Mijëra njerëz janë plagosur në Liban, pasi biperët (paisje komunikimi të ngjashëm me telefonët) e përdorur nga grupi i armatosur Hezbollah për të komunikuar shpërthyen në mënyrë dramatike pothuajse njëkohësisht në të gjithë vendin të martën.
Të paktën 12 persona u vranë, përfshi dy fëmijë, thanë zyrtarët libanezë. Rreth 2,800 u plagosën, shumë prej tyre në gjendje të rëndë.
ĂshtĂ« e paqartĂ« se si ndodhi sulmi, i cili duket tĂ« ketĂ« qenĂ« shumĂ« i sofistikuar. MegjithatĂ« Hezbollahu fajĂ«soi kundĂ«rshtarin e tij Izraelin. ZyrtarĂ«t izraelitĂ« deri mĂ« tani kanĂ« refuzuar tĂ« komentojnĂ«.
Ja çfarë dimë deri tani.
Kur dhe ku ndodhi?
Shpërthimet filluan në kryeqytetin e Libanit, Bejrut dhe disa zona të tjera të vendit rreth orës 15:45 me orën lokale.
Dëshmitarët raportuan se kishin parë tym që dilte nga xhepat e njerëzve, përpara se të shihnin shpërthime të vogla që dukeshin si fishekzjarre dhe të shtëna armësh.
Në një klip, pamjet nga kamerat e rrugës dukej se tregonin një shpërthim në xhepin e pantallonave të një burri teksa qëndronte në një dyqan.
Duke cituar zyrtarë amerikanë, New York Times tha se biperët morën mesazhe që dukej se vinin nga udhëheqja e Hezbollahut përpara se të shpërthenin. Mesazhet në vend të kësaj u duk se shpërthenin pajisjet, raportoi Times.
Shpërthimet vazhduan për rreth një orë pas shpërthimeve fillestare, njoftoi agjencia e lajmeve Reuters.
Menjëherë pas kësaj, një numër i madh njerëzish filluan të mbërrinin në spitalet në të gjithë Libanin, me dëshmitarë që raportuan skena të konfuzionit masiv.
Si shpërthyen biperat?
Analistët kanë nxituar të shprehin tronditje për shkallën e sulmit të së martës, duke thënë se Hezbollahu krenohet me masat e tij të sigurisë.
Disa sugjeruan se një hakerim mund të ketë shkaktuar mbinxehjen e baterive të biperave, duke shkaktuar shpërthimin e pajisjeve. Një akt i tillë do të ishte i paprecedentë.
Por shumë ekspertë thonë se kjo nuk ka gjasa, me pamjet e shpërthimeve që nuk janë në përputhje me mbinxehjen e baterive.
Në vend të kësaj, disa analistë thonë se një lloj sulmi i zinxhirit të furnizimit, i cili përfshinte manipulimin e biperave gjatë prodhimit të tyre ose gjatë tranzitit, ishte më i mundshëm.
Sulmet e zinxhirit të furnizimit janë një shqetësim në rritje në botën e sigurisë kibernetike me shumë incidente të profilit të lartë të shkaktuara së fundmi nga hakerat që fitojnë akses në produkte ndërsa ato janë në zhvillim.
Por këto sulme zakonisht përmbahen në softuer. Sulmet e zinxhirit të furnizimit të harduerit janë shumë më të rralla pasi përfshijnë marrjen në dorë të pajisjes.
Nëse ky do të ishte vërtet një sulm i zinxhirit të furnizimit, do të kishte përfshirë një operacion të madh për të manipuluar fshehurazi biperat në një farë mënyre.
Zyrtarët e sigurisë në Liban thonë se biperat ishin të mbushur me një sasi të vogël eksplozivi muaj para se pajisjet të hynin në vend. Duke folur për BBC, një ish-ekspert i municioneve të Ushtrisë Britanike, i cili kërkoi të mos emërohej, spekuloi se pajisjet mund të ishin aktivizuar më pas nga një sinjal në distancë.
ĂfarĂ« dihet pĂ«r viktimat?
Një burim i afërt me Hezbollahun i tha AFP se dy nga të vrarët ishin djemtë e dy deputetëve të Hezbollahut. Ata thanë gjithashtu se vajza e një anëtari të Hezbollahut u vra.
Mes të plagosurve ishte edhe ambasadori i Iranit në Liban, Mojtaba Amani. Raportimet në mediat iraniane thanë se plagët e tij ishin të lehta.
Shefi i Hezbollahut, Hassan Nasrallah nuk u lëndua nga shpërthimet, raportoi Reuters duke cituar një burim.
Ministri libanez i Shëndetit Publik Firass Abiad tha se dëmtimet në duar dhe fytyrë përbënin shumicën e lëndimeve.
Duke folur pĂ«r programin Newshour tĂ« BBC-sĂ«, ai tha: âShumica e lĂ«ndimeve duket se janĂ« nĂ« fytyrĂ« dhe veçanĂ«risht nĂ« sy dhe gjithashtu nĂ« dorĂ« me disa gjymtime, qoftĂ« nĂ« duar apo gishta, dhe disa prej tyre kanĂ« lĂ«ndime nĂ«pĂ«r krahĂ«â.Â
Ministri libanez shtoi: âShumica dĂ«rrmuese e njerĂ«zve qĂ« po paraqiten nĂ« dhomat e urgjencĂ«s janĂ« me rroba civile, kĂ«shtu qĂ« Ă«shtĂ« shumĂ« e vĂ«shtirĂ« tĂ« dallosh nĂ«se i pĂ«rkasin njĂ« entiteti tĂ« caktuar si Hezbollahu apo tĂ« tjerĂ«âŠÂ
âPor ne po shohim nĂ« mesin e tyre njerĂ«z tĂ« moshuar ose njerĂ«z shumĂ« tĂ« rinj, si fĂ«mija qĂ« fatkeqĂ«sisht vdiq⊠dhe ka prej tyre qĂ« janĂ« punonjĂ«s tĂ« shĂ«ndetĂ«sisĂ«â, tha ministri.
Jashtë Libanit, 14 persona u plagosën në shpërthime të ngjashme në Sirinë fqinje, sipas Observatori Sirian për të Drejtat e Njeriut.
Kush është përgjegjës?
Deri më tani, askush nuk e ka marrë përgjegjësinë , megjithëse kryeministri i Libanit dhe Hezbollahu kanë fajësuar Izraelin.
Kryeministri Najib Mikati tha se shpĂ«rthimet pĂ«rfaqĂ«sonin njĂ« âshkelje serioze tĂ« sovranitetit libanez dhe njĂ« krim sipas tĂ« gjitha standardeveâ. NjĂ« burim sigurie nĂ« vend akuzoi agjencinĂ« izraelite tĂ« inteligjencĂ«s Mossad se qĂ«ndron pas sulmit, raportoi Reuters.
NĂ« deklaratĂ«n e tij duke akuzuar Izraelin se qĂ«ndron pas sulmeve, Hezbollah tha se e mbante vendin âplotĂ«sisht pĂ«rgjegjĂ«s pĂ«r kĂ«tĂ« agresion kriminal qĂ« synonte gjithashtu civilĂ«tâ.Â
âKy armik tradhtar dhe kriminel sigurisht qĂ« do tĂ« marrĂ« dĂ«nimin e tij tĂ« drejtĂ« pĂ«r kĂ«tĂ« agresion mĂ«katar, pavarĂ«sisht nĂ«se e pret apo joâ, shtoi ai.
ZyrtarĂ« tĂ« paidentifikuar amerikanĂ« dhe izraelitĂ« i thanĂ« Axios se shpĂ«rthimet fillimisht ishin planifikuar si hapje tĂ« njĂ« ofensive âtĂ« gjithanshmeâ kundĂ«r Hezbollahut. Por ditĂ«t e fundit Izraeli u shqetĂ«sua se Hezbollahu ishte vĂ«nĂ« nĂ« dijeni tĂ« planit, kĂ«shtu qĂ« ata u shpĂ«rthyen herĂ«t.
Zyrtarët izraelitë nuk i kanë komentuar akuzat, por shumica e analistëve pajtohen se duket se ai qëndron pas sulmit.
Profesor Simon Mabon, kryetar i MarrĂ«dhĂ«nieve NdĂ«rkombĂ«tare nĂ« Universitetin Lancaster, i tha BBC-sĂ«: âNe e dimĂ« se Izraeli ka njĂ« precedent tĂ« pĂ«rdorimit tĂ« teknologjisĂ« pĂ«r tĂ« gjurmuar objektivin e tijâ, por ai e quajti shkallĂ«n e kĂ«tij sulmi âtĂ« pashembulltâ.Â
Lina Khatib, nga Chatham House me seli nĂ« MbretĂ«rinĂ« e Bashkuar, tha se sulmi sugjeron se Izraeli Ă«shtĂ« infiltruar âthellĂ«â nĂ« ârrjetin e komunikimitâ tĂ« Hezbollahut.
(Tre gra mbërrijnë në një spital në Bejrut për të mësuar për të dashurit e tyre, pas shpërthimeve)
Pse përdor bipera Hezbollahu?
Hezbollahu Ă«shtĂ« mbĂ«shtetur shumĂ« nĂ« biperat si njĂ« mjet komunikimi me teknologji tĂ« ulĂ«t pĂ«r tâu pĂ«rpjekur tĂ« shmangĂ« gjurmimin e vendndodhjes nga Izraeli.
Një biper është një pajisje telekomunikacioni me valë që merr dhe shfaq mesazhe alfanumerike ose zanore.
Telefonat celularë janë braktisur prej kohësh si thjesht shumë të cenueshëm, siç tregoi vrasja e Izraelit ndaj prodhuesit të bombave të Hamasit, Yahya Ayyash, qysh në vitin 1996, kur telefoni atij i shpërtheu në dorë.
Por një operativ i Hezbollahut i tha agjencisë së lajmeve AP se biperat ishin një markë e re që grupi nuk e kishte përdorur më parë. Një zyrtar libanez i sigurisë i tha agjencisë së lajmeve Reuters se rreth 5,000 bipera u sollën në vend rreth pesë muaj më parë.
Etiketat që shihen në fragmente të biperave të shpërthyer tregojnë për një model të quajtur Rugged Pager AR-924. Por prodhuesi tajvanez Gold Apollo ka mohuar çdo përfshirje në këto shpërthimet. Themeluesi, Hsu Ching-Kuang, tha se kompania e tij kishte nënshkruar një marrëveshje me një kompani europiane për të prodhuar pajisjet dhe për të përdorur emrin e kompanisë së tij.
Kur BBC vizitoi kompaninë Gold Apollo të mërkurën, policia lokale po grumbullonte zyrat e kompanisë, duke inspektuar dokumentet dhe duke marrë në pyetje stafin.
Emily Harding, një ish-analiste në CIA, tha se kjo goditje që minon sigurinë e Hezbollahut ishte thellësisht e turpshme për organizatën.
âNjĂ« shkelje e kĂ«saj pĂ«rmasash nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m e dĂ«mshme fizikisht, por gjithashtu do tâi bĂ«jĂ« ata tĂ« vĂ«nĂ« nĂ« dyshim tĂ« gjithĂ« aparatin e tyre tĂ« sigurisĂ«,â tha ajo pĂ«r BBC.
âUnĂ« do tĂ« prisja tâi shoh ata tĂ« kryejnĂ« njĂ« hetim tĂ« brendshĂ«m intensiv qĂ« do tâi shpĂ«rqendrojĂ« ata nga njĂ« luftĂ« e mundshme me Izraelin.âÂ
A do të përshkallëzohet konflikti Hezbollah-Izrael?
Hezbollahu është aleat me armikun kryesor të Izraelit në rajon, Iranin. Grupi është pjesë e Boshtit të Rezistencës të Teheranit dhe është përfshirë në një luftë të nivelit të ulët me Izraelin për muaj të tërë, duke shkëmbyer shpesh raketa dhe bomba përgjatë kufirit verior të Izraelit. Komunitete të tëra janë zhvendosur nga të dyja anët.
Shpërthimet erdhën vetëm disa orë pasi kabineti i sigurisë i Izraelit e bëri kthimin e sigurt të banorëve në veri të vendit një qëllim zyrtar të luftës.
Kryeministri Benjamin Netanyahu i tha njĂ« zyrtari vizitues amerikan se Izraeli âdo tĂ« bĂ«nte atĂ« qĂ« Ă«shtĂ« e nevojshme pĂ«r tĂ« garantuar sigurinĂ« e tijâ.Â
Më herët të hënën, agjencia e sigurisë së brendshme e Izraelit tha se kishte penguar një përpjekje të Hezbollahut për të vrarë një ish-zyrtar.
PavarĂ«sisht tensioneve tĂ« vazhdueshme, vĂ«zhguesit thonĂ« se deri mĂ« tani tĂ« dyja palĂ«t kanĂ« synuar tĂ« frenojnĂ« armiqĂ«sitĂ« pa kaluar kufirin pĂ«r njĂ« luftĂ« tĂ« shkallĂ«s sĂ« plotĂ«. Por ekziston frika se situata mund tĂ« dalĂ« jashtĂ« kontrollit, me Hezbollahun qĂ« tashmĂ« kĂ«rcĂ«non se do tâi pĂ«rgjigjet shpĂ«rthimeve tĂ« sĂ« martĂ«s.
BBC, pĂ«rshtati nĂ« shqip ©LAPSI.ALÂ
The post Pikëpyetjet/ Si i shpërtheu Mossadi mijëra anëtarë të Hezbollahut me një SMS appeared first on Lapsi.al.
Login
