Kreu i ri i NATO-s, Mark Rutte merr sot detyrĂ«n si kreu i ri i NATO-s. NĂ« kĂ«to kohĂ« plot sfida atij do tâi duhen tĂ« gjitha aftĂ«sitĂ« diplomatike pĂ«r tĂ« menaxhuar aleancĂ«n veriperĂ«ndimore. Por cila janĂ« kĂ«to sfida?
Mark Rutte njoftoi nĂ«Â korrik 2023 se ka dhĂ«nĂ« dorĂ«heqjen si kryeministĂ«r i HolandĂ«s dhe âĂ«shtĂ« tĂ«rhequr nga politikaâ pasi koalicioni i tij qeveritar u rrĂ«zua nga pushteti pĂ«r shkak tĂ« dallimeve mes partive nĂ« pushtet pĂ«r politikĂ«n e migracionit.
Megjithatë, në tetor të vitit të kaluar, Rutte me sa duket kishte harruar gjithçka që tha për largimin e tij nga politika dhe shprehu dëshirën për të pasuar Sekretarin e Përgjithshëm të NATO-s, Jens Stoltenberg, i cili kishte njoftuar se do të largohej përfundimisht nga posti në fund të shtatorit të vitit 2024 pas një dekade në krye të aleancës.
Për muaj të tërë, Rutte zhvilloi një fushatë diskrete për të fituar mbi udhëheqësit e NATO-s, shumicën e të cilëve ai i njihte tashmë prej më shumë se 13 vitesh si kryeministër holandez dhe nga puna me organizma të ndryshëm ndërkombëtarë. Historiani ishte kandidati i favorizuar i presidentit amerikan Joe Biden, si edhe i shumicës së liderëve evropianë.
NjĂ« diplomat i tha DW se Rutte shihet si âMr. Noâ nĂ« Bashkimin Evropian, sepse ai ka refuzuar planet dhe idetĂ« ambicioze tĂ« reformĂ«s tĂ« paraqitura nga presidenti francez Emmanuel Macron. MegjithatĂ«, Rutte ka raporte tĂ« mira me kancelarin gjerman Olaf Scholz.
Ai është gjithashtu në marrëdhënie të mira me kryeministern populiste të krahut të djathtë të Italisë, Giorgia Meloni. Së bashku, Rutte dhe Meloni kanë sugjeruar përpunimin e kërkesave për azil jashtë BE-së në shtetet e palëve të treta.
Rezistenca e Hungarisë
Por fitorja ndaj kryeministrit nacionalist tĂ« krahut tĂ« djathtĂ« tĂ«Â HungarisĂ«, Viktor Orban, me tĂ« cilin ai nuk Ă«shtĂ« nĂ« marrĂ«dhĂ«niet mĂ« tĂ« mira, zgjati pak. Rutte duhej tâi premtonte Orbanit se Hungaria nuk duhet tĂ« marrĂ« pjesĂ« nĂ« aktivitetet qĂ« mbĂ«shtesin UkrainĂ«n, pĂ«r sa kohĂ« qĂ« Rutte drejton aleancĂ«n. Orban, i cili mban lidhje miqĂ«sore me RusinĂ«, ka pĂ«rjashtuar edhe dĂ«rgesat e armĂ«ve nĂ« UkrainĂ«.
Politika liberale e Rutte dhe këndvështrimi joliberal i Orbanit shpesh i vendosin ata në mosmarrëveshje në marrëdhëniet e tyre brenda BE-së. Kur Hungaria miratoi një ligj kundër LGBTQ+ në 2021, Rutte i tha Orbanit se mund të largohet nga blloku nëse nuk pajtohet me politikat e tij.
AftĂ«sia e famshme e Rutte pĂ«r tĂ« pĂ«rballuar vĂ«shtirĂ«sitĂ« politike i ka dhĂ«nĂ« atij pseudonimin âTeflon Markâ, e kjo mund tĂ« jetĂ« e dobishme nĂ«se Donald Trump kthehet nĂ« ShtĂ«pinĂ« e BardhĂ« dhe vendos tĂ« kritikojĂ« prapĂ« NATO-n. PavarĂ«sisht nga kjo tendencĂ«, Rutte dhe Trump zhvilluan raporte çuditĂ«risht pozitive gjatĂ« mandatit tĂ« parĂ« tĂ« Trumpit si president i SHBA-sĂ«. Trump e quajti Rutte madje njĂ« âmikâ. Por Rutte, si udhĂ«heqĂ«s i njĂ« kombi historik tregtar, kundĂ«rshtoi ashpĂ«r politikĂ«n ekonomike proteksioniste tĂ« Trumpit.
Rutte mbështet armatosjen e Ukrainës
Ndryshe nga Trump, Rutte është një mbështetës i vendosur i Ukrainës dhe ka kërkuar dërgesa të mëdha të armëve në Kiev, duke përfshirë obuset holandeze dhe F-16. Por vetë ushtria holandeze nuk ishte e financuar sa duhet gjatë viteve të pushtetit të Rutte. Ky vit do të jetë hera e parë që Holanda do të shpenzojë 2% të PB-së së saj në mbrojtje, në përputhje me objektivat e shpenzimeve të NATO-s.
Rutte ka qenë prej kohësh kritik ndaj presidentit rus Vladimir Putin, jo vetëm sepse Rusia shihet gjerësisht si pjesërisht përgjegjëse për rrëzimin e avionit MH-17 mbi Ukrainën lindore në vitin 2014. Pothuajse 300 njerëz, shumica prej të cilëve shtetas holandezë, vdiqën kur avioni i Malaysia Airlines, që udhëtonte nga Amsterdami për në Kuala Lumpur, u rrëzua. Hetuesit ndërkombëtarë arritën në përfundimin se raketa që goditi avionin ishte e prodhuar në Rusi dhe ishte lëshuar nga territori i pushtuar nga separatistët në Ukrainën lindore.
Krijimi i konsensusit
Rutte ka pĂ«rvojĂ« nĂ« menaxhimin e koalicioneve nĂ« HolandĂ«, por tani ai ka 32 vende qĂ« duhet tĂ« koordinojĂ« dhe me tĂ« cilat duhet tĂ« arrijĂ« konsensus pĂ«r tĂ« gjitha vendimet e NATO-s. Ish-zĂ«dhĂ«nĂ«sja e NATO-s, Oana Lungescu, personi mĂ« jetĂ«gjatĂ« nĂ« kĂ«tĂ« rol, beson se kjo do tĂ« jetĂ« sfida mĂ« e madhe e Rutte. âSekretari i PĂ«rgjithshme i NATO-s nuk duhet tĂ« jetĂ« vetĂ«m sekretar, por edhe gjeneral, nĂ« aspektin politik natyrishtâ, tha ajo pĂ«r DW.
âAi duhet tĂ« tregojĂ« udhĂ«heqjen politike tĂ« nevojshme pĂ«r tĂ« shtyrĂ« pĂ«rpara aleancĂ«n, sepse arritja e konsensusit mund tĂ« marrĂ« kohĂ«. Mund tĂ« ketĂ« probleme, mund tĂ« jetĂ« zhgĂ«njyese, por Ă«shtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme tĂ« arrihet pĂ«rparim nĂ« marrjen e vendimeve.â Ajo thekson se pĂ«rvoja e gjatĂ« e Rutte nĂ« mbajtjen sĂ« bashku tĂ« qeverive tĂ« koalicionit holandez tĂ« pĂ«rçarĂ« do tâi shĂ«rbejĂ« atij pĂ«r tĂ« ecur pĂ«rpara.
Lungesku vĂ«ren se tĂ« qenit shef i NATO-s do tĂ« thotĂ« tâi nĂ«nshtrohesh edhe disa nevojave tĂ« pashmangshme tĂ« pozicionit dhe profilit tĂ« lartĂ«, qĂ« do tĂ« thotĂ« se Rutte nuk mund tĂ« shkojĂ« mĂ« nĂ« punĂ« me biçikletĂ« dhe duhet tĂ« ndryshojĂ« sjelljet./DW/