Korçë-ErsekĂ« nĂ« terren asgjĂ« sâka ndryshuar. Shembja masive qĂ« e bĂ«ri tĂ« pakalueshme rrugĂ«n nĂ« QafĂ«n e Qarrit ende nuk ka as pĂ«rgjegjĂ«s dhe as zgjidhje. Autoriteti Rrugor Shqiptar thotĂ« se Ă«shtĂ« duke vlerĂ«suar riparimin e defektit, por refuzon tĂ« bĂ«jĂ« tĂ« ditur shkakun qĂ« solli shembjen e rrugĂ«s. EkspertĂ«t thonĂ« se pĂ«rcaktimi i shkakut Ă«shtĂ« thelbi pĂ«r ndarjen e pĂ«rgjegjĂ«sisĂ« dhe mĂ« tej faturĂ«n e dĂ«mit.
Esmeralda Topi
Qershorin e vitit tĂ« shkuar banorĂ«t e ErsekĂ«s prisnin inagurimin e rrugĂ«s sĂ« re do tâi lidhte kolonjarĂ«t me Korçën. Por, veç shkeljes sĂ« afateve, nĂ« shkurt tĂ« kĂ«tij viti banorĂ«t e zonĂ«s u pĂ«rballĂ«n me njĂ« situatĂ« tĂ« paprecedentĂ«.
Pasditen e 18 shkurtit, në vendin e quajtur Qafa e Qarrit një pjesë e rrugës së re u shemb duke e bërë aksin të pakalueshëm për kolonjarët.
Verifikim
Në fund të muajit maj, Faktoje udhëtoi drejt Ersekës për të parë nga afër ecurinë e punimeve në aksin 35 km që deri më tani ka kushtuar 80 milionë euro.
NĂ« hyrje tĂ« rrugĂ«s sĂ« re, njĂ« tabele e vogĂ«l lajmĂ«ron kalimtarĂ«t: âKUJDES! KETU PUNOHET.
Rruga aktualisht nuk është e kalueshme. Masivi me dhe që shihni më poshtë është e vetmja mburojë pas tabelës që pengon kalimin në kantier.
Në vendin ku është shembur rruga, thuajse asgjë nuk ka ndryshuar. Pamja duket e njëjtë me atë të pesë muajve më parë. I vetmi ndryshim që binte në sy ishte devijimi i rrugës për tiu mundësuar punëtorëve dhe makinerive kalimin në kantier përtëj Qafës së Qarrit.
Më 24 maj, po punohej për ndërtimin e një ure fare pranë fundit të rrugës. Kalimi në kantierin e rrugës Korçë-Ersekë ishte i mundur deri në këtë pikë.
Faji jetimâŠ
Ndonëse kanë kaluar pesë muaj nga shembja masive e rrugës Korçë-Ersekë, Autoriteti Rrugor Shqiptar refuzon të bëjë të ditur shkakun e shembjës në vendin e quajtur Qafa e Qarrit.
Pas një sërë komunikimesh përmes koordinatorit për të drejtën e informimit, ARRSH këmbëngul se është në proces vlerësimi për riparimin e defektit. Deri në miratimin e këtij projekti, Autoriteti Rrugor thotë se nuk mund të ndajë përgjigje shteruese.
âDuke qĂ«nĂ« se jemi nĂ« situatĂ«n qĂ« ende si Ă«shtĂ« dhĂ«nĂ« rrugĂ« miratimit zyrtar tĂ« projektit dhe ARRSH menjĂ«herĂ« ka filluar proceduren pĂ«r miratimin e tij, ju sqarojmĂ« se arsyeja e vonesĂ«s pĂ«r pergjigjie konkrete Ă«shtĂ« pritja si nga ana jonĂ« dhe e juaj pĂ«r miratimin e projektit pĂ«r tâiu dhĂ«nĂ« nje pĂ«rgjigje shteruese me pasâ, argumenton ARRSH.
Ekspertët shohin të tjera arsye. Përcaktimi i shkakut është thelbi për ndarjen e përgjegjësisë dhe më tej faturën e demit- theksojnë ata.
Për inxhinierin gjeodet Romeo Nazarko, zanafilla e ngjarjes nis me ndryshimin e gjurmës së rrugës.
âU ndryshua gjurma dhe kaloi nĂ« njĂ« terren jo tĂ« qendrushem dhe mbi tĂ« gjitha nĂ« njĂ« terren qĂ« ka shumĂ« ujĂ«ra nĂ«ntokesor. Nga njera anĂ« ujĂ«rat nĂ«ntokĂ«sorĂ«, nga ana tjetĂ«r ujĂ«rat qĂ« vijnĂ« si rezultat i shkrirjes sĂ« borĂ«s, (sepse Ă«shtĂ« zonĂ« malore) bĂ«hen bashkĂ« dhe gjejnĂ« pikĂ«n e dobĂ«t duke sjellĂ« pasojĂ«n qĂ« sollen.â, shpjegon ai.
âNĂ« inxhinieri kĂ«to janĂ« njolla qĂ« asnjĂ«herĂ« nuk gjejne zgjidhje, por qĂ« kĂ«rkojnĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« permanente lekĂ« nga buxheti i shtetit.â, argumenton Nazarko.
PĂ«rfundim
Rruga Korçë â ErsekĂ« Ă«shtĂ« gjithsej 35 kilometĂ«r e gjatĂ«, standard normal i kategorisĂ« C, me vetĂ«m njĂ« korsi. NdĂ«rtimi i aksit u nda nĂ« dy lote. Loti i parĂ« me gjatĂ«si 18 kilometra u bĂ« gjatĂ« qeverisjes demokrate me kosto totale 15 milionĂ« euro. NdĂ«rsa loti i dytĂ« me gjatĂ«si 17 kilometra u tenderua nga qeveria aktuale me njĂ« vlerĂ« fillestare 5 miliardĂ« lekĂ«sh ose gati 48 milionĂ« euro. Por kĂ«tĂ«Â vit, faturĂ«s sĂ« kripur iu shtuan edhe 5 milionĂ« euro tĂ« tjera pĂ«rmes njĂ« procedure modifikimi tĂ« kontratĂ«s. Autoriteti Rrugor Shqiptar thotĂ« se kosto totale e kĂ«saj rruge parashikohet tĂ« kushtojĂ« 8,2 miliardĂ« lekĂ«, apo 80 milionĂ« euro (pĂ«rfshirĂ« edhe TVSH). Rruga Korçë-ErsekĂ« duhet tĂ« pĂ«rfundonte nĂ« qershor tĂ« 2023. Por afati u shty me njĂ« vit dhe teksa pritej inagurimi, njĂ« pjesĂ« e rrugĂ«s u âshkĂ«rmoqâ. ĂĂ«shtja Ă«shtĂ« depozituar nĂ« SPAK, ndĂ«rsa afati i ri pĂ«r pĂ«rurimin e rrugĂ«s Ă«shtĂ« shtyrĂ« nĂ« prag tĂ« zgjedhjeve 2025.Â
Tre vite mĂ« parĂ«, Ministria e BujqĂ«sisĂ« hodhi idenĂ« e krijimit tĂ« njĂ« Akademie pĂ«r barinjtĂ« nĂ« ShqipĂ«ri. Nisma qĂ« parashikonte cikĂ«l trajnimesh pĂ«r blegtorĂ«t ngjalli reagime tĂ« shumta duke u bĂ«rĂ« virale nĂ« rrjete sociale. Asokohe, qeveria i doli nĂ« mbrojte âAkademisĂ« sĂ« barinjveâ, por vitet treguan se premtimi âavulloiâ bashkĂ« me ish ministren e BujqĂ«sisĂ« Frida Krifca.Â
Esmeralda TopiÂ
NĂ« nĂ«ntor tĂ« vitit 2021, ish ministrja e bujqĂ«sisĂ« Frida Krifca hodhi pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« idenĂ« e krijimit tĂ« âAkademisĂ« sĂ« barinjveâ.
âĂshtĂ« njĂ« profesion qĂ« Ă«shtĂ« i vĂ«shtirĂ« dhe duam ta ruajmĂ« dhe do tĂ« nxisim tĂ« rinjtĂ«, do shkojmĂ« tâi gjejmĂ«, do bĂ«jmĂ« njĂ« akademi pĂ«r kĂ«tĂ« dhe do tâi subvencionojmĂ« vetĂ«m pĂ«r mbajtjen e tufĂ«sââ premtonte Krifca asokohe.Â
Nisma nuk ish gjĂ« tjetĂ«r veccse cikĂ«l trajnimesh pĂ«r blegtorĂ«t nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tradita tĂ« mos shuhej. Dhe si shembull pĂ«r kĂ«tĂ«, sillej Zvicra.Â
âShkolla e barinjve ështĂ« pjesĂ«Â e njĂ« cikli trajnimesh tĂ« dedikuara pĂ«r blegtorĂ«t, peshkatarĂ«t, fermerĂ«t dhe bletarĂ«t.â, argumentonte tre vite mĂ« parĂ« Ministria e BujqĂ«sisĂ«, teksa e shtrinte ambicien pĂ«rtej blegtorĂ«ve.Â
Verifikim
PĂ«r tĂ« mĂ«suar mĂ« shumĂ« rreth ecurisĂ« sĂ« kĂ«tij premtimi, ne kĂ«rkuam informacion pranĂ« MinistrisĂ« sĂ« BuqjĂ«sisĂ«. NĂ« pĂ«rgjigje tĂ« kĂ«rkesĂ«s sonĂ«, Ministria e hodhi topin nĂ« fushĂ«n e Universitetit BujqĂ«sor tĂ« TiranĂ«s.Â
âMBZHR nuk disponon informacion sepse âAkademia e Barinjveâ Ă«shtĂ« nĂ« kompetencĂ« tĂ« Universitetit BujqĂ«sor tĂ« TiranĂ«s.â- Ministria e BujqĂ«sisĂ«.Â
PĂ«r çudi, pĂ«rgjigjet nuk i morĂ«m as nga Universiteti BujqĂ«sor i TiranĂ«s.Â
âUniversiteti BujqĂ«sor i TiranĂ«s nuk Ă«shtĂ« i pĂ«rfshirĂ« nĂ« trajnim apo nĂ« çdo iniciativĂ« tjetĂ«r me emrinâAkademia e barinjveâ. âUBT.
Mesa duket, nga premtimi i bujĂ«shĂ«m i tre viteve tĂ« kaluara nuk ka mbetur asgjĂ« veç fjalĂ«ve. Nisma pĂ«r shkollimin e barinjve âavulloiâ bashkĂ« me ish ministren e buqjĂ«sisĂ« Frida Krifca.
Blegtoria në krizë
Statistikisht blegtoria shqiptare po përjeton krizë, pasi numri i krerëve është pakësuar ndjeshëm dekadën e fundit. Sipas të dhënave nga INSTAT, në 2013 në vend numëroheshin 356 mijë lopë. Në fund të 2023 numri i tyre është pakësuar me 124 mijë.
Burimi: INSTAT
Tkurrje të fortë ka pasur edhe tek bagëtitë e imta. Referuar shifrave zyrtare, numri i deleve në shkallë vendi u pakësua me 400 mijë krerë ndërsa numri i dhive ka rënë me 145 mijë krerë gjithsej.
PĂ«rfundim
Nisur nga informacionet e mbledhura dhe verifikimet e kryera, premtimin e ish ministres sĂ« BujqĂ«sisĂ« Frida Krifca, pĂ«r krijimin e âAkademisĂ« sĂ« barinjveâ e kategorizojmĂ« tĂ« pambajtur.Â
Pak ditë pas nisjes së agresionit rus në Ukrainë, Konsullata e Nderit të Shqipërisë në Khrakov u shkatërrua si pasojë e bombardimeve ruse. Ky ishte sulmi i parë ndaj një misioni diplomatik në Ukrainë. Dy vite pas ngjarjes, Tirana zyrtare kërkon të sigurojë prova ligjore. Ministria e Punëve të Jashtme lajmëron hapa të tjerë ndaj Rusisë nëse sulmi rus ndaj konsullatës shqiptare në Ukrainë ligjërohet.
Esmeralda Topi
Mbrëmja e 6 marsit të vitit 2022, i gjeti të strukur në një bodrum disa punonjës të Konsullatës së Nderit të Shqipërisë në Kharkiv. Rreth orës 22:15 ata u tronditën nga një shpërthim i fuqishëm mbi strehëzën e përshtatur për raste emergjente që pas nisjes së luftës në Ukrainë.
âPikĂ«llohem kur kujtoj ditĂ«n e bombardimit. UnĂ« nuk isha nĂ« zyrĂ« nĂ« ato çaste, por ishte stafi ynĂ« i pĂ«rkushtuar. PĂ«r fat por edhe si masĂ« paraprake, ata ishin nĂ« bodrum.â, kujton Shahin Omarov, Konsull i Nderit tĂ« ShqipĂ«risĂ« nĂ« UkrainĂ«.
Për shkak të bombardimeve zyra e Konsullatës në Kharkiv, e cila ndodhej në katin e parë të një ndërtese disakatëshe,u shkatërrua.
âMegjithatĂ«, shoku qĂ« na kalpoi kur pamĂ« konsullatĂ«n tonĂ« tĂ« rrĂ«nuar ishte si njĂ« kujtesĂ« e zymtĂ« e realitetit brutal me tĂ« cilin po pĂ«rballemi.â, vijon mĂ« tej Omarov.
Edhe pse agresioni rus nĂ« UkrainĂ« ishte nĂ« ditĂ«t e para, sulmi ndaj njĂ« misioni diplomatik nĂ« Kharkiv shkonte pĂ«rtej çdo imagjinate.Â
âMegjithĂ« konfliktin e vazhdueshĂ«m, njĂ« sulm i shĂ«njestruar ndaj njĂ« misioni diplomatik ishte pĂ«rtej asaj qĂ« mund tĂ« kishim parashikuar.â, argumenton Konsulli i ShqipĂ«risĂ« nĂ« UkrainĂ«.
Sigurimi i provave
Konsullata e Nderit të Shqipërisë, është e vetmja përfaqësi diplomatike në Kharkiv. Dy vite pas ngjarjes, Tirana zyrtare vijon përpjekjet për të dokumentuar me prova ligjore shkatërrimin e Konsullatës Shqiptare në Ukrainë si pasojë e sulmit rus.  Më 4 prill, Prokuroria e Përgjithshme e Republikës së Shqipërisë i ka dërguar një kërkesë për informacion, Prokurorisë së Përgjithshme të Ukrainës.
âKĂ«rkojmĂ« informacion mbi ecurinĂ« e procedimit datĂ« 9.11.2022 tĂ« rregjistruar nĂ« zyrĂ«n e ProkurorisĂ« Publike tĂ« Rajonit Kharkiv, lidhur me ngjarjen e datĂ«s 6 Mars 2022 ku Konsullata e Nderit e RepublikĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ« njĂ«kohĂ«sisht banesa e Konsullit tĂ« Nderit Z. Shahkin Omarov, ka qenĂ« objekt i sulmeve tĂ« forcave ruse me pasojĂ« shkatĂ«rrimin e tyreâ. â shkruhet nĂ« letrĂ«n drejtuar ProkurorisĂ« sĂ« PĂ«rgjithshme nĂ« UkrainĂ«.
âSa mĂ« sipĂ«r ka ardhur nĂ« vijim tĂ« kĂ«rkesĂ«s sĂ« MinistrisĂ« pĂ«r EvropĂ«n dhe PunĂ«t e Jashtme drejtuar ProkurorisĂ« sĂ« PĂ«rgjithshmĂ« mbi ngjarjen e lartpĂ«rmendur.â, argumentoi pĂ«r Faktoje, Prokuroria e PĂ«rgjithshme, teksa thekson se nuk ka ende pĂ«rgjigje zyrtare nga autorietet ukrainase.
Qeveria shqiptare kërkon të përditësohet me hetimin që ka nisur Prokuroria e Ukrainës. Kërkesën Ministria e Punëvë të Jashtme e mbështet mbi këtë argument:
âInteresimi i MEPJ lidhet me faktin se ambientet e KonsullatĂ«s sĂ« Nderit tĂ« RepublikĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ« nĂ« Kharkiv, si institucion konsullor, kanĂ« njĂ« marrĂ«dhĂ«nie tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« me RepublikĂ«n e ShqipĂ«risĂ«, nĂ« pĂ«rputhje me normat ndĂ«rkombĂ«tare qĂ« rregullojnĂ« marrĂ«dhĂ«niet diplomatike dhe konsullore ndĂ«rmjet shteteve.â, thotĂ« MEPJ pĂ«r Faktoje.
Ministria e Jashtme, shton gjithashtu se do të merren hapa të tjerë ndaj Rusisë nëse sulmi rus ndaj konsullatës shqiptare në Ukrainë ligjërohet me prova.
âNĂ« pĂ«rfundim tĂ« procedurave dhe nĂ« varĂ«si tĂ« pĂ«rfundimeve tĂ« dala, MEPJ do ndĂ«rmarrĂ« hapa tĂ« tjerĂ«, nĂ« pĂ«rputhje me praktikat dhe dokumentet ndĂ«rkombĂ«tare qĂ« parashikojnĂ« raste tĂ« tilla.â- shprehet Ministria pĂ«r EvropĂ«n dhe PunĂ«t e Jashtme, teksa hetimet ende vijojnĂ«.
Por çfarë mund dhe duhet të bëjë Shqipëria në këtë rast?
âDuke marrĂ« parasysh kĂ«tĂ« mbĂ«shtetje tĂ« fortĂ« dhe qĂ«ndrim proaktiv, ShqipĂ«ria duhet vĂ«rtet tĂ« konsiderojĂ« veprime reciproke pĂ«r tĂ« adresuar shpalljen e ShqipĂ«risĂ« nga Rusia si njĂ« vend jo-miqĂ«sor.â, sugjeron Shahin Omarov, Konsulli i nderit tĂ« ShqipĂ«risĂ« nĂ« UkrainĂ«.
Më 5 mars të vitit 2022 Rusia e futi Shqipërinë në listën e vendeve jo miqësore, pas qëndrimeve që qeveria shqiptare mbajti kundrejt luftës në Ukrainë. Një ditë më pas, Konsullata e Nderit të Shqipërisë në Ukrainë, e vetmja seli diplomatike shqiptare, u bombardua nga rusët.
âSulmi ndaj konsullatĂ«s shqiptare Ă«shtĂ« njĂ« shkelje e dukshme dhe flagrante e normave ndĂ«rkombĂ«tare. ĂshtĂ« i vetmi mision diplomatik i shĂ«njestruar dhe shkatĂ«rruar drejtpĂ«rdrejt qĂ« nga fillimi i luftĂ«s nĂ« UkrainĂ«.â, pĂ«rfundon Omarov.
âShqipĂ«ria e dĂ«non me forcĂ« agresionin rus qĂ« solli shkatĂ«rrimin e KonsullatĂ«s sĂ« Nderit tĂ« ShqipĂ«risĂ« nĂ« Kharkiv. AutorĂ«t do tĂ« mbajnĂ« pĂ«rgjegjĂ«siâ, shkruhej nĂ«Â njoftimin e MinistrisĂ« shqiptare.
Reagimi i Moskës erdhi 10 ditë pas denoncimit të palës shqiptare.
 âNe i hedhim poshtĂ« me forcĂ« akuzat dhe kĂ«rkojmĂ« qĂ« publiku tĂ« informohet saktĂ«â, shkruante ndĂ«r tĂ« tjera nĂ« reagim, Ministria e Jashtme ruse.
Tirana zyrtare u pĂ«rgjigj menjĂ«herĂ«, duke folur pĂ«r âlajme tĂ« rremeâ nga pala ruse. Reagimi shoqĂ«rohej edhe me pamje tĂ« KonsullatĂ«s pas bombardimit.
âPamjet e shembjes flasin vetĂ«. Ky shkatĂ«rrim i ambienteve si dhe i dokumenteve nĂ« arkiva Ă«shtĂ« njĂ« shkelje flagrante e nenit 61, kreu III i KonventĂ«s sĂ« VjenĂ«s pĂ«r MarrĂ«dhĂ«niet Konsullore. Dezinformimi dhe lajmet e rreme pĂ«r kĂ«tĂ« sulm janĂ« tĂ« papranueshme!â, Ministria e Jashtme shqiptare.
PĂ«rfundim
Sulmi i forcave ruse ndaj Konsullatës Shqiptare në Kharkiv shënjon shkatërrimin e parë të drejtpërdrejtë të një misioni diplomatik që nga fillimi i konfliktit në Ukrainë. Kjo është një shkelje e rëndë e normave ndërkombëtare. Shqipëria vazhdon të kërkojë prova ligjore dhe mbështetje ndërkombëtare për të adresuar sulmin në mes të tensioneve të vazhdueshme diplomatike me Rusinë.
EkspertĂ«t bĂ«jnĂ« thirrje pĂ«r rregullimin e tregut tĂ« kredive âgrabitqareâ nga institucione jo bankare duke forcuar mbrojtjen e konsumatorĂ«ve.
Esmeralda Topi
14 vite mĂ« parĂ« Valbona Elezaj i doli garant bashkĂ«shortit, i cili bashkĂ« me kolegun e tij tĂ« punĂ«s morĂ«n 100 mijĂ« lekĂ« kredi nĂ« njĂ« institucion jo bankar nĂ« KukĂ«s. ParatĂ« ju duheshin pĂ«r tĂ« blerĂ« materiale, ndaj kishin rĂ«nĂ« dakord qĂ« kĂ«stet mujore tâi shlyenin me radhĂ«.
âPasi paguam tre kĂ«stet e para, na ranĂ« lekĂ« nĂ«pĂ«r duar dhe shlyem pĂ«rnjĂ«herĂ«sh 70 mijĂ« lekĂ« tĂ« tjera. Nga kredia kishin mbetur edhe 25 mijĂ« lekĂ« pĂ«r tu shlyer. KĂ«to do tâi paguante shoku i burrit. Por ai, si kishte shlyer dhe hallet ranĂ« mbi kokĂ«n timeâ, kujtoi Valbona pĂ«r Faktoje.
Edhe pse kanë kaluar vite nga kjo histori, ajo i ndjen ende ankth për të gjitha kërcënimet që merrte nga përmbaruesit asokohe.
âUnĂ« jetoja bashkĂ« me kunatin, tek shtĂ«pia e tyre. Ata na kĂ«rcĂ«nonin, do tâju marrim televizorin, do tâju marrim kĂ«tĂ«, atë⊠Dhe sa herĂ« qĂ« trokisnin nĂ« derĂ«, mĂ« kapte stresi sepse i shqetĂ«soja edhe ata. BĂ«n dhe njĂ«herĂ« me ardh ke dera edhe ke me dalĂ« ti, thoshte kunati.â, kujtoi Valbona.
Historia e ValbonĂ«s nuk Ă«shtĂ« rast i izoluar. TĂ« dhĂ«na tĂ« mbledhura nga FaktojĂ« nĂ«pĂ«rmjet njĂ« ankete online nga dhjetĂ«ra qytetarĂ« tregojnĂ« se marrja e njĂ« kredie nĂ« institucionet jo bankare Ă«shtĂ« zgjidhje e shpejtĂ«, por qĂ« shpesh mbart kosto financiare tĂ« rĂ«nda qĂ« shtrihen nĂ« vite pĂ«r kredimarrĂ«sit. Â
Gjysma e të anketuarve, të cilët kanë marrë një hua në këto lloj institucionesh, pohojnë se e kanë përfituar atë në më pak se tre orë. 25% e tyre thonë se kanë arritur të marrin huanë brenda 24 orëve, 12.5% të të anketuarve theksojnë se ju është dashur një deri në dy ditë kohë dhe po aq pohojnë se procedura ka zgjatur më shumë se një javë.
Sipas ekspertëve mënyra e funksionimit të institucioneve jo bankare në vend është jo transparente dhe praktikat e tyre të kredidhënies kanë nevojë urgjente për ndërhyrje ligjore.
âTĂ« vetmet rregullime ligjore qĂ« duhen bĂ«rĂ« me urgjencĂ«, ndoshta edhe me efekt prapaveprues, lidhen me mĂ«nyrĂ«n se si merren kĂ«to kredi,â shprehet  Zef Preçi, drejtues i QendrĂ«s Shqiptare pĂ«r KĂ«rkime Ekonomike.
âKĂ«tu kam parasysh faktin qĂ« pĂ«r ta marrĂ« thuhet se Ă«shtĂ« digjitale pĂ«r 13.9 minuta, por pĂ«r ta likuiduar shkon dhe likuidon pasurinĂ« e familjesâ, shtoi ai.
Edhe profesor Selami Xhepa, ish-drejtues i Departamentit Kërkimor në Bankën e Shqipërisë e sheh të nevojshëm rregullimin ligjor të institucioneve jo bankare.
âMĂ«nyra e funksionimit tĂ« tyre duhet tĂ« ketĂ« pak a shumĂ« standarde tĂ« transparencĂ«s qĂ« kanĂ« dhe institucionet e tjera financiare, bankat,â â Selami Xhepa, ekspert ekonomie.
âMbi tĂ« gjitha, mbrojtja e interesave tĂ« klientit, qytetarĂ«ve kĂ«rkon njĂ« rregullim tĂ« ri; jo vetĂ«m nĂ« raport me institucionet e mikrokredisĂ« por edhe nĂ« raport me bankat dhe me gjithĂ« industrinĂ« financiare.â, shtoi Xhepa.
Huadhënie grabiqare
Referuar të dhënave të mbledhura nga anketa 75% e qytetarëve e kanë shlyer huanë, ndërkohë që 25% e të anketuarve thonë se nuk kanë arritur ta shlyejnë detyrimin për shkak të pamundësisë financiare.
Mosshlyerja nĂ« kohĂ« e detyrimeve i ka vĂ«nĂ« âlakun nĂ« fytâ disa qytetarĂ«ve. Por detaje tĂ« dala nga dosja hetimore e ProkurorisĂ« sĂ« TiranĂ«s, kanĂ« treguar se pĂ«r disa tĂ« tjerĂ«, gjĂ«rat kanĂ« shkuar edhe mĂ« larg.
Dy muaj mĂ« parĂ«, Prokuroria njoftoi hapjen e procedimit pĂ«r veprĂ«n penale âSkema mashtruese dhe piramidaleâ ndaj subjekteve Micro Credit Albania, ADCA, SHP Zig, FS, FLASH si dhe pĂ«rmbaruesve tĂ« tyre.
Sipas Prokurorisë së Tiranës, këto shoqëri përdorën një skemë shtrënguese të kredimarrjes, ku nëpërmjet vjedhjes u imponohej debitorëve që kishin borxhe të vjetra në banka, të rimerrnin kredi edhe pse nuk kishin mundësi shlyerje, duke iu bllokuar nga shoqëritë përmbarimore rrogat, pronat, apo makinat.
Kjo skemë është përdorur te kredimarrës të ndryshëm, të cilët rezultojnë të jenë viktima të vjedhjes së pasurisë së tyre. Pas hetimit, Prokuroria i sekuestroi administratorëve të subjekteve financiare 10 milionë euro në llogaritë e tyre bankare.
Ndërsa një hetim tjetër i Prokurorisë zbuloi se si qytetarët mashtroheshin pa dijeni e tyre dhe ju përvetësoheshin paratë nga punonjësit e fondit Besa dhe një notereje.
Në bashkëpunim me njëri-tjetrin, këta persona duke përdorur gënjeshtrën dhe shpërdorimin e besimit, kanë përvetësuar shumat e kredive të marra nga 11 persona që kanë bërë kallëzim penal duke i mashtruar dhe duke ju përvetësuar shumat monetare.
Ish ministri i Financave Arben Malaj shprehet se praktika e kredive tĂ« shpejta me interes te lartĂ« duhet tĂ« rregullohet me ligj dhe si shembull sjell krijimin e AgjencisĂ« sĂ« Sigurimit tĂ« Depozitave, pas firmave piramidale tĂ« vitit 97â.
âPas shfaqjes tĂ« kredive huadhĂ«nĂ«se âgrabitqareâ duhet tĂ« ndĂ«rtohet kuadri ligjor dhe institucional i mbrojtjes se huamarrĂ«sve nga kĂ«to praktika. Zgjidhja e pĂ«rbashkĂ«t [Ă«shtĂ«] mbrojtja e konsumatorĂ«ve tĂ« shĂ«rbimeve financiare.â â Arben Malaj, ish ministĂ«r financash.
Abuzimi me mikrokreditë
Anketa e Faktoje mbi rrezikun e kredive të shpejta, nxjerr në pah se gjysma e qytetarëve e kanë marrë huanë për blerje të ndryshme. 38% e të anketuarve thonë se qëllimi i kredisë ishte konsumi ndërsa 12% e kredimarrësve rezulton se kanë marrë borxh për të shlyer një tjetër borxh.
Lavdosh Gjoka nga Vlora ishte dorëzanë për një person që kishte marrë 300 mijë lekë kredi për elektroshtëpiake. Kredimarrësi kishte lënë pa paguar 30 mijë lekë. Kur doli urdhëri i ekzekutimit, shoqëritë e mbledhjes së borxhit të keq nuk u morën me personin që kish marrë kredinë, por iu drejtuan Lavdoshit.
âPasi morĂ«n informacion pĂ«r Lavdoshin nuk u morĂ«n fare me debitorin kryesor por me dorĂ«zanĂ«sin. I bllokuan rreth 4000m2 truall nĂ« RadhimĂ« tĂ« VlorĂ«s. I bĂ«nin presion me telefon. Merrnin motrĂ«n e tij, dhĂ«ndrin, vajzĂ«n, gruan, fisin. Kishin njĂ« informacion tepĂ«r tĂ« detajuar edhe nga gjendja civile, ku punonin, numrat e telefonit te tyre. U dĂ«rgonin letra nĂ« punĂ«.â, tregon avokat Sokol Kamberi qĂ« po ndjek rastin e Lavdoshit.
âKam krijuar pĂ«rshtypjen qĂ« ata kishin informacion tĂ« detajuar dhe zgjidhnin njerĂ«z qĂ« trembeshin dhe kishin pasuri tĂ« paluajtshme. Informacionin mbi pasuritĂ« e paluajtshme ua jepte pĂ«rmbaruesi sepse kishin kishin akses nĂ« ASHK. Dhe ata e shfrytĂ«zonin.â, argumenton ai.
Avokat Kamberi thotĂ« se rastet e para tĂ« abuzimit me mikrokreditĂ« i ka ndeshur nĂ« 2019. Rastet mĂ« flagrante sipas tij janĂ« nĂ« zonat rurale sepse aty janĂ« dhe njerĂ«zit mĂ« vulnerabĂ«l. âKanĂ« abuzuar shumĂ« nĂ« zonat rurale dhe nĂ« ato raste qĂ« âviktimatâ nuk kishin njĂ« ndihmesĂ« juridike, qoftĂ« pĂ«r shkak tĂ« pamundĂ«sisĂ« ekonomike, qoftĂ« pĂ«r shkak tĂ« nivelit social dhe kulturor tĂ« tyreâ, pohoi avokati.
Reagimi i vonuar i Bankës së Shqipërisë
Zyrtarisht, Banka e Shqipërisë nuk jep një numër të personave të prekur nga skemat e mashtrimit të mikrokredive.
âRasti Ă«shtĂ« nĂ« hetim nga organet e prokurorisĂ« dhe vetĂ«m nĂ« pĂ«rfundim tĂ« hetimit dhe pĂ«rcaktimit tĂ« fajĂ«sisĂ« dhe provimit tĂ« tyre mund tĂ« pĂ«rcaktohen statistika konkrete pĂ«r individĂ« tĂ« mashtruarâ, pohoi Banka e ShqipĂ«risĂ« pĂ«r Faktoje, duke theksuar se prej 5 qershorit ka hyrĂ« nĂ« fuqi njĂ« rregullore e re pĂ«r âPĂ«r licencimin dhe ushtrimin e veprimtarisĂ« nga subjektet financiare jo bankaâ.
âLikuidatori ka tĂ« drejtĂ« qĂ« pas revokimit tĂ« licencĂ«s dhe me fillimin e likuidimit tĂ« ndĂ«rtojĂ« njĂ« plan tĂ« detajuar me qĂ«llim administrimin sa mĂ« tĂ« mirĂ« tĂ« portofolit tĂ« kredive tĂ« subjektit financiar jobankĂ«. Ky plan do tĂ« pĂ«rmbajĂ« disa skenarĂ«, nĂ« varĂ«si tĂ« specifikave tĂ« rasteve, tĂ« cilat do tĂ« detajojnĂ« edhe proceset pĂ«rkatĂ«se.â, tha Banka e ShqipĂ«risĂ«.
Parashikimet e reja në rregulloren e Bankës së Shqipërisë i shërbejnë lehtësimit dhe përshpejtimit të procesit të likuidimit, si dhe menaxhimit të portofolit të klientëve ekzistues të këtyre subjekteve, veçanërisht për sa i përket historikut të tyre kredimarrës.
âPĂ«r kĂ«tĂ« arsye nĂ« BSH Ă«shtĂ« ngritur edhe njĂ« grup i posaçëm pune, i cili trajton tĂ« gjitha shqetĂ«simet e ngritura nga kjo kategori.â, theksoi Banka.
Megjithatë, ekspertët e shohin të vonuar dhe të pamjaftueshme rregulloren e re.
Sipas Zef Preçit klientët që janë të rregullt në pagesa dhe vazhdojnë të paguajnë duhet të krijohet mundësia me ligj që të paguajnë në një institucion tjetër për kredinë, ndërsa ata që kanë probleme duhen nxitur që të shkojnë dhe të denoncojnë në gjykatë.
âKlientĂ«t qĂ« janĂ« ndĂ«shkuar padrejtĂ«sisht, qĂ« ju Ă«shtĂ« marrĂ« prona deri nĂ« dhjetra herĂ« mĂ« shumĂ« se sa kapiali duhet tĂ« rregullohen me ligj,â tha Preçi
âKy Ă«shtĂ« subjekti qĂ« Banka e ShqipĂ«risĂ« duhet tĂ« pĂ«rfshihet gjerĂ«sisht pĂ«r tĂ« ruajtur balancĂ«n e palĂ«ve,â shtoi ai.
Ndryshe, profesor Selami Xhepa nuk e sheh zgjidhjen tek gjykata. Sipas tij kalimi i çdo çështje në gjykatë është justifikim për të mos zgjidhur asnjë lloj problemi.
âDuhet njĂ« agjenci pĂ«r mbrojtjen e konsumatorĂ«ve nga produktet financiare tĂ« cilat janĂ« shumĂ« komplekse, janĂ« tĂ« vĂ«shtira tĂ« kuptohen dhe pĂ«r pasojĂ« sistemi i zgjidhjes sĂ« mosmarrĂ«veshjeve duhet tĂ« jetĂ« mĂ« i lehtĂ« se sa duke shkuar nĂ« GjykatĂ«.â sugjeroi ai.
Valbona Elezaj nuk e gjeti zgjidhjen tek gjykata dhe as tek institucionet. PĂ«r tĂ« dalĂ« nga kurthi i âkredisĂ« sĂ« shpejtĂ«â, 40-vjeçarja nga KukĂ«si iu fut njĂ« tjetĂ«r borxhi.
âU detyrova tĂ« merrja borxh tek familjarĂ«t qĂ« tĂ« shpĂ«toja nga kjo situatĂ«,â tha ajo, ndĂ«rsa shtoi se nuk do tâia rekomandonte askujt marrjen e njĂ« kredie tĂ« shpejtĂ«. Aq mĂ« tepĂ«r, daljen garant pĂ«r dikĂ« tjetĂ«r â qoftĂ« ky bashkĂ«shorti, apo familjarĂ« tĂ« tjerĂ«. âKredinĂ« na e dhanĂ« nĂ« mĂ« pak se njĂ« orĂ«, po shpirti im e di se çâka hequr deri sa shpĂ«tovaâ, pĂ«rfundoi ajo.
Login
