Pretendimi: Atentatori i dytë i Donald Trump është shfaqur në një reklamë të kompanisë BlackRock
Verdikti: E pavërtetë
ââââââââââââââââ-
Pas njĂ« atentati tĂ« dĂ«shtuar kundĂ«r ish-presidentit dhe kandidatit pĂ«r president amerikan Donald Trump mĂ« 15 shtator, nĂ« rrjete sociale po qarkullon pretendimi se autori Ryan Routh Ă«shtĂ« shfaqur nĂ« njĂ« reklamĂ« tĂ« kompanisĂ« BlackRock.Â
Ky pretendim duket se ka lindur nga fakti qĂ« atentatori i parĂ« i Trump, Thomas Matthew Crooks, ishte shfaqur nĂ« sfondin e njĂ« reklame tĂ« BlackRock nĂ« 2022. Kjo lidhje e pĂ«rsĂ«ritur pĂ«rdoret nĂ« rrjet si dyshim pĂ«r pĂ«rfshirje tĂ« kompanisĂ« mĂ« tĂ« madhe nĂ« botĂ« tĂ« investimeve nĂ« kĂ«to atentate ndaj Trump.Â
Megjithatë, pretendimi se Routh ka qenë në një reklamë të BlackRock nuk shoqërohet me ndonjë provë mbështetëse, si ndonjë klip apo imazh nga reklama në fjalë.
Firma e investimeve BlackRock tha pĂ«r AFP se pretendimet qĂ« po qarkullojnĂ« nĂ« rrjet janĂ« âkrejt tĂ« rreme.ââRyan Routh nuk ka qenĂ« kurrĂ« punonjĂ«s i BlackRock dhe as nuk Ă«shtĂ« shfaqur nĂ« ndonjĂ« reklamĂ« tĂ« BlackRock,â tha njĂ« zĂ«dhĂ«nĂ«s i kompanisĂ«.
Një video që po qarkullon online me pretendimin se tregon Routh në reklamën e BlackRock në fakt është marrë nga një protestë pro-Ukrainës në 2022.
Routh akuzohet se ka shkuar në resortin e golfit Trump në Florida të dielën, i armatosur me një pushkë SKS. FBI gjeti armën, dy çanta shpine dhe një kamerë GoPro.
Faktoje ka përgënjeshtruar edhe më parë pretendime lidhur me Ryan Routh.
NĂ« rrjetetkonspiracioniste po qarkullon pretendimi i pazakontĂ« se ish-presidenti amerikan Barack Obama âu ekzekutua me pushkatim nĂ« GITMO, me plumb mbas kokeâ mĂ« 29 shtator 2019. Postimi shoqĂ«rohet me njĂ« foto portret tĂ« ObamĂ«s tĂ« shoqĂ«ruar me njĂ« sĂ«rĂ« nenesh tĂ« Kodit Penal amerikan tĂ« lidhura me tradhtinĂ« dhe mosbindje ndaj rendit kushtetues.Â
Si zakonisht, ky pretendim i jashtëzakonshëm nuk shoqërohet me ndonjë provë, aq më pak të jashtëzakonshme.
Barack Obama shërbeu si president i ShBA nga viti 2008 në 2017, afro-amerikani i parë që mbante këtë pozicion në historinë e vendit.
Pas përfundimit të dy mandateve, ai vijoi të ishte aktiv në politikë, duke bërë fushatë për kandidatë të ndryshëm në zgjedhje të ndryshme në ShBA, përfshi dhe fushatën presidenciale të ish-zëvendësit të tij Joe Biden, i cili u zgjodh në 2020.
Në 29 tetor 2019, një muaj nga data kur konspiracionistët pretendojnë se ai u ekzekutua, Obama foli publikisht në samitin e Fondacionit Obama.
Në 2020, presidenti i atëhershëm Donald Trump pretendoi se Obama kishte kryer tradhëti sepse kishte përgjuar fushatën e Trump. Megjithatë, provat për këto pretendime nuk u mishëruan kurrë. Gjithsesi, nëse Obama do kishte vdekur në 2019, prezumohet me dijeninë e presidentit Trump, këto akuza do të ishin të pakuptimta.
Në korrik 2024, Obama shpalli publikisht mbështetjen e tij për kandidaturën e zv. presidentes Kamala Harris për zgjedhjet presidenciale të kësaj vjeshte. Gjithashtu, në gusht 2024, ai mori pjesë në Konventën Kombëtare të Partisë Demokratike amerikane.
Më 17 shtator, Obama u shfaq në një intervistë me TikTokerin carlos_eduardo_espina, në një përpjekje për të angazhuar votuesit e moshave të reja para zgjedhjeve të nëntorit 2024.
Pretendimi se Obama është vrarë në 2019 është qartazi i rremë.
Një video e fituesit të çmimit Nobel për fizikë, Carlo Rubbia, po shpërndahet në rrjete sociale për të pretenduar se ndryshimi i klimës i shkaktuar nga njeriu nuk ekziston.
Faktoje gjeti videon e plotë të fjalimit të Rubbia në Senatin italian në vitin 2014.
NĂ« video Rubbia thotĂ«: âNga viti 2000 deri nĂ« 2014 temperatura e tokĂ«s nuk u rrit; Ă«shtĂ« ulur me 0.2 gradĂ«. Ne nuk kemi vĂ«rrejtur ndonjĂ« ndryshim tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m klimatik nĂ« 15 vitet e funditâ. Kjo deklaratĂ« bazohet nĂ« tĂ« dhĂ«nat e disponueshme nĂ« atĂ« kohĂ« qĂ« kishin ngjallur interes madje edhe nĂ« media, aq sa fenomeni ka dhe njĂ« faqe nĂ« wikipedia me titullin âhiatusi i ngrohjes globaleâ.
MegjithĂ«se shkalla e saktĂ« e luhatjes sĂ« temperaturĂ«s ndryshon midis shumĂ« matjeve tĂ« disponueshme, deklarata mbĂ«shtetet nga fakti se temperatura e planetit ka mbetur pothuajse gjithmonĂ« mĂ« e ulĂ«t se ajo e vitit shumĂ« tĂ« nxehtĂ« 1998. TĂ« paktĂ«n deri nĂ« vitin 2014, qĂ« shĂ«noi vitin mĂ« tĂ« nxehtĂ« tĂ« regjistruar ndonjĂ«herĂ« qĂ« kur kanĂ« nisur matjet. Ky rekord â siç mund tĂ« shihet nga grafiku i mĂ«poshtĂ«m i NASA â mĂ« pas u kalua nga viti 2015 dhe 2016.
Temperatura mesatare vjetore 1880-2021
Pra, Ă«shtĂ« e qartĂ« se ngadalĂ«simi i ritmit tĂ« ngrohjes nuk dĂ«shmon se klima e planetit nuk po ndryshon. Periudha nĂ«n shqyrtim, 14 vite, Ă«shtĂ« shumĂ« e shkurtĂ«r pĂ«r tĂ« qenĂ« domethĂ«nĂ«se pĂ«r klimatologjinĂ«, pasi disiplina mbĂ«shtetet nĂ« vĂ«zhgime 30-vjeçare. Ădo matje 30-vjeçare e temperaturĂ«s qĂ« pĂ«rfshin periudhĂ«n 1998-2014 do tĂ« tregojĂ« se Toka po ngrohet. Ky dallim Ă«shtĂ« aq i rĂ«ndĂ«sishĂ«m sa artikulli i AdministratĂ«s KombĂ«tare amerikane Oqeanike dhe Atmosferike (NOAA), i cili trajton âpauzĂ«nâ nĂ« ngrohjen globale, Ă«shtĂ« ndryshuar disa herĂ« pĂ«r tĂ« shmangur keqkuptimet.
Rubbia nĂ« fillim tĂ« fjalimit tĂ« tij thotĂ« gjithashtu: âKlima e tokĂ«s ka ndryshuar gjithmonĂ«.â Ai shpjegon se Hanibali nuk do tĂ« kishte mundur kurrĂ« tĂ« kalonte Alpet me elefantĂ« nĂ«se temperatura mesatare nĂ« atĂ« kohĂ« nuk do tĂ« kishte qenĂ« dukshĂ«m mĂ« e lartĂ« se ajo e vitit 2014.
Ky fenomen njihet si âPeriudha e ngrohtĂ« romakeâ dhe Ă«shtĂ« pjesĂ« e njĂ« serie tĂ« madhe luhatjesh klimatike qĂ« prekĂ«n planetin nĂ« periudhĂ«n e Holocenit, e cila vazhdon edhe sot, nga nisja e saj 12 mijĂ« vjet mĂ« parĂ«. Periudha nĂ« fjalĂ« nuk ishte mĂ« e ngrohtĂ« se sot nĂ« nivel global. Temperaturat mĂ« tĂ« larta prekĂ«n vetĂ«m disa rajone tĂ« botĂ«s.
Pra, kĂ«to ndryshime nuk e mohojnĂ« se ngrohja globale, e cila ka vazhduar qĂ« nga fundi i viteve 1800, shkaktohet nga veprimtaria e njeriut. Rubbia e thotĂ« vetĂ« se âka patur njĂ« ndryshim nĂ« temperaturĂ« qĂ« Ă«shtĂ« konsideruar disi si prania e njeriut. TĂ« mos harrojmĂ« se kur kam lindur [mĂ« 1934] popullsia e TokĂ«s ishte 3.7 herĂ« mĂ« e vogĂ«l se sa Ă«shtĂ« sot. Dhe konsumi i energjisĂ« primare Ă«shtĂ« rritur 11 herĂ« nĂ« jetĂ«n timeâ.
Konsensusi shkencor mbi antropogjenezĂ«n (origjinĂ«n njerĂ«zore) e ngrohjes globale ka qenĂ« prej kohĂ«sh shumĂ« i gjerĂ«. NĂ« vitin 2021 verdikti zyrtar i raportit tĂ« Panelit NdĂ«rqeveritar pĂ«r Ndryshimet Klimatike (IPCC) ishte se ndryshimi i klimĂ«s Ă«shtĂ« âpa dyshimâ i shkaktuar nga veprimtaria njerĂ«zore.
Edhe nĂ«se disa nga fjalitĂ« e fizikantit tĂ« nxjerra nga konteksti mund tĂ« japin pĂ«rshtypjen se Rubbia mohon ekzistencĂ«n apo antropogjenezĂ«n e ndryshimeve klimatike, fjalimi i plotĂ« bĂ«n tĂ« qartĂ« se nĂ« realitet ai pajtohet me 99.9% tĂ« komunitetit shkencor: Kriza klimatike ekziston dhe pĂ«rgjegjĂ«sia Ă«shtĂ« e qenieve njerĂ«zore.Â
Mendimi i Rubbia Ă«shtĂ« i dukshĂ«m nĂ« pasazhe si ai kur ai thotĂ«: âSot ndryshimi i klimĂ«s dhe CO2 Ă«shtĂ« njĂ« rritje eksponenciale qĂ« nuk ka shfaqur as tendencĂ« pĂ«r tâu ulur.â Gjithashtu, nĂ« fjalĂ«n pĂ«rmbyllĂ«se tĂ« tij ai deklaron: âNĂ«pĂ«rmjet inovacionit teknologjik dhe nĂ«pĂ«rmjet zhvillimit tĂ« ideve tĂ« reja mund tĂ« çohet pĂ«rpara programi. Problemi Ă«shtĂ« bllokimi i emetimeve tĂ« CO2; kjo mund tĂ« bĂ«het duke pĂ«rdorur gaz natyror pa emetim CO2. Dhe ne kemi eksperimente qĂ« po bĂ«jmĂ«, tĂ« cilat tregojnĂ« se kjo mund tĂ« bĂ«het. Pse nuk ka njeri qĂ« merret me kĂ«tĂ«? Zoti ministĂ«r? Do tĂ« doja ta dija kĂ«tĂ«â.
Një faqe në Facebook e quajtur Parcela e humbur Al pretendon se Posta Shqiptare po shet pakot e humbura për vetëm 1 euro.
NĂ«se lexuesi ndjek lidhjen e pĂ«rfshirĂ« nĂ« postim, dĂ«rgohet nĂ« njĂ« faqe interneti qĂ« i pĂ«rngjan asaj tĂ« PostĂ«s Shqiptare. PĂ«r mos tâu mashtruar, lexuesi duhet tĂ« kontrollojĂ« adresĂ«n e faqes, shĂ«nuar me tĂ« kuqe nĂ« imazhin e mĂ«poshtĂ«m. NĂ« kĂ«tĂ« rast, dallohet se adresa nuk i pĂ«rket PostĂ«s Shqiptare, por nis me âgosdeal1.spaceâ.
NjĂ« kĂ«rkim nĂ« rrjet me termin âgodsdeal1â tregon se faqja ScamAdviser, e cila gjurmon skemat e mashtrimet nĂ« faqet online, vlerĂ«son se kjo faqe me gjasa Ă«shtĂ« skemĂ« mashtrimi. Dy tregues tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m janĂ« fakti qĂ« pronari i faqes fsheh identitetin dhe qĂ« faqja Ă«shtĂ« shumĂ« e re. Profili Parcela e humbur Al gjithashtu Ă«shtĂ« krijuar mĂ« 17 shtator 2024, dhe ka vetĂ«m postimin e mĂ«sipĂ«rm, tĂ« po tĂ« njejtĂ«s datĂ«.
Nëse ndjekim udhëzimet e faqes së rreme, i pëgjigjemi disa pyetjeve dhe shfaqet njoftimi i mëposhtëm, i cili na kërkon të zgjedhim një pako.
Kutia e parë që zgjodhëm rezulton të jetë bosh. Në përpjekjen e dytë, duket se zgjodhëm saktë.
Pas zgjedhjes së pakos së duhur, dërgohemi në një faqe ku duhet të plotësojmë të dhënat personale dhe të pagesës.
NĂ« pjesĂ«n e procesit ku duhet tĂ« fusim tĂ« dhĂ«nat e pagesĂ«s, vĂ«mĂ« re njĂ« shĂ«nim nĂ« fund tĂ« faqes i cili na bĂ«n me dije se duke futur kĂ«to tĂ« dhĂ«na ne nĂ« fakt po biem dakord qĂ« tĂ« faturohemi âŹ38.95 çdo muaj.
Kjo është një mënyrë që mashtruesit përdorin për të zhvatur para nga përdoruesit e rrjeteve sociale, e përshkruar edhe këtu.
Shtatorin e kaluar Posta Shqiptare njoftoi zyrtarisht se identiteti i saj po keqpĂ«rdorej nĂ« njĂ« skemĂ« tĂ« ngjashme nĂ« rrjetet sociale.Â
Një foto që po qarkullon në rrjete sociale duket se tregon një grup ushtarësh të shtrirë anës një rruge. Imazhi përmban një flamur izraelit dhe shigjeta të kuqe që tregojnë njolla të lagura në pantallonat e personave të shtrirë.
Me anë të motorit të kërkimit pamor TinEye, Faktoje gjeti se imazhi i mësipërm qarkullon në rrjet që në vitin 2012.
Në Nëntor 2012, ushtria izraelite (IDF) nisi Operacionin Shtylla e Mbrojtjes, një fushatë tetë-ditore në Rripin e Gazës. Sipas UNHCR, 174 palesitnezë u vranë dhe qindra u plagosën. Nga ana e tyre, Hamas vijoi bombardimin me raketa ndaj Izraelit si pjesë e operacionit Gurë Balte të Pjekur. Tel Avivi u godit për herë të parë që në 1991. Gjashtë izraelitë vdiqën si pasojë.
Megjithatë, në imazhinqë është botuarnë 2012 dallohen vetëm ushtarët e shtrirë në rrugë, jo njollat e lagura në pantallonat e tyre.
Foto origjinale (lart) dhe foto e manipuluar (poshtë)
Mesa duket imazhi i mësipërm është manipuluar duke i shtuar njollat me anë të programeve kompjuterike.
Pas një atentati të dështuar kundër ish-presidentit dhe kandidatit për president amerikan Donald Trump më 15 shtator, në rrjete sociale po qarkullon pretendimi se autori Ryan Routh ka qenë mercenar me Legjionin e Huaj të Ukrainës.
Routh akuzohet se ka shkuar në resortin e golfit Trump në Florida të dielën, i armatosur me një pushkë SKS. FBI gjeti armën, dy çanta shpine dhe një kamerë GoPro.
Sipas BBC, Routh postonte shpesh nĂ« rrjete sociale duke inkurajuar luftĂ«tarĂ«t e huaj tĂ« shkojnĂ« nĂ« UkrainĂ« pĂ«r tĂ« luftuar kundĂ«r RusisĂ«. Ai e pĂ«rshkruan veten si âkordinator vullnetar.â
Routh u intervistua nga The New York Times në vitin 2023 për një artikull mbi amerikanët që dolën vullnetarë për të ndihmuar në luftën në Ukrainë. Routh, i cili nuk kishte përvojë ushtarake, tha se kishte udhëtuar drejt Ukrainës pas pushtimit të Rusisë dhe donte të rekrutonte ushtarë afganë për të luftuar atje.
MegjithatĂ«, ai nuk ka marrĂ« pjesĂ« nĂ« luftime. NĂ« vitin 2022, 56-vjeçari u refuzua nga Legjioni i Huaj i UkrainĂ«s sepse nuk kishte pĂ«rvojĂ« ushtarake. Legjioni i Huaj tha pĂ«r BBC se Routh âasnjĂ«herĂ« nuk ka qenĂ« pjesĂ« e legjionit, as i lidhur me me legjionin ⊠nĂ« asnjĂ« cilĂ«siâ.
NjĂ« vullnetar i legjionit e pĂ«rshkroi Routh si njĂ« prani kaotike qĂ« âpo bĂ«nte mĂ« shumĂ« dĂ«m sesa mirĂ«â. Vullnetari tha se Routh ishte nĂ« UkrainĂ« nĂ« prill 2022.
Ofertat e tij pĂ«r tĂ« rekrutuar numra tĂ« mĂ«dhenj nga e gjithĂ« bota pĂ«r tĂ« luftuar pĂ«r UkrainĂ«n ânuk ishin realisteâ, tha Oleksandr Shaguri, njĂ« oficer i Departamentit tĂ« Koordinimit tĂ« tĂ« Huajve tĂ« KomandĂ«s sĂ« Forcave TokĂ«sore. Ai tha pĂ«r CNN, se âmĂ«nyra mĂ« e mirĂ« pĂ«r tĂ« pĂ«rshkruar mesazhet [e Routh] Ă«shtĂ« â ide deliranteâ.Â
Revista Rolling Stone raporton se vullnetarĂ« tĂ« lidhur me Legjionin e Huaj pĂ«r Mbrojtjen e UkrainĂ«s filluan tĂ« sinjalizonin publikisht pĂ«r Routh gjatĂ« verĂ«s: âParalajmĂ«rim pĂ«r Ryan Routh: Ai nuk Ă«shtĂ«, dhe kurrĂ« nuk ka qenĂ« i lidhur me Legjionin NdĂ«rkombĂ«tar ose me Forcat e Armatosura tĂ« UkrainĂ«s⊠Ai po keqinterpreton veten dhe gĂ«njen shumĂ« njerĂ«z.â
Ushtria ukrainase ka mohuar çfarëdo lidhje me Routh.
âShtetasi amerikan Ryan Routh nuk ka shĂ«rbyer kurrĂ« nĂ« Legjionin NdĂ«rkombĂ«tar tĂ« DrejtorisĂ« kryesore tĂ« InteligjencĂ«s tĂ« MinistrisĂ« sĂ« Mbrojtjes sĂ« UkrainĂ«s, [dhe] nuk ka asnjĂ« lidhje me njĂ«sinĂ«â, shkroi njĂ«sia e InteligjencĂ«s sĂ« Mbrojtjes sĂ« Legjionit NdĂ«rkombĂ«tar nĂ« njĂ« deklaratĂ« zyrtare. âThashethemet e shpĂ«rndara nĂ« media tĂ« caktuara nuk janĂ« tĂ« vĂ«rteta.â
Pretendimi: Koreja e Jugut ka nisur hetimet për nanoteknologjinë e gjetur në miliarda vaksina mRNA.
Verdikti: E paprovuar
NjĂ« artikull i portalit mast.al pretendon se Korea e Jugut ka nisur hetimet pĂ«r ânanoknologjinĂ« âgjenocideâ tĂ« mRNA-sĂ« tĂ« gjetur nĂ« miliarda vaksinaâ anti-Covid.
NĂ« brendinĂ« e tij, artikulli nuk jep asnjĂ« referencĂ« apo burim. Ai nuk jep titullin e ndonjĂ« studimi apo ndonjĂ« shkencĂ«tari, duke pĂ«rdorur thjesht termin âshkencĂ«tarĂ«t mĂ« me zĂ« koreanĂ«â.
Artikulli pretendon se âshkencĂ«tarĂ«t koreanĂ« zbuluan se flakonĂ«t e vaksinĂ«s mRNA qĂ« i pĂ«rkasin Moderna dhe Pfizer-BioNTech pĂ«rmbajnĂ« kĂ«to nanogrimca vetĂ«montuese.â
Termi ânanogrimca vetĂ«montueseâ Ă«shtĂ« pĂ«rdorur mĂ« parĂ« nga konspiracionistĂ«t anti-vaksinĂ« referuar njĂ« studimi me titull âVetĂ«-montimi nĂ« kohĂ« reale i strukturave artificiale tĂ« dukshme stereomikroskopike nĂ« kampionĂ« tĂ« inkubuar tĂ« produkteve tĂ« mRNA kryesisht nga Pfizer dhe Moderna: NjĂ« Studim GjithĂ«pĂ«rfshirĂ«s AfatgjatĂ«,â botuar nĂ« korrik 2024 nĂ« botimin Revista NdĂ«rkombĂ«tare e TeorisĂ«, PraktikĂ«s, dhe Hulumtimit tĂ« Vaksinave (IJVTPR).
Ky studim, megjithatĂ«, nuk Ă«shtĂ« kryer nga âshkencĂ«tarĂ«t mĂ« me zĂ« koreanĂ«â, por nga njĂ« njĂ« gjinekologe nga Korea e Jugut dhe njĂ« profesor gjuhĂ«sie nga Japonia. AsnjĂ«ri prej tyre nuk Ă«shtĂ« ekspert mikrobiologjie apo vaksinash.
Vlen të përmendet se revista IJVTPR është një revistë që doli gjatë pandemisë Covid-19 dhe që nga numri i parë ka botuar artikuj kritikë ndaj vaksinave që po zhvilloheshin kundër Covid-19. Përveç kësaj, bordi i saj editorial përbëhet nga profesionistë të letërsisë, filozofisë, gjuhësisë dhe drejtësisë, ndër të tjera, pra jo specialistë të imunologjisë.
EkspertĂ« tĂ« sĂ«mundje infektive kanĂ« shprehur skepticizĂ«m lidhur me kĂ«tĂ« studim.Â
Dr. James Lawler nga Divizioni i SĂ«mundjeve Infektive nĂ« QendrĂ«n MjekĂ«sore tĂ« Universitetit tĂ« NebraskĂ«s tha pĂ«r Lead Stories se IJVTPR, ku u botua studimi ânuk Ă«shtĂ« revistĂ« e vĂ«rtetĂ«.â
âStudimi ⊠duhet tĂ« bĂ«het rast studimor se si tĂ« dallojmĂ« dezinformimin. PĂ«rmbajtja Ă«shtĂ« dĂ«rdĂ«llitje shkencore pa bazĂ« nĂ« biologjinĂ« reale apo metodĂ«n shkencore. PĂ«r tĂ« qenĂ« i sinqertĂ«, Ă«shtĂ« njĂ« dĂ«rdĂ«llitje relativisht amatore, qĂ« njĂ« person i arsyeshĂ«m me njĂ« arsim biologjik tĂ« nivelit tĂ« shkollĂ«s sĂ« mesme duhet tĂ« jetĂ« nĂ« gjendje ta pĂ«rgĂ«njeshtrojĂ« lehtĂ«sisht.Â
Seksionet e metodave dhe rezultateve janĂ« tĂ« gjera, duke pasqyruar njĂ« praktikĂ« tĂ« zakonshme nĂ« dezinformim dhe propagandĂ« pĂ«r tĂ« trullosur lexuesit me njĂ« vĂ«llim tĂ« madh proze qĂ« tingĂ«llon si shkencore. Por, siç e pĂ«rmenda, cilĂ«sia e pĂ«rgjithshme Ă«shtĂ« amatore. Nuk sheh çdo ditĂ« vizatime me ngjyra dhjami nĂ« njĂ« revistĂ« shkencore,â tha Lawler.
Vizatimi në fjalë
Ai theksoi dhe tregues tĂ« tjerĂ« qĂ« studimi Ă«shtĂ« âpropagandĂ« e sajuarâ:Â
âKĂ«to pĂ«rfshijnĂ« faktin se âInternational Journal of Vaccine Theory, Practice, and Researchâ nuk Ă«shtĂ« njĂ« revistĂ« e vĂ«rtetĂ«. NjĂ« kĂ«rkim i shpejtĂ« nĂ« databazĂ«n e BibliotekĂ«s KombĂ«tare tĂ« MjekĂ«sisĂ« sĂ« ShBA konfirmon se kjo revistĂ« nuk Ă«shtĂ« e kataloguar nĂ« revistat shkencore tĂ« rishikuara nga kolegĂ«t.
Treguesi i dytĂ« Ă«shtĂ« se autorĂ«t nuk duket se kanĂ« ndonjĂ« ekspertizĂ« legjitime nĂ« kĂ«tĂ« fushĂ«. NjĂ«ri Ă«shtĂ« njĂ« gjinekologe qĂ« duket se ka klinikĂ«n e saj nĂ« Kore, gjĂ« qĂ« vĂ«shtirĂ« se Ă«shtĂ« kualifikim pĂ«r tĂ« qenĂ« ekspert nĂ« vaksina, toksikologji ose ânanobotĂ«â (çfarĂ«do janĂ« ato).
Autori tjetĂ«r Ă«shtĂ« njĂ« âprofesor i gjuhĂ«sisĂ« sĂ« aplikuarâ nĂ« Okinawa Christian University. PĂ«rsĂ«ri, vĂ«shtirĂ« tĂ« kuptohet se si kjo i jep atij ndonjĂ« ekspertizĂ« tĂ« aplikueshme. NjĂ« vizitĂ« e shpejtĂ« nĂ« faqen e internetit tĂ« kĂ«tij universiteti konfirmon se ata nuk kanĂ« asnjĂ« departament nĂ« shkencat e jetĂ«s, ose ndonjĂ« shkencĂ« tjetĂ«r.
[âŠ]
Struktura e eksperimentit (e përdor këtë term lehtësisht) të diskutuar në studim nuk është shkencërisht e shëndoshë dhe është sinqerisht e çuditshme.
Materialet qĂ« ata pĂ«rshkruajnĂ« se pĂ«rdorĂ«n nĂ« âeksperimentetâ e tyre pĂ«rfshijnĂ« birrĂ«n soju (njĂ« pije e distiluar koreane), spermĂ« dhe njĂ« karikues celulari pa tela. Nuk po gĂ«njej.
NdĂ«rsa kjo tingĂ«llon si njĂ« natĂ« e çmendur nĂ« Seoul, nuk tingĂ«llon vĂ«rtet si shkencĂ« e mirĂ«. Sepse nuk Ă«shtĂ«.â
Dr. William Schaffner, profesor i mjekĂ«sisĂ« nĂ« divizionin e sĂ«mundjeve infektive nĂ« QendrĂ«n MjekĂ«sore tĂ« Universitetit Vanderbilt tha se studimi âĂ«shtĂ« shkruar nĂ« njĂ« mĂ«nyrĂ« disi informale, nĂ« njĂ« revistĂ« jo shumĂ« tĂ« spikatur. NĂ«se ky do tĂ« ishte vĂ«rtet njĂ« zbulim revolucionar i vĂ«rtetuar nga tĂ« tjerĂ«, virologĂ« molekularĂ«, pĂ«r shembull⊠UnĂ« mendoj se do tĂ« botohej nĂ« njĂ« revistĂ« tĂ« zakonshme. KĂ«shtu qĂ« unĂ« jam shumĂ« skeptik.â
Ai theksoi se vendet nĂ« mbarĂ« botĂ«n kanĂ« sisteme tĂ« mbikĂ«qyrjes sĂ« sigurisĂ« sĂ« vaksinave qĂ« mbulojnĂ« miliarda njerĂ«z dhe do tĂ« sinjalizonin nĂ«se diçka si ânanorobotĂ«tâ po gjeheshin tek njerĂ«zit: âNuk ka patur asnjĂ« shqetĂ«sim sigurie nĂ« lidhje me, po vendos thonjĂ«za, ânanobotĂ«tâ nĂ« vaksina. Dhe sigurisht, Administrata amerikane e Ushqimit dhe Barnave (FDA) dhe agjenci homologe nĂ« vende tĂ« tjera nuk kanĂ« qenĂ« nĂ« gjendje tĂ« pĂ«rcaktojnĂ« se tĂ« ashtuquajturit ânanobotĂ«â gjenden ose tek njerĂ«zit ose tek vaksinat mRNA.â Lawler pĂ«rfundoi duke thĂ«nĂ« se ânuk ka nanobotĂ« apo aditivĂ« tĂ« tjerĂ« dashakeqĂ« dhe misterioz nĂ« vaksinat anti-Covid tĂ« miratuara nga FDA. Kontrolli i cilĂ«sisĂ«, kriteret e dokumentacionit dhe kriteret e vlerĂ«simit tĂ« pavarur laboratorik tĂ« FDA janĂ« mĂ« tĂ« rreptat nĂ« botĂ«. Vaksinat tona kundĂ«r Covid-19 kanĂ« profile tĂ« shkĂ«lqyera sigurie, u janĂ« administruar miliarda njerĂ«zve nĂ« mbarĂ« globin dhe kanĂ« shpĂ«tuar dhjetĂ«ra miliona jetĂ«. Ne duhet tĂ« festojmĂ« arritjen e mahnitshme nĂ« shkencĂ«n amerikane qĂ« ato pĂ«rfaqĂ«sojnĂ«.â
Pretendimi: Presidenti amerikan Joe Biden është aq i moshuar se nuk e ka vënë re që ka vënë një kapele me emrin e kundërshtarit të tij politik Donald Trump
NjĂ« foto e presidentit amerikan Joe Biden me njĂ« kapele qĂ« shkruan âTrump 2024â po qarkullon nĂ« rrjete sociale si dĂ«shmi e gafĂ«s sĂ« rradhĂ«s sĂ« tij pĂ«r shkak tĂ« moshĂ«s.
Me anë të motorit të kërkimit pamor Google Lens, Faktoje gjeti se foto e mësipërme është shkrepur në Shanksville, Pennsylvania në përvjetorin e sulmeve të 11 shtatorit.
NdĂ«rsa ishte nĂ« Shanksville, Biden vizitoi stacionin vendas tĂ« zjarrfikĂ«sve. GjatĂ« vizitĂ«s Biden shfaqet duke folur me njĂ« burrĂ« me njĂ« kapele tĂ« Trump.Â
Biden, i cili hoqi dorĂ« nga rikandidimi pĂ«r president dhe mbĂ«shteti kandidaturĂ«n e zv. presidentes Kamala Harris, i ofroi burrit njĂ« kapele me logon presidenciale nĂ« kĂ«mbim tĂ« kapeles sĂ« Trump.Â
MbĂ«shtetĂ«si i Trump e pyet Biden nĂ«se do tâi firmoste kapelen. Biden pranon dhe burri e tall duke i thĂ«nĂ«: âA e mbani mend emrin tuaj?â Presidenti pĂ«rgjigjet me shaka se ânuk e mban mend emrinâ sepse Ă«shtĂ« âi ngadaltĂ«â, gjĂ« qĂ« shkakton tĂ« qeshura nĂ« turmĂ«.
Biden mĂ« pas u tall se i duhej kapelja Trump e burrit dhe ky i fundit i kĂ«rkoi qĂ« ta vendoste nĂ« kokĂ«. Pasi tha fillimisht âNuk po shkoj aq largâ, Biden pĂ«rfundimisht e vuri kapelen me Trump, duke fituar duartrokitje nga turma dhe mbĂ«shtetĂ«si i Trump. âJam krenar pĂ«r ju tani,â tha mbĂ«shtetĂ«si i Trump.
ZĂ«dhĂ«nĂ«si i ShtĂ«pisĂ« sĂ« BardhĂ« AndreĂ« Bates e pĂ«rshkroi kĂ«tĂ« veprim si njĂ« gjest uniteti. Bates tha: âNĂ« Stacionin e ZjarrfikĂ«sve nĂ« Shanksville, [presidenti] foli pĂ«r unitetin dypartiak tĂ« vendit pas 11 shtatorit dhe tha se duhej tâi riktheheshim atij. Si njĂ« gjest domethĂ«nĂ«s, ai i dha njĂ« kapelĂ« njĂ« mbĂ«shtetĂ«si tĂ« Trump, i cili mĂ« pas tha se nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n frymĂ«, [presidenti] duhet tĂ« vinte kapelĂ«n e tij me Trump. Ai e vuri pĂ«r njĂ« kohĂ« tĂ« shkurtĂ«r.â
GjatĂ« sĂ« njejtĂ«s vizitĂ«, Biden kĂ«shilloi me shaka turmĂ«n e mbledhur âtĂ« mos hanin qen dhe maceâ duke iu referuar pretendimit tĂ« Trump se emigrantĂ« nga Haiti âpo hanĂ« kafshĂ«t shtĂ«piake tĂ« njerĂ«zveâ nĂ« Springfield, Ohio.
Pretendimi: Kjo video tregon televizionin kombëtar hollandez që demonstron lodra seksi në një emision për fëmijë.
Verdikti: E pavërtetë
âââââââââââââââââ- NjĂ« video qĂ« duket se tregon disa vajza tĂ« vogla duke luajtur me lodra seksi po qarkullon nĂ« rrjet me pretendimin se tregon njĂ« emision pĂ«r fĂ«mijĂ« nĂ« televizionin kombĂ«tar hollandez. Ky sillet si shembull i degjenerimit europiano-perĂ«ndimor.
Me anë të motorit të kërkimit pamor Google Lens, Faktoje gjeti se klipi i mësipërm është shkëputur nga një video më e gjatë, e botuar në vitin 2017.
Megjithatë, ajo nuk është pjesë e ndonjë emisioni për fëmijë, por e një fushate sensibilizuese kundër prostitucionit të fëmijëve.
Video e plotĂ« tregon vajzat e vogla duke luajtur ne mĂ«nyrĂ« tĂ« pafajshme me lodrat e seksit qĂ« nxjerrin nga njĂ« kuti, dhe duke spekuluar se pĂ«r çfarĂ« mund tĂ« pĂ«rdoren, me imagjinatĂ«n e pafajshme tĂ« njĂ« fĂ«mije. Sugjerimet pĂ«rfshijnĂ« ânjĂ« shkopâ, âokllaiâ dhe âvrasĂ«se mizashâ.
MĂ« pas nĂ« ekran shfaqet njĂ« mesazh qĂ« thotĂ«: âImagjinatĂ« e pafajshme pĂ«r kĂ«to vajza. Realitet i tmerrshĂ«m pĂ«r tĂ« tjera.â
Këto pamje pasohen nga një video e xhiruar me kamera të fshehtë që tregon një vajzë 7 vjeç duke u ofruar për seks.
Filmi nga Free A Girl, njĂ« organizatĂ« ndĂ«rkombĂ«tare pĂ«r lirimin e vajzave tĂ« vogla nga prostitucioni, u krijua pĂ«r tĂ« theksuar mesazhin se âseksi nuk Ă«shtĂ« lojĂ« fĂ«mijĂ«shâ. Drejtoresha dhe bashkĂ«themeluesja e Free A Girl, Evelien Hölsken, tha: âRreth dy milionĂ« fĂ«mijĂ« nĂ« tĂ« gjithĂ« botĂ«n janĂ« tĂ« pĂ«rfshirĂ« nĂ« prostitucion, nga tĂ« cilat 1.2 milionĂ« janĂ« nĂ« Indi. Vajzat detyrohen tĂ« bĂ«jnĂ« seks çdo ditĂ« me dhjetĂ«ra meshkuj.â
NĂ« pĂ«rvjetorin e rrĂ«zimit tĂ« Kullave Binjake nĂ« New York mĂ« 11 shtator 2001, rrjetet sociale ringjallin teoritĂ« konspirative qĂ« pretendojnĂ« se â11 shtatori ishte punĂ« e brendshme.â
NjĂ« version i kĂ«saj teorie po qarkullon nĂ« rrjete sociale bazuar nĂ« pretendimin se pasaportat e terroristĂ«ve tĂ« pĂ«rfshirĂ« u gjetĂ«n, çuditĂ«risht, nĂ«n rrĂ«nojat e kullave dhe kĂ«shtu u identifikuan autorĂ«t.Â
Me anë të motorit të kërkimit pamor Google Lens, Faktoje gjeti se pasaportat në imazhin e sipërm i përkasin Satam al-Suqami dhe Saeed al-Ghamdi.
Sipas Komisionit KombĂ«tar pĂ«r 11 Shtatorin, i krijuar nga Kongresi amerikan pĂ«r tĂ« hetuar tĂ« gjitha aspektet e sulmeve terroriste tĂ« 11 shtatorit, katĂ«r nga pasaportat e 11 terroristĂ«ve u gjetĂ«n.Â
âDy prej tyre u gjetĂ«n nĂ« vendrrĂ«zimin e fluturimit 93 tĂ« United Airlines nĂ« Pensilvani. KĂ«to janĂ« pasaportat e Ziad Jarrah dhe Saeed al-Ghamdi. NjĂ«ra i pĂ«rkiste njĂ« terroristi nĂ« fluturimin 11 tĂ« American Airlines. Kjo Ă«shtĂ« pasaporta e Satam al-Suqami. NjĂ« kalimtar e gjeti atĂ« dhe ia dha njĂ« detektivi tĂ« policisĂ« sĂ« New York pak para se tĂ« shembeshin kullat,â u raportua nĂ« Komision.
Pra, asnjĂ«ra nga pasaportat nĂ« foto nuk u gjet nĂ«n rrenojat e Kullave Binjake.Â
Pasaporta e al-Suqami u gjet nĂ« rrugĂ« nga njĂ« kalimtar, pĂ«rpara se tĂ« rrĂ«zoheshin kullat.Â
Ndërsa pasaporta e al-Ghamdi nuk ishte kurrë në New York. Al-Ghamdi ishte një nga terroristët që morën peng fluturimin 93 të United Airlines, me qëllim për ta përplasur atë me godinën e Kapitolit në Washington D.C. Megjithatë, ky fluturim u rrëzua në Shanksville, Pennsylvania. Kjo, si pasojë e një përpjekje nga ana e pasagjerëve dhe ekuipazhit për të rimarrë kontrollin e avionit nga terroristët.
Pasaporta e al-Ghamdi, bashkë me pasaportën e një tjetër pengmarrësi, Ziad Jarrah, u gjet në vendrrëzimin e fluturimit 93 në Pennsylvania.
Një video që po qarkullon në rrjete sociale duket se tregon një djalë të ri, i cili shtrihet në autostradë ndërsa dy kamionë i kalojnë përsipër.
Përpara se dikush të frymëzohet nga i riu në video dhe të përpiqet të bëjë një veprim të ngjashëm, duhet saktësuar se gjasat janë që video e mësipërme është e manipuluar.
Me anĂ« tĂ« motorit tĂ« kĂ«rkimit pamor Google Lens, Faktoje gjeti se video daton nĂ« vitin 2018. NĂ« videon e plotĂ«, djaloshi i flet kameras rusisht duke thĂ«nĂ«: âAi momenti kur humb bastin se Rusia do futej nĂ« gjysmĂ«finale,â duke iu referuar Kampionatit BotĂ«ror tĂ« Futbollit tĂ« vitit 2018.
Treguesit kryesorĂ« qĂ« kjo video Ă«shtĂ« manipuluar janĂ« fakti qĂ« kamionĂ«t nuk frenojnĂ« apo pĂ«rpiqen tĂ« devijojnĂ« kur i riu u del pĂ«rpara.Â
Më tej, duket se kamioni i parë, i cili duket sikur i kalon sipër të riut të shtrirë në mes të rrugës, është tepër i ulët. Nëse video do të ishte reale, i riu nuk do të kishte evituar, edhe i shtrirë, përplasjen me të.
Pasi kamioni i parë i kalon sipër, i riu i shtrirë rrotullohet për të ikur, por përpara se të mundet një kamion i dytë kalon mbi të. Në video duket sikur i riu kalon tej për tej rrotave të kamionit të dytë, i padëmtuar. Kjo gjë do të ishte e pamundur nëse video nuk do ishte manipuluar.
Video me gjasa është prodhuar me programe kompjuterike, duke kombinuar dy video të xhiruara në të njejtin vend, nga i njejti kënd, por në kohë të ndryshme. Gjeni më poshtë një demonstrim nga Youtuberi Captain Disillusion.
Një imazh i postuar nga publicisti Alfred Cako duket se tregon dy peisazhe pothuajse identike, njëra pretendohet nga Marsi dhe tjetra nga Algjeria.
NĂ« imazhin e sipĂ«rm, nĂ« peisazh duken dy objekte, roveri Perseverance dhe helikopteri Ingenuity. MegjithatĂ«, kĂ«to dy objekte janĂ« kopjuar nga njĂ« ilustrim i NASA dhe janĂ« mbivendosur nĂ« peisazh.Â
Ky manipulim është bërë shkel e shko, duke mos marrë parasysh përmasat reale të këtyre dy objekteve. Në imazh, dy objektet duken sikur kanë të njejtën madhësi, ndërsa në realitet Perseverance është 2.7 m i gjatë dhe Ingenuity është më pak se 60 cm i gjatë.
Krahasim mes përmasave reale të dy objekteve hapësinore
Krijuesi i imazhit nuk ka marrë parasysh faktin që është e pamundur të shkrepësh një foto të tillë në Mars. Aktualisht janë pesë rovera të NASA që veprojnë në sipërfaqen e Marsit. Secili prej tyre është ndërtuar posaçërisht për të studiuar veçori të caktuara të planetit. I vetmi rover tjetër në veprim përveç Perseverance është Curiosity, i cili u hodh në vitin 2012. Ai ndodhet afërsisht 3700 km nga vendi i uljes së Perseverance në Kraterin Jazzer
Fotot e vetme që tregojnë dhe Ingenuity dhe Perseverance janë bërë me kamerën e montuar në krahun e roverit më të fundit të NASA. Në këtë mënyrë, roveri Perseverance ishte në gjendje të bënte një selfie me helikopterin Ingenuity aty pranë.
Selfie e Perseverance dhe Ingenuity (në sfond) në Mars
Foto që pretendohet se tregon Marsin nuk mund të gjendet në faqen e NASA apo të agjensisë hapësinore kineze (CNSA), të vetmet agjensi që kanë dërguar rovera në Mars. Asnjë nga këto agjensi nuk e ka prezantuar këtë foto si pamje nga Marsi.
Fotografi Gregory Rohart konfirmoi pĂ«r AFP se ai kishte shkrepur vĂ«rtet foton e poshtme nĂ« Algjeri, mĂ« 6 janar 2009. âUnĂ« e bĂ«ra kĂ«tĂ« foto nĂ« Algjeri duke ecur nĂ« shkretĂ«tirĂ«n Tadrart,â shpjegoi ai. âSi fotograf, padyshim qĂ« nuk mĂ« pĂ«lqen qĂ« njĂ« nga fotot e mia tĂ« pĂ«rdoret pa marrĂ«veshjen time, dhe aq mĂ« pak qĂ« ajo tĂ« devijohet nga kuptimi i saj origjinal.â
Foto e âMarsitâ dukshĂ«m Ă«shtĂ« prodhuar duke manipuluar foton e Rohart. Kjo vĂ«rrehet nĂ« hijet qĂ« janĂ« tĂ« njejta nĂ« dyja imazhet.
Pretendimi: Kjo video tregon arrestimin e protestuesve kundër emigrimit në Mbretërinë e Bashkuar
Verdikti: Mungon konteksti
ââââââââââââââââ-
Një video që tregon arrestimin e disa të rinjve nga policia britanike po shpërndahet në rrjete sociale me pretendimin se të arrestuarit ishin protestues kundër politikave të emigrimit.
Postimi i referohet një vale protestash anti-emigrim që përfshiu Mbretërinë e Bashkuar në fund të korrikut 2024, pas një sulmi me thikë që i mori jetën 3 vajzave të vogla në Southport më 29 korrik.
Megjithatë, me anë të motorrit të kërkimit pamor Google Lens Faktoje gjeti se video e mësipërme është botuar në 27 qershor 2024, një muaj para nisjes së protestave në fjalë.
Sipas mediavebritanike, video nĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« tregon arrestimin e aktivistĂ«ve tĂ« grupit ambjentalist âJust Stop Oilâ mĂ« 27 qershor 2024.
Sipas një deklarate nga policia e Hackney, aktivistët u arrestuan nën akuzën e komplotit për të prishur infrastrukturën kombëtare:
âNe dimĂ« qĂ« Just Stop Oil planifikojnĂ« tĂ« vandalizojnĂ« aeroporte dhe mijĂ«ra pushues kĂ«tĂ« verĂ«. Sonte oficerĂ«t tanĂ« bĂ«nĂ« gjashtĂ« arrestime gjatĂ« njĂ« eventi nĂ« njĂ« qendĂ«r komunitare nĂ« LondrĂ«n lindore. Ne besojmĂ« se disa nga tĂ« arrestuarit janĂ« organizatorĂ« kyç pĂ«r Just Stop Oil. TĂ« gjithĂ« arrestimet u bĂ«nĂ« nĂ«n njĂ« seksion tĂ« Aktit tĂ« Rendit Publik qĂ« e bĂ«n tĂ« jashtĂ«ligjshme tĂ« komplotohet pĂ«r tĂ« prishur infrastrukturĂ«n kombĂ«tare. Ne do tĂ« vijojmĂ« tĂ« punojmĂ« me operatorĂ«t e aeroporteve dhe tĂ« tjerĂ« pĂ«r tĂ« parandaluar trazira domethĂ«nĂ«se. AktivistĂ«t nuk kanĂ« tĂ« drejtĂ« tĂ« kryejnĂ« akte kriminale qĂ« mund tĂ« rrezikojnĂ« veten dhe tĂ« tjerĂ«t. Ădokush qĂ« prish sigurinĂ« e njĂ« aaeroporti tĂ« sigurohet se do tĂ« trajtohet me shpejtĂ«si dhe fuqishĂ«m.â
MĂ« 20 qershor 2024, dy aktiviste tĂ« âJust Stop Oilâ u arrestuan nĂ«n akuzĂ«n se kishin hedhur bojĂ« portokalli mbi avionĂ«t privatĂ« nĂ« aeroportin Stansed nĂ« Essex. Organizata tha se âpo kĂ«rkonin njĂ« traktat urgjent pĂ«r tâi dhĂ«nĂ« fund karburanteve fosile deri nĂ« vitin 2030â.
Pretendimi: Financial Times ka pranuar se kemtrajlet nuk janë teori konspirative
Verdikti: Mungon konteksti
ââââââââââââ
NĂ« rrjetet konspiracioniste po qarkullon pretendimi se gazeta britanike âFinancial Times ka pranuarâ se spĂ«rkatja kimike nga avionĂ«t nuk Ă«shtĂ« teori konspirative, por ânjĂ« fenomen i vĂ«rtetĂ«â, qĂ« ndihmon kundĂ«r ngrohjes globale.
Artikulli Ă«shtĂ« botuar nga portali amerikan The Peopleâs Voice, i njohur mĂ« parĂ« si News Punch. Ky i fundit Ă«shtĂ« etiketuar si njĂ« portal burim lajmesh tĂ« rreme. Sipas njĂ« raporti tĂ« vitit 2017 nga Buzzfeed, NewsPunch ishte burimi i dytĂ« mĂ« i madh i lajmeve tĂ« rreme qĂ« ishin shpĂ«rndarĂ« nĂ« Facebook atĂ« vit.
Në përmbajtjen e artikullit, autori propozon përdorimin e teknikave gjeoinxhinierike si modifikimi i rrezatimit diellor (SRM) për të luftuar efektet e ngrohjes globale në Tokë. Ai shpjegon, në teori, avantazhet dhe disavantazhet e këtyre teknikave dhe vështirësitë që mund të hasen në implementimin e tyre, duke theksuar se ato duhet të përdoren krahas ndërmarrjes së masave për uljen e emetimeve të karbonit dhe jo në vend të tyre.
NĂ« asnjĂ« moment artikulli nuk pĂ«rmend kemtrajlet apo teoritĂ« konspirative, e aq mĂ« pak tĂ« âpranojĂ«â se kemtrajlet nuk janĂ« teori konspirative, por fenomen i vĂ«rtetĂ«.
Pretendimi qĂ« qarkullon mes konspiracionistĂ«ve ngatĂ«rron teknologjitĂ« gjeoinxhinierike me âgjurmĂ«t kimikeâ, tĂ« quajtura dhe kemtrajle, tĂ« cilat ekzistojnĂ« vetĂ«m nĂ« teorinĂ« konspirative qĂ« pretendon se qeveritĂ« apo entitete tĂ« tjera keqdashĂ«se spĂ«rkasin fshehurazi kimikate toksike nĂ« atmosferĂ« me anĂ« tĂ« vazhdave tĂ« avullit qĂ« lĂ«nĂ« pas avionĂ«t.
Më 14 gusht 2024, Organizata Botërore e Shëndetit (OBSh) e deklaroi epideminë e lisë së majmunit në Afrikë një emergjencë të shëndetit publik me interes ndërkombëtar. Lija e majmunit është një sëmundje virale që shkaktohet nga virusi MPV.
Kjo ka frymĂ«zuar edhe mĂ« tej pretendimet e konspiracionistĂ«ve nĂ« rrjet. SĂ« fundmi, Alfred Cako ka postuar njĂ« video qĂ« tregon vazhdat qĂ« lĂ«nĂ« avionĂ«t nĂ« qiell, shoqĂ«ruar me pĂ«rshkrimin: âLija e majmunit po vjen nga qielli, me sa duket.â Video Ă«shtĂ« parĂ« mbi 8400 herĂ« dhe ka marrĂ« qindra reagime nga ndjekĂ«sit e Cakos nĂ« rrjetin social Facebook.
Faktoje ka përgënjeshtruar edhe më parë pretendime të Cakos lidhur me linë e majmunit.
Sipas Organizatës Botërore të Shëndetit (OBSh) dhe Qendrës amerikane për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC) lija e majmunit transmetohet kryesisht nëpërmjet kontaktit të afërt. Transmetimi është kryesisht nëpërmjet kontaktit lëkurë me lëkurë, me lezionet e një personi të infektuar, me lëngjet trupore ose me spërklat të sistemit të frymëmarrjes gjatë ndërveprimit afatgjatë ballë për ballë. Spërklat e sistemit të frymëmarrjes mund të luajnë një rol në transmetim. Megjithatë, lija e majmunit nuk përhapet përmes ajrit në distanca të gjata.
Njerëzit gjithashtu mund të marrin virusin nga objekte të kontaminuara si veshjet, përmes lëndimeve nga gjilpërat në sistemin e kujdesit shëndetësor ose në mjedise komunitare si sallonet e tatuazheve. Gjatë shtatzënisë ose lindjes, virusi mund të kalojë nga nëna tek fëmija.
Transmetimi nga kafsha e infektuar te njeriu ndodh nga kafshimet ose gĂ«rvishtjet, ose gjatĂ« aktiviteteve si gjuetia, rrjepja, gatimi, ngrĂ«nia ose prekja e kufomave tĂ« kafshĂ«ve tĂ« infektuara.Â
Si rrjedhim, edhe nëse insinuata e Cakos se vazhdat që lënë avionët në qiell përmbajnë virusin e lisë së majmunit do të ishte e vërtetë, kjo spërkatje do të ishte e parrezikshme dhe e kotë. Kjo sepse lija e majmunit nuk transmetohet nga ajri.
Si zakonisht, Cako nuk ofron asnjë provë që mbështet pretendimin se vazhdat e kondensimit në qiell përmbajnë ndonjë substancë të dyshimtë, që lidhet me linë e majmunit.
Spërkatja e kimikateve nga avionët (chemtrails) është një teori konspirative që pretendon se qeveria apo palë të tjera janë të angazhuar në një program sekret për të futur kimikate toksike në atmosferë nëpërmjet vazhdave që lëshojnë avionët.
Sipas AgjencisĂ« amerikane pĂ«r Mbrojtjen e Mjedisit dhe NASA, vazhdat e bardha qĂ« duken pas avionĂ«ve nĂ« qiell quhen vazhda kondensimi (contrails), pĂ«rbĂ«hen kryesisht nga uji, dhe ânuk janĂ« tĂ« rrezikshme pĂ«r shĂ«ndetin e njeriut.â
Vazhdat e kondesimit formohen kur avulli dhe grimcat e hirit të imët nga djegia e karburantit të avionit ngrijnë në kristale akulli. Në ajër me lagështi të ulët, kristalet thjesht shpërbëhen. Nëse ajri ka më shumë lagëshit, ato mbeten, dhe krijojnë vazhdat e avullit që duken me sy nëpër qiell. Ky ndryshim në nivelin e lagështisë së ajrit shpjegon pse disa avionë kanë vazhdë kondensimi dhe disa jo.
Më 22 nëntor 2016, një sondazh i shkencëtarëve atmosferikë u botua nga Environmental Research Letters. 76 nga 77 (98.7%) e shkencëtarëve që morën pjesë në këtë studim thanë se nuk kishte prova të ekzistencës së një programi sekret të spërkatjes atmosferike në shkallë të gjerë dhe se të dhënat e cituara si prova mund të shpjegoheshin përmes faktorëve të tjerë.
Faktoje ka verifikuar edhe më parë pretendime lidhur me të ashtuquajturat kemtrajle.
NjĂ« video qĂ« ka marrĂ« mbi njĂ« mijĂ« pĂ«lqime nĂ« profilin nĂ« Facebook tĂ« portalit Gazeta Albania, tregon njĂ« grua duke hequr kĂ«pucĂ«t me taka nĂ« njĂ« autobus. Mbishkrimi qĂ« shoqĂ«ron videon pretendon se skena ka ndodhur nĂ« linjĂ«n e autobusĂ«ve urbanĂ« tĂ« UnazĂ«s nĂ« TiranĂ«.TĂ« shumtĂ« janĂ« komentet qĂ« kritikojnĂ« gruan pĂ«r veprimin e pahijshĂ«m nĂ« urban, ndĂ«rsa tĂ« tjerĂ«, kryesisht gra, realizuesin e videos sĂ« debatueshme. FalĂ« kĂ«tyre qĂ«ndrimeve tĂ« kundĂ«rta, portali ka mbledhur klikime tĂ« shumta.Â
Me anë të motorit të kërkimit pamor Google Lens, Faktoje gjeti se video origjinale është postuar në 2023 në rrjetesociale nga vetë gruaja që duket në klip, një parukiere nga Krimea që quhet Oksana Mishyna.
Në përshkrimin e videos nuk specifikohet se ku është xhiruar, por ai liston një sërë destinacionesh popullore udhëtimi, si dhe Maqedoninë e Veriut.
Në videon e plotë dallohet se në autobus ka një afishe me logon e A1, një kompani austriake telekomunikacioni që operon në vende të ndryshme, përfshi edhe Maqedoninë e Veriut. Kjo kompani nuk operon në Shqipëri.
Më 14 gusht 2024, Organizata Botërore e Shëndetit (OBSh) e deklaroi epideminë e lisë së majmunit në Afrikë një emergjencë të shëndetit publik me interes ndërkombëtar. Lija e majmunit është një sëmundje virale që shkaktohet nga virusi MPV.
MĂ« pas, nĂ« rrjete sociale nisi tĂ« qarkullojĂ« sĂ«rish pretendimi se kjo sĂ«mundje prek kryesisht meshkujt qĂ« kryejnĂ« marrĂ«dhĂ«nie seksuale me meshkuj. Nisur nga ky pretendim, postimet nĂ« rrjete sociale shpĂ«rfillin rrezikun e pĂ«rhapjes sĂ« kĂ«tij virusi.Â
Deklarata zyrtare e OBSh lidhur me kĂ«tĂ« epidemi shpjegon se versioni i ri i virusit qĂ« po pĂ«rhapet nĂ« RepublikĂ«n Demokratike tĂ« Kongos duket se po transmetohet kryesisht nĂ«pĂ«rmjet ârrjeteve seksualeâ, por nuk pĂ«rmend homoseksualitetin apo biseksualietin.
Sipas OBSh, lija e majmunit mund tĂ« transmetohet kryesisht nga kontakti i afĂ«rt me njĂ« bartĂ«s, pĂ«rfshi anĂ«tarĂ«t e njĂ« familjeje. Kontakti i afĂ«rt pĂ«rfshin kontaktin lĂ«kurĂ« me lĂ«kurĂ« (prekja), kontaktin gojĂ« me gojĂ« dhe gojĂ« me lĂ«kurĂ« (puthje). Lija e majmunit mund tĂ« transmetohet edhe duke qenĂ« pĂ«rballĂ« me njĂ« bartĂ«s, me anĂ« tĂ« spĂ«rklave tĂ« sistemit tĂ« frymĂ«marrjes.Â
Njerëzit gjithashtu mund të marrin virusin nga objekte të kontaminuara si veshjet, përmes lëndimeve nga gjilpërat në sistemin e kujdesit shëndetësor ose në mjedise komunitare si sallonet e tatuazheve. Gjatë shtatzënisë ose lindjes, virusi mund të kalojë nga nëna tek fëmija.
Transmetimi nga kafsha e infektuar te njeriu ndodh nga kafshimet ose gërvishtjet, ose gjatë aktiviteteve si gjuetia, rrjepja, gatimi, ngrënia ose prekja e kufomave të kafshëve të infektuara. Në 2003, një numër kafshësh ekzotike të importuara nga Gana në ShBA ia transmetuan virusin 71 personave.
Orientimi seksual apo aktivitete specifike seksuale nuk përmenden si faktorë të veçantë rreziku lidhur me transmetimin e virusit.
NdĂ«r rastet e para tĂ« shpĂ«rthimit tĂ« lisĂ« sĂ« majmunit nĂ« Kongo nĂ« fund tĂ« 2023, prositutat ishin âgrupi kryesor i profesionitâ (14.6%). MĂ«nyra e transmetimit nĂ« kĂ«to raste ishin marrĂ«dhĂ«niet heteroseksuale. Dy prej 24 nga kĂ«to gra humbĂ«n jetĂ«n si pasojĂ«.
MegjithĂ«se lija e majmunit mund tĂ« pĂ«rhapet tek kushdo, nĂ«pĂ«rmjet kontaktit tĂ« afĂ«rt, pavarĂ«sisht nga gjinia apo orientimi seksual, Ă«shtĂ« e vĂ«rtetĂ« qĂ« profesionistĂ«t e shĂ«ndetit kanĂ« gjetur njĂ« pĂ«rqindje tĂ« konsiderueshme tĂ« rasteve mes meshkujve qĂ« kryejnĂ« marrĂ«dhĂ«nie seksuale me meshkuj.Â
MeqenĂ«se ky virus zakonisht transmetohet pĂ«rmes kontaktit tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« pasi futet nĂ« njĂ« komunitet, ka mĂ« shumĂ« gjasa tĂ« pĂ«rhapet fillimisht nĂ«pĂ«r atĂ« komunitet.Â
EkspertĂ« tĂ« shĂ«ndetit publik kanĂ« theksuar njĂ« faktor qĂ« mund tĂ« ndikojnĂ« nĂ« zbulimin e rasteve kryesisht nĂ« komunitetin homoseksual. PjesĂ«tarĂ«t e kĂ«tij komuniteti kanĂ« mĂ« shumĂ« gjasa tĂ« kryejnĂ« testime tĂ« rregullta pĂ«r sĂ«mundje seksualisht tĂ« transmetueshme.Â
Faktoje ka pëgënjeshtruar edhe më parë pretendimin se meshkujt homoseksualë dhe biseksualë janë burim kryesor i përhapjes së lisë së majmunit.
Lajmi se zv.presidentja amerikane dhe kandidatja pĂ«r presidente nĂ« zgjedhjet e nĂ«ntorit 2024, Kamala Harris, ka qenĂ« dikur anĂ«tare e PartisĂ« Komuniste tĂ« Bashkimit Sovjetik po qarkullon sĂ« fundmi nĂ« hapĂ«sirĂ«n online nĂ« shqip.Â
Sipas artikullit të portalit mast.al, më 19 gusht 2024, Arkiva e Shtetit të Federatës Ruse publikoi një kartë anëtarësimi të Partisë Komuniste të Bashkimit Sovjetik që provon se Harris ka qenë anëtare.
Karta e pretenduar e anëtarësimit
Artikulli pretendon se karta e saj e anĂ«tarĂ«simit nĂ« PartinĂ« Komuniste tĂ« ish-Bashkimit Sovjetik, Ă«shtĂ« lĂ«shuar nĂ« qershor 1984, pas njĂ« vizite tĂ« Harris nĂ« Rusi. MĂ« tej, pretendohet se âHarris ka bĂ«rĂ« tre udhĂ«time nĂ« Bashkimin Sovjetik nĂ« mes tĂ« viteve 1980, duke udhĂ«tuar nĂ« MoskĂ« dhe Voronezh nĂ«n kujdesin e OrganizatĂ«s Komsomol (rinisĂ« komuniste) tĂ« BS.â
PĂ«r tĂ« gjeneruar librezĂ«n e anĂ«tarĂ«simit, faqja i jep pĂ«rdoruesve mundĂ«sinĂ« pĂ«r tĂ« ngarkuar edhe njĂ« foto pĂ«r tâiu bashkĂ«ngjitur dokumentit tĂ« manufakturuar.
Fotografia e Harris në imazhin që po qarkullon në rrjet nuk është e vitit 1984, por e vitit 1986, kur ajo u diplomua nga universiteti. Nuk ka prova se Harris ka udhëtuar drejt Bashkimit Sovietik në këtë kohë.
Më tej, artikulli citon si burim një postim të 19 gushtit nga Arkiva e Shtetit rus. I vetmi postim i këtij institucioni më 19 gusht nuk ka të bëjë fare me Kamala Harris.
Një video që duket se tregon kryeministrin britanik dhe kreun e laburistëve, Keir Starmer, duke u dëbuar nga një lokal po qarkullon në rrjete sociale, përfshi ato shqipfolëse.
Me anë të motorit të kërkimit pamor Google Lens, Faktoje gjeti se video e mësipërme nuk është regjistruar së fundmi, por është në rrjet nga prilli 2021, përpara se Starmer të zgjidhej kryeministër i Mbretërisë së Bashkuar.
Sipas BBC, Starmer, nĂ« atĂ« kohĂ« udhĂ«heqĂ«si i opozitĂ«s, u dĂ«bua nga bari The Raven nĂ« Bath nga bashkĂ«pronari i barit, i cili âishte i pakĂ«naqur me reagimin e laburistĂ«ve ndaj karantinĂ«s sĂ« vendosur nga qeveriaâ gjatĂ« pandemisĂ«. Ai tha se ekonomia ishte sakrifikuar âsepse tĂ« moshuarit po vdesinâ.
Starmer po vizitonte qytetin e Bath si pjesĂ« e fushatĂ«s pĂ«r zgjedhjet e majit 2021. Vizita e tij nĂ« barin The Raven ishte planifikuar me njĂ« nga bashkĂ«pronarĂ«t, i cili i kĂ«rkoi falje laburistĂ«ve. Llogaria e barit nĂ« Twitter postoi se nuk kishte âqĂ«llim tĂ« devijonte vizitĂ«n e Keir Starmer nĂ« Bathâ dhe se pikĂ«pamjet e personit nĂ« video janĂ« âtĂ« tijat.â
NjĂ« video e postuar nga llogaria faktnews.official nĂ« Instagram pretendohet se tregon njĂ« âminierĂ« klikimeshâ, qĂ« Ă«shtĂ« hapur nga njĂ« âbiznesmen i fushĂ«s digjitaleâ pĂ«r tĂ« rritur numrin e pĂ«lqimeve dhe komenteve nĂ« postime kritike ndaj turizmit shqiptar.Â
Pas akuzave tĂ« kryeministrit Rama pĂ«r njĂ« dorĂ« tĂ« qĂ«llimshme qĂ« pĂ«rhapte lajme tĂ« rreme nĂ« mediat online nĂ« kulmin e pushimeve verore, artikulli i portalit mendon se ka gjetur njĂ« nga autorĂ«t qĂ« âsponsorizon mos-zhvillimin e turizmit nĂ« VlorĂ«â.Â
Ndërsa postimi i mësipërm nuk e përmend emrin e biznesmenit misterioz, ato që pretendohen si pamjet e minierës së tij të klikimeve kundër turizmit, në fakt janë shkëputur nga një video e vjetër shumë larg Vlorës.
Me anĂ« tĂ« motorit tĂ« kĂ«rkimit pamor Google Lens, Faktoje gjeti se video e mijĂ«ra telefonĂ«ve tĂ« rreshtuar nĂ« rafte Ă«shtĂ« nga maji 2017 dhe tregon njĂ« âfermĂ« klikimesh nĂ« KinĂ«.âÂ
Në videon e plotë duken dy kompjutera nga ku kontrollohen telefonat. Sipas artikullit të Daily Mail, ky operacion përdoret për të rritur pëlqimet dhe komentet në rrjete sociale, dhe për të rritur përshtypjet e mira për produkte. Sipas gazetarit rus që filmoi këtë operacion, ai përbëhej nga rreth 10 mijë celularë.
Login
