❌

Normal view

There are new articles available, click to refresh the page.
Yesterday — 27 September 2024Main stream

Orban: Vendet e Ballkanit Perëndimor duhet të ishin në BE shumë kohë më parë

✇Euronews
By: Suela Meno
27 September 2024 at 18:59

Kryeministri i Hungarisë, Viktor Orbån, vlerësoi sot në Ohër se ishte gabim historik i Brukselit që negociatat për anëtarësimin e Maqedonisë së Veriut dhe Shqipërisë u ndanë dhe ofroi që Budapesti zyrtar të ndërmjetësojë në zgjidhjen e marrëveshjes midis Shkupit dhe Sofjes.

Orban e tha këtë pas mbledhjes së qeverive të dy vendeve në Ohër dhe theksoi se BE-ja nuk sheh arsye për një vendim të tillë.

Ai solli më vëmendje se Maqedonia e Veriut ka qenë kandidate për anëtarësim që nga viti 2005 dhe së bashku me Kroacinë kanë marrë një opinion pozitiv në vitin 2008. Kroacia, tha ai, tashmë është anëtare e BE-së dhe negociatat e pranimit me Maqedoninë e Veriut ende nuk kanë filluar.

Orban tha se i ka sugjeruar kolegut të tij maqedonas që Hungaria të jetë ndërmjetëse midis Shkupit dhe Sofjes në gjetjen e një zgjidhjeje për mosmarrëveshjen midis Maqedonisë së Veriut dhe Bullgarisë.

“Kam njĂ« propozim pĂ«r njĂ« mosmarrĂ«veshje me BullgarinĂ«. Ne jemi tĂ« gatshĂ«m tĂ« ndĂ«rmjetĂ«sojmĂ« nĂ« kĂ«tĂ« çështje. Hungaria duhet tĂ« jetĂ« ndĂ«rmjetĂ«se nĂ« mosmarrĂ«veshjen midis dy vendeve, pĂ«r tĂ« gjetur njĂ« zgjidhje qĂ« i pĂ«rshtatet tĂ« dyja palĂ«ve”, tha Orban.

 

LEXONI GJITHASHTU:

 

The post Orban: Vendet e Ballkanit Perëndimor duhet të ishin në BE shumë kohë më parë appeared first on Euronews Albania.

Debati rreth gjuhës shqipe dhe rreziku i tensioneve etnike në Maqedoninë e Veriut

✇Faktoje
By: FAKTOJE
27 September 2024 at 17:00

Heqja e gjuhĂ«s shqipe nga tabelat e sinjalistikĂ«s rrugore, rindezi debatet nĂ« MaqedoninĂ« e Veriut. PĂ«rplasje mes partive shqiptare nĂ« opozitĂ« dhe atyre nĂ« koalicionin qeverisĂ«s. Incidenti koincidon me shqyrtimin nĂ« GjykatĂ«n Kushtetuese, nĂ« fillim tĂ« tetorit  tĂ« shfuqizimit tĂ« tre neneve tĂ« gjuhĂ«s shqipe nga “Ligji pĂ«r zbatimin e gjuhĂ«ve”. Rreziku i rizgjimit tĂ« tensioneve etnike.

Nga Ben Andoni

Pak ditĂ« mĂ« parĂ«, pothuajse nĂ« mesin e muajit shtator, udhĂ«tarĂ«t e parĂ«, qĂ« do tĂ« pĂ«rshkonin udhĂ«n pĂ«r nĂ« KosovĂ« nga Bllaca e MaqedonisĂ« sĂ« Veriut u gjendĂ«n tĂ« shokuar kur panĂ« se ishte hequr tabela e sinjalistikĂ«s rrugore, shkruar edhe me gjuhĂ«n shqipe. MbrĂ«mjen e sĂ« premtes tĂ« 13 Shtatorit tabela e shkruar “MirĂ« se vini nĂ« RepublikĂ«n e MaqedonisĂ« sĂ« Veriut” rezultonte tashmĂ« nĂ« vetĂ«m tre gjuhĂ«: nĂ« maqedonisht, anglisht dhe frĂ«ngjisht.

Reagimi ishte i ashpĂ«r nga shqiptarĂ«t, kryesisht nga BDI, e cila nuk i kurseu sulmet ndaj kundĂ«rshtarĂ«ve tĂ« tyre tĂ« VLEN-it duke i cilĂ«suar si tĂ« paaftĂ« dhe shĂ«rbĂ«torĂ« tĂ« VMRO-sĂ«, qĂ« po shkatĂ«rrojnĂ« hapur arritjet kombĂ«tare. “Aleanca pĂ«r ShqiptarĂ«t” e Ziadin SelĂ«s ishte po nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n valĂ«. NĂ« fakt, reagimi i VLEN-it ishte i menjĂ«hershĂ«m dhe ata kĂ«rkuan hetime. Dhe, vĂ«rtetĂ«, fill nĂ« fundjavĂ« tabela ishte larguar dhe ishte rikthyer tabela e vjetĂ«r, ku figuronte edhe gjuha shqipe.

Edhe kryeministri i MaqedonisĂ« sĂ« Veriut, Hristijan Mickoski nuk i ka bishtnuar situatĂ«s por kuptohet se fajin e projektoi drejt opozitĂ«s. “Cili institucion Ă«shtĂ« nuk e di, mendoj se nuk Ă«shtĂ« institucion, por se Ă«shtĂ« pjesĂ« e atij planit pĂ«r destabilizim tĂ« atyre strukturave kriminale qĂ« nĂ« vitet e kaluara u pasuruan nĂ« kurriz tĂ« qytetarĂ«ve”. Ai foli pĂ«r kriminelĂ« politikĂ« “tĂ« frikĂ«suar nga hetimet qĂ« po afrojnĂ«â€ e qĂ« pĂ«r pasojĂ«â€reagojnĂ« nĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ«, tentojnĂ« ta destabilizojnĂ« shtetin por, nuk kanĂ« sukses“, tha me njĂ« ton cinik kryeministri Mickoski.

Notat zbutëse erdhën fillimisht nga shqiptarët në pushtet. Arben Taravari, si një nga përfaqësuesit më të lartë nga VLEN-i, paskësaj pohoi se: rasti ishte dramatizuar pa nevojë, ndërsa kishte për qëllim vetëm heqjen e vëmendjes nga vendimi i Gjykatës së Apelit që i riktheu vulat e partisë, ashtu si konferenca e atyre ditëve, ku u shpalosën, sipas tij, parregullsitë e opozitës shqiptare, ish-funksionarëve të BDI-së. Madje, shkoi edhe më tej: Ajo tabelë është vendosur nga funksionarë të BDI-së me urdhrin direkt të ish-drejtorit të ndërmarrjes publike për rrugë shtetërore, sipas tij.

Paradoksalisht, tabela tĂ« tilla ka me qindra nĂ« Maqedoni. KĂ«shtu, media, menjĂ«herĂ« ka dhĂ«nĂ« referime tĂ« tjera, si pĂ«r shembull njĂ« tabelĂ« nĂ« kufirin mes ShqipĂ«risĂ« dhe MaqedonisĂ«, e cila ishte po ashtu vetĂ«m maqedonisht, por asnjĂ«herĂ« deri mĂ« atĂ«herĂ« s’ishte dramatizuar. “Thjesht ishte defokusim, por kaloi edhe kjo tabela u ndryshua dhe u vendos tjetĂ«r, e cila pĂ«rsĂ«ri do tĂ« jetĂ« edhe nĂ« gjuhĂ«n shqipe”, tha mes tjerash Taravari.

Pyetja e thjeshtĂ«, qĂ« kureshton tashmĂ« mbi publikun, Ă«shtĂ« nĂ«se kjo ishte paraparĂ« nĂ« bisedimet pĂ«r formimin e qeverisĂ«, kur VLEN-i negocioi strukturĂ«n e qeverisĂ« me z. Mickoski?! “Sipas informacioneve tĂ« mia, kjo çështje nuk Ă«shtĂ« diskutuar nĂ« negociatat pĂ«r formimin e qeverisĂ«â€, shprehet Despina Kovaçevska, studiuese nĂ« fondacionin “Metamorfoza” nĂ« MaqedoninĂ« e Veriut pĂ«r faktoje.al.

Zyrtarisht, pĂ«rgjegjĂ«sia pĂ«r tabelat ku shkruhet â€œĐ Đ”ĐżŃƒĐ±Đ»ĐžĐșĐ° ĐĄĐ”ĐČĐ”Ń€ĐœĐ° МаĐșĐ”ĐŽĐŸĐœĐžŃ˜Đ°â€ dhe tjetra â€œĐ”ĐŸĐ±Ń€Đ”ĐŽĐŸŃ˜ĐŽĐŸĐČŃ‚Đ” ĐČĐŸ РДпублОĐșĐ° ĐĄĐ”ĐČĐ”Ń€ĐœĐ° МаĐșĐ”ĐŽĐŸĐœĐžŃ˜Đ°â€ tĂ« shoqĂ«ruara edhe nga shkrimi nĂ« anglisht dhe frĂ«ngjisht, ka rĂ«nĂ« mbi NdĂ«rmarrjen Publike “RrugĂ«t ShtetĂ«rore”, e cila ka tagrin t‘i vendosĂ«. PikĂ«risht, ishte kjo strukturĂ« qĂ« edhe nisi ta heqĂ« shqipen nga shenjat nĂ« rrugĂ«t me tĂ« cilĂ«t menaxhon kjo ndĂ«rmarrje. Tendenca pĂ«r tĂ« minimizuar apo edhe mĂ« keq, pĂ«r tĂ« hequr gjuhĂ«n shqipe nga pĂ«rdorimi, ka filluar qĂ« me ardhjen e QeverisĂ« sĂ« re tĂ« VMRO-VLEN-ZNAM, referuar opozitĂ«s sĂ« sotme shqiptare.

Ndoshta i gjithĂ« ky proces provokues do kalonte pa u bĂ«nĂ« re, nĂ«se nuk do pĂ«rshtatej me kohĂ«n kur Kryetari i GjykatĂ«s Kushtetuese, Darko Kostadinovski tĂ« caktonte, pĂ«r nĂ« fillim tĂ« muajit tetor, njĂ« mbledhje tĂ« institucionit mĂ« tĂ« lartĂ« autoritativ, ku do tĂ« shqyrtohet pĂ«r shfuqizimin e tre neneve tĂ« gjuhĂ«s shqipe nga “Ligji pĂ«r zbatimin e gjuhĂ«ve”. I pyetur nga MIA se a do tĂ« arrijĂ« Gjykata Kushtetuese tĂ« balancojĂ« me mençuri pa i prishur marrĂ«dhĂ«niet politiko-etnike nĂ« vend, sidomos pas informimit tĂ« kryeministrit pĂ«r sfida tĂ« mundshme tĂ« sigurisĂ« kĂ«tĂ« vjeshtĂ«, Kostadinovski pohoi se: “ËshtĂ« njĂ« temĂ« komplekse dhe e gjerĂ« qĂ« pĂ«rbĂ«het nga 13 nisma qytetare, parti politike, shoqata tĂ« ndryshme. Çështja Ă«shtĂ« trajtuar nga disa gjyqtarĂ« dhe unĂ« jam kryetari i katĂ«rt i GjykatĂ«s qĂ« do tĂ« kem mundĂ«si ta prezantoj rastin nĂ« seancĂ«. PĂ«r sa i pĂ«rket rezultatit, do tĂ« pĂ«rmbahem nga njĂ« opinion personal edhe pse kam njĂ« qĂ«ndrim pĂ«r kĂ«tĂ« çështje qĂ« kur na Ă«shtĂ« shpĂ«rndarĂ« raporti i parĂ«. Argumentet pĂ«r kĂ«tĂ« rast do tĂ« mund t’i dĂ«gjojĂ« edhe opinioni sepse nĂ« javĂ«n e parĂ« tĂ« tetorit do tĂ« jetĂ« nĂ« rendin e ditĂ«s sĂ« GjykatĂ«s”.

Në fakt ka një ndjesi se po hidhet baza për heqjen e gjuhës shqipe para vendimit të Gjykatës Kushtetuese për kushtetutshmërinë e Ligjit për Gjuhët dhe kjo përkon me masën e heqjes së tabelave! Historia e hartimit të ligjit ka kaluar shumë caqe dhe daton që nga viti 2019.

“Hapja e kĂ«saj teme nĂ« kĂ«tĂ« moment kur situata politike Ă«shtĂ« e tensionuar mes partive nĂ« pushtet dhe opozitĂ«s, pĂ«r mendimin tim Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« pĂ«r debat dhe pikĂ« politike. Kjo bĂ«het pĂ«r pika propagandistike dhe politike nĂ« njĂ« kohĂ« kur nĂ« vend paralajmĂ«rohen destabilizime tĂ« mundshme dhe ky mund tĂ« jetĂ« njĂ« nga treguesit nĂ« kĂ«tĂ« drejtim”, shprehet Despina Kovaçevska, studiuese pranĂ« fondacionit “Metamorfoza” nĂ« MaqedoninĂ« e Veriut, pĂ«r faktoje.al.

Deklaratat e kreut tĂ« kushtetueses, sado tĂ« qeta, do t’i shqetĂ«sonin realisht partitĂ« shqiptare. Por VLEN pĂ«rballjen e ka me BDI, ndaj sipas tyre, nisma qĂ« vjen nga E Majta duhet tĂ« refuzohet. “Duke pasur parasysh faktin se iniciativa vjen nga njĂ« parti anti-NATO, qĂ« glorifikon regjimin komunist tĂ« Enver HoxhĂ«s, mĂ« e pakta qĂ« presim Ă«shtĂ« qĂ« kjo tĂ« refuzohet me konstatimin se Ă«shtĂ« njĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r grusht shteti. Kjo veçanĂ«risht pĂ«r faktin se bĂ«het fjalĂ« pĂ«r kontestimin e procesit tĂ« hyrjes nĂ« fuqi tĂ« Ligjit pĂ«r pĂ«rdorimin e gjuhĂ«ve, pa u thelluar nĂ« pĂ«rmbajtjen e tij”, thonĂ« nga VLEN.

Nga ana tjetĂ«r, pĂ«r Frontin Evropian kundĂ«rshtaren e VLEN-it, shkelja e mekanizmave dhe tĂ« drejtave qĂ« dalin nga MarrĂ«veshja e Ohrit, nuk Ă«shtĂ« gjĂ« tjetĂ«r veçse kthim para kĂ«tij dokumenti. “Ne duam t’i kujtojmĂ« qeverisĂ« aktuale se nuk ka dyshime pĂ«r kĂ«to tema dhe janĂ« mbyllur me ndryshimet kushtetuese dhe ligjet e tjera qĂ« janĂ« nĂ« fuqi, tĂ« cilat janĂ« votuar me shumicĂ« tĂ« dyfishtĂ« dhe absolute, nga pĂ«rbĂ«rje tĂ« ndryshme parlamentare ku kanĂ« marrĂ« pjesĂ« tĂ« gjitha partitĂ«, numri mĂ« i madh, maqedonas”, citohen burime nga Fronti Evropian, tashmĂ« nĂ« opozitĂ«.

Kurse, kryetari i “AleancĂ«s pĂ«r ShqiptarĂ«t”, Zijadin Sela Ă«shtĂ« i mĂ« direkt nĂ« pĂ«rcaktimin e tij: “Nuk mundesh ti me KushtetutĂ«, dhe me ligj pĂ«r gjuhĂ«t tĂ« krijosh dy kategori qytetarĂ«sh. NjĂ« qytetar, ja po i lemĂ« shqiptarĂ«t, njĂ« maqedonas qĂ« ka njĂ« gjuhĂ« zyrtare nĂ« StrumicĂ« dhe njĂ« qytetar maqedonas qĂ« ka dy gjuhĂ« zyrtare nĂ« StrugĂ«â€, Ă«shtĂ« shprehur Zijadin Sela nĂ« ClickPlus.

Edhe pse pĂ«r politikanĂ«t opozitarĂ«, çështjen e gjuhĂ«s shqiper duket se po e fusin nĂ« njĂ« “Shtrat Prokrusti”, i pyetur rreth informacioneve pĂ«r destabilizim tĂ« mundshĂ«m pas paralajmĂ«rimeve nga Gjykata Kushtetuese se do ta shqyrtojĂ« Ligjin pĂ«r pĂ«rdorimin e gjuhĂ«ve, kryeministri Mickoski tha se nuk pret njĂ« gjĂ« tĂ« tillĂ«.

“Nuk besoj se do tĂ« ketĂ« mundĂ«si pĂ«r çfarĂ«do destabilizimi. Nuk pres qĂ« çdo kush qĂ« merr pagĂ« nĂ« kurriz tĂ« qytetarĂ«ve tĂ« mos respektojĂ« ligjet dhe KushtetutĂ«n e MaqedonisĂ«. Ndoshta edhe mua mĂ« paraqet problem diçka, Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« nĂ« tĂ« kaluarĂ«n nĂ« KushtetutĂ« dhe sa do qĂ« tĂ« jem kundĂ«r saj, siç Ă«shtĂ« pĂ«rdorimi i mbiemrit ‘e Veriut’, por  unĂ« derisa e mbaj kĂ«tĂ« funksion do tĂ« qĂ«ndroj pas ligjeve, pasi nuk dua tĂ« ofendoj qytetarĂ«t dhe KushtetutĂ«n e vendit”, tha Mickoski pĂ«r median vendase.

Para gjykatĂ«sve kushtetues tashmĂ« janĂ« nismat pĂ«r kushtetutshmĂ«rinĂ« e ligjit pĂ«r pĂ«rdorimin e gjuhĂ«ve dhe ajo pĂ«r balancuesit, pĂ«r tĂ« cilat kĂ«tij institucioni mbase do t’i duhet tĂ« debatojĂ« jo pak nĂ« ditĂ«t e para tĂ« tetorit. LĂ«nda e “Ligjit pĂ«r GjuhĂ«t” pĂ«rbĂ«het nga 13 nisma nga qytetarĂ«, parti politike, shoqata tĂ« ndryshme dhe Ă«shtĂ« themeluar qĂ« nga viti 2019. Nga Gjykata Kushtetuese e MaqedonisĂ« sĂ« Veriut kanĂ« pĂ«rcaktuar edhe zyrtarisht se: kĂ«tĂ« muaj do tĂ« duhet tĂ« marrin vendim rreth iniciativĂ«s.

“Jemi tĂ« vetĂ«dijshĂ«m se Gjykata Kushtetuese mban barrĂ«n mĂ« tĂ« madhe pĂ«r tĂ« vendosur pĂ«r çdo çështje delikate, por pĂ«r kĂ«tĂ« ekziston Gjykata. Jo vetĂ«m Gjykata jonĂ«, tĂ« gjitha gjykatat kushtetuese herĂ« pas here pĂ«rballen me raste tĂ« ndjeshme shoqĂ«rore nĂ« tĂ« cilat vendimi mund tĂ« ketĂ« implikime socio-politike dhe pikĂ«risht pĂ«r kĂ«tĂ« nĂ« drejtĂ«sinĂ« kushtetuese ekziston ai qĂ« quhet “vendimi i GjykatĂ«s Kushtetuese pĂ«r tĂ« mos vendosja Ă«shtĂ« njĂ« vendim”, Ă«shtĂ« shprehur pĂ«r publikun kryetari i GjykatĂ«s Kushtetuese, Darko Kostadinovski.

Veçse, sa mĂ« qetĂ« duken maqedonasit, aq mĂ« tĂ« stresuar shfaqen shqiptarĂ«t. Rreziku i tensioneve Ă«shtĂ« te pragu, duke pasur parasysh parashikimin se njĂ« vendim i GjykatĂ«s Kushtetuese mund tĂ« ndikojĂ« realisht nĂ« gjuhĂ«n shqipe. “NĂ«se Gjykata Kushtetuese merr njĂ« vendim qĂ« do tĂ« ndikojĂ« negativisht nĂ« gjuhĂ«n shqipe, atĂ«herĂ« mund tĂ« presim trazira, kryesisht tĂ« nxitura nga opozita shqiptare, sepse çështja e gjuhĂ«s Ă«shtĂ« njĂ« nga elementĂ«t mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m pĂ«r shqiptarĂ«t e MaqedonisĂ« sĂ« Veriut. Mund tĂ« ketĂ« protesta apo tĂ« ngjashme. BDI-ja nga ana tjetĂ«r e gjen fajin tek VLEN-i sepse vazhdojnĂ« tĂ« shkatĂ«rrojnĂ« gjithçka qĂ« Ă«shtĂ« arritur pĂ«r shqiptarĂ«t. Ata e shohin kĂ«tĂ« si njĂ« hap drejt goditjes sĂ« radhĂ«s dhe mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ« pĂ«r marrĂ«veshjen e Ohrit, legjitimitetin etnik, barazinĂ« nĂ« shtet dhe marrĂ«dhĂ«niet ndĂ«retnike”, shprehet Despina Kovacevska, studiuese fondacion “Metamorfoza” nĂ« MaqedoninĂ« e Veriut, pĂ«r Faktoje.al. NĂ« njĂ« deklaratĂ« ata e kanĂ« bĂ«rĂ« tĂ« qartĂ« kĂ«tĂ«

Tendenca pĂ«r tĂ« minimizuar apo edhe mĂ« keq, pĂ«r tĂ« hequr gjuhĂ«n shqipe nga pĂ«rdorimi, ka filluar qĂ« me ardhjen e QeverisĂ« sĂ« re tĂ« VMRO-VLEN-ZNAM. NĂ« fakt, dhe pĂ«rpara shikohen tendenca. KĂ«shtu, nĂ« njĂ« rast, hapja, me vendim tĂ« MinistrisĂ« sĂ« Arsimit, tĂ« paraleles sĂ« parĂ« me mĂ«sim nĂ« gjuhĂ«n shqipe nĂ« komunĂ«n e ÇashkĂ«s, e cila ndodhet rreth 40 kilometra nga Shkupi, u kundĂ«rshtua shumĂ« nga banorĂ«t maqedonas tĂ« kĂ«saj komune.

Ajo qĂ« shihet qartĂ« Ă«shtĂ« se kryeministri Mickoski po mundohet tĂ« tregojĂ« se nuk ka lidhje me incidentet ndĂ«rsa do respektojĂ« vendimin e Kushtetueses pĂ«r “Ligjin pĂ«r gjuhĂ«n”. Por, publiku po kupton se ai dhe VMRO DPME po pĂ«rfitojnĂ«, pasi kjo lloj tollovie Ă«shtĂ« tĂ«rheqĂ«se pĂ«r tĂ« larguar vĂ«mendjen nga çështje tĂ« ndryshme. NĂ« njĂ« farĂ« mĂ«nyre, Ligji do jetĂ« njĂ« si lloj rrufepritĂ«se pĂ«r kryeministrin Mickoski, lidhur me atĂ« qĂ« do i kĂ«rkohet mĂ« vonĂ« pĂ«r ndryshimet kushtetuese, ku insistohet shumĂ« pĂ«r ndryshime nga Bullgaria. Pasojat: ndĂ«rsa partitĂ« maqedonase mbesin me tĂ« njĂ«jtin qĂ«ndrim, partitĂ« shqiptare po i nxjerrin sytĂ« njĂ«ra-tjetrĂ«s.

NdĂ«rkohĂ« problemi duket mĂ« i thellĂ«. Shfuqizimi i ligjit ka tĂ« bĂ«jĂ« me tĂ« drejtĂ«n e pĂ«rdorimit tĂ« gjuhĂ«ve nĂ« hapĂ«sirĂ«n publike, njĂ« e drejtĂ« e madhe kushtetuese, qĂ« shqiptarĂ«t e arritĂ«n me shumĂ« pĂ«rpjekje. Ajo u sanksionua nĂ« MarrĂ«veshjen e Ohrit me ligj tĂ« veçantĂ«. Anipse paçka qĂ«ndrimit tĂ« Darko Kostadinovskit, gjyqtarit tĂ« Kushtetueses, ai personalisht duket se i referohet njĂ« mendimi tĂ« Komisionit tĂ« Venecias. Sipas Venecias, ky ligj pĂ«rballet me shumĂ« problematika dhe Ă«shtĂ« konsideruar sikur tejkalon standarte “nĂ« fusha tĂ« caktuara, ligji shkon shumĂ« larg duke i imponuar institucioneve publike detyrime joreale, nĂ« veçanti nĂ« procedurat gjyqĂ«sore. Obligimet janĂ« joreale dhe tĂ« shtrenjta pĂ«r t’u zbatuar”. VetĂ«m se falĂ« ligjit, nĂ« kohĂ«n kur shqiptarĂ«t kishin bajagi fuqi, pĂ«rdorimi i shqipes u ngrit nĂ« nivele tĂ« panjohura deri mĂ« atĂ«herĂ«. KĂ«tu qĂ«ndron edhe problemi kryesor me ndĂ«rkombĂ«tarĂ«t tashmĂ« pĂ«rballĂ« njĂ« realiteti tĂ« ri nĂ« MaqedoninĂ« e Veriut, kur nuk mund tĂ« flasin as kundĂ«r kryetarit tĂ« GjykatĂ«s dhe as ndaj Komisionit tĂ« Venecias.

Me sa duket më e pranueshme dhe më e nevojshme është që të miratohet urgjentisht një ligj i ri i plotë, duke iu referuar ndonjë modeli vendesh, që ka strukturë shumë etnike, duke respektuar Komisionin e Venecias. Miratimi kësisoj është imponim i parimit të Badinterit: ligjet që prekin pakicën etnike, (term që kontestohet sepse shqiptarët nuk duan të konsiderohen pakicë), duhet të miratohen me shumicën e deputetëve të kësaj pakice, pavarësisht krahëve që i përkasin.

Ndërsa publikisht Shqipëria u duk se po rrinte në vëzhgim të situatës, pa u përfshirë në debat, Kryetarja e Kuvendit, Elisa Spiropali, në vizitën e parë zyrtare të këtij niveli në Maqedoninë e Veriut, në javën e tretë të shtatorit ( 23 Shtator), theu heshtjen, duke qenë e drejtpërdrejtë. Në konferencën për shtyp me kolegun e saj, Afrim Gashi, ajo është shprehur se: vendimi i Gjykatës Kushtetuese, të jetë në frymën e Marrëveshjes së Ohrit.

“NjĂ« lloj siç jemi tĂ« interesuar, presim me besim dhe shpresojmĂ« qĂ« tĂ« zbatohet plotĂ«sisht edhe Ligji pĂ«r gjuhĂ«t. Gjuha shqipe, sĂ« paku pĂ«r ne, Ă«shtĂ« e shenjtĂ« dhe ajo ka tĂ« bĂ«jĂ« me thelbin e identitetit tonĂ«. Cenimi i saj nĂ« çdo formĂ«, padyshim se dhĂ«mb shumĂ« dhe cenon kĂ«tĂ« identitet qĂ« ne ofrojmĂ« nĂ« kĂ«tĂ« botĂ« tĂ« madhe nĂ« rajon e mĂ« tej si vlerĂ«n tonĂ«â€. Pastaj ajo ka shtuar se: “Njohim dhe mirĂ«kuptojmĂ« shqetĂ«simet pĂ«r mundĂ«sinĂ« e ndryshimeve tĂ« mundshme varĂ«sisht vendimit tĂ« pritshĂ«m tĂ« GjykatĂ«s Kushtetuese por presim qĂ« trazime tĂ« tilla tĂ« kenĂ« zgjidhje sipas frymĂ«s sĂ« MarrĂ«veshjes sĂ« Ohrit”, tha Elisa Spiropali.

ËshtĂ« ky realitet qĂ« bĂ«n koalicionin VLEN t’i bĂ«jĂ« thirrje GjykatĂ«s Kushtetuese tĂ« MaqedonisĂ« sĂ« Veriut qĂ« tĂ« mos e hapĂ« “KutinĂ« e PandorĂ«s”. Dhe, çfarĂ« konsiderohet realisht “Kutia e PandorĂ«s” pĂ«r pjesĂ«n shqiptare tĂ« koalicionit? “Do tĂ« thotĂ« tĂ« mos “luajĂ« me zjarrin”, pra me temat etnike, sepse kĂ«to prodhojnĂ« konflikte ndĂ«retnike, tĂ« cilat vendi i ka parĂ« disa herĂ« dhe pasojat. NĂ« 7-8 vitet e fundit tensionet etnike mes maqedonasve dhe shqiptarĂ«ve janĂ« ulur, kjo iniciativĂ« dhe njĂ« vendim nĂ« dĂ«m tĂ« gjuhĂ«s shqipe mund tĂ« çojĂ« nĂ« “shpĂ«rthim bombĂ«â€ dhe nxitje tĂ« konflikteve ndĂ«retnike. Kjo nismĂ« pĂ«r koalicionin shqiptar Ă«shtĂ« njĂ« thikĂ« me dy presa, sepse nĂ«se njĂ« vendim merret nĂ« dĂ«m tĂ« gjuhĂ«s shqipe, koalicioni VLEN do tĂ« duket keq para votuesve tĂ« tij si i pafuqishĂ«m dhe do tĂ« vĂ«rtetojĂ« akuzat e shqiptarit. opozita kundĂ«r VLEN-it”, shprehet Despina Kovacevska, studiuese e fondacionit “Metamorfoza” nĂ« MaqedoninĂ« e Veriut, pĂ«r Faktoje.al.

Fjala e Spiropalit e ka trandur MaqedoninĂ« e Veriut. Kryeministri Mickoski Ă«shtĂ« justifikuar, pas fjalĂ«t e kryetares sĂ« Kuvendit shqiptare duke thĂ«nĂ« se: Gjuha shqipe nuk Ă«shtĂ« e cenuar, pĂ«rkundrazi po avancohet, duke aluduar qartĂ« pĂ«r paralajmĂ«rimet pĂ«r rishqyrtimin e kushtetutshmĂ«risĂ« sĂ« Ligjit pĂ«r gjuhĂ«n shqipe. Po ashtu, Mickoski ka theksuar se: ai personalisht e respekton gjuhĂ«n shqipe dhe se vendi i tij s’ka çështje tĂ« hapura me ShqipĂ«rinĂ«. Madje, “
kryetari i Manastirit i cili Ă«shtĂ« nga radhĂ«t e VMRO-DPMNE-sĂ« i uroi mirĂ«seardhje nĂ« Manastir kryeparlamentares sĂ« ShqipĂ«risĂ« pikĂ«risht nĂ« njĂ« institucion tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m pĂ«r gjuhĂ«n shqipe kĂ«shtu qĂ« jo vetĂ«m qĂ« nuk Ă«shtĂ« e cenuar, por Ă«shtĂ« e avancuar”, tha Hristijan Mickoski.

NdĂ«rkohĂ« qĂ« partitĂ« shqiptare nĂ« MaqedoninĂ« e Veriut e mbĂ«shtetĂ«n deklaratĂ«n e Spiropalit si tĂ« duhurĂ«n, Amar Mecinoviç pĂ«r “Levica” ka qenĂ« shumĂ« i ndezur: “ZyrtarĂ«t e huaj, nĂ« fakt, nuk duhet tĂ« kenĂ« kĂ«rkesĂ« pĂ«r politikĂ«n tonĂ« tĂ« brendshme, kĂ«shtu qĂ« sinqerisht nuk do tĂ« komentojmĂ« sepse Ă«shtĂ« jashtĂ« tĂ« gjitha praktikave diplomatike”.

KanĂ« mbetur dhe pak ditĂ« nga java e parĂ« e tetorit, kur do merret nĂ« shqyrtim “Ligji pĂ«r GjuhĂ«n”, por sfida duket e madhe pĂ«r tĂ« ardhmen e shqiptarĂ«ve dhe akoma mĂ« e madhe pĂ«r unitetin e MaqedonisĂ« sĂ« Veriut, qĂ« tashmĂ« duket se gjendet mes dy parabolave tĂ« mĂ«dha tĂ« Antikitetit, mes “Shtratit tĂ« Prokrustit” dhe “KutisĂ« sĂ« PandorĂ«s”, kur flitet pĂ«r tĂ« ardhmen e shqiptarĂ«ve shtetformues dhe presioneve tĂ« bullgarĂ«ve pĂ«r ndryshimet kushtetuese.

The post Debati rreth gjuhës shqipe dhe rreziku i tensioneve etnike në Maqedoninë e Veriut appeared first on Faktoje.al.

Before yesterdayMain stream

Borrell takon liderët e Ballkanit Perëndimor: Integrimi në BE, i arritshëm

✇Lapsi
By: user 11
26 September 2024 at 08:14

Përfaqësuesi i lartë për politikë të jashtme i Bashkimit Europian, Josep Borrell, ka takuar liderët e shteteve të Ballkanit Perëndimor në New York. Në takim është diskutuar në lidhje me sfidat gjeopolitike, ndërsa theksi është vënë në nevojën për harmonizim strategjik me Bashkimin Europian për ruajtjen e stabilitetit rajonal.

Borrell ka thĂ«nĂ« se Ballkani PerĂ«ndimor Ă«shtĂ« pjesĂ« integrale e sĂ« ardhmes sĂ« EuropĂ«s, ndĂ«rsa ka theksuar rĂ«ndĂ«sinĂ« e lidhjeve BE-Ballkani PerĂ«ndimor dhe ka pĂ«rsĂ«ritur se “anĂ«tarĂ«simi nĂ« BE Ă«shtĂ« i arritshĂ«m, me kusht qĂ« reformat kyçe tĂ« ndiqen”.

Në njoftimin e shpërndarë nga Borrell thuhet se takimi ishte mundësi për të kujtuar nevojën për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve ekzistuese, derisa është përmendur rëndësia për fqinjësi të mirë të arritur përmes dialogut dhe kompromisit si hapa esencialë për integrim në BE.

“UdhĂ«heqĂ«sit duhet tĂ« marrin vendime tĂ« guximshme dhe strategjike pĂ«r tĂ« çuar pĂ«rpara aspiratat e tyre europiane”, citohet tĂ« ketĂ« thĂ«nĂ« Borrell.

NĂ« takim ishte presidentja e KosovĂ«s, Vjosa Osmani, kryeministri i ShqipĂ«risĂ«, Edi Rama, presidentja e MaqedonisĂ« sĂ« Veriut, Gordana Siljanovska-Davkova, kryetari i PresidencĂ«s sĂ« BosnjĂ«-HercegovinĂ«s, Denis Beçiroviç, zĂ«vendĂ«skryeministri pĂ«r Çështjet e Jashtme dhe EvropĂ« i Malit tĂ« Zi, Filip Ivanoviç dhe presidenti serb, AleksandĂ«r Vuçiç.

The post Borrell takon liderët e Ballkanit Perëndimor: Integrimi në BE, i arritshëm appeared first on Lapsi.al.

Bashkimi Evropian nuk po rikthen vizat për shqiptarët

✇Faktoje
By: FAKTOJE
19 September 2024 at 17:00

Barbara Halla

Duke filluar nga viti 2025, personat qĂ« udhĂ«tojnĂ« drejt zonĂ«s Shengen (si dhe BulgarisĂ«, RumanisĂ« dhe Qipros), duhet tĂ« aplikojnĂ« pĂ«rmes internetit pĂ«r njĂ« autorizim tĂ« lĂ«shuar nga Bashkimi Evropian nĂ«n emrin ETIAS, akronimi pĂ«r European Travel Information and Authorization System (Sistemi Evropian pĂ«r Informacionin dhe Autorizimet e UdhĂ«timeve). BĂ«het fjalĂ« pĂ«r njĂ« faqe interneti ku personat qĂ« duan tĂ« udhĂ«tojnĂ« pĂ«r njĂ« periudhĂ« tĂ« shkurtĂ«r kohore (deri nĂ« tre muaj), duhet tĂ« fusin disa nga tĂ« dhĂ«nat e tyre, dhe mĂ« pas do tĂ« marrin njĂ« autorizim pĂ«r t’u futur nĂ« vendin e dĂ«shiruar.

Në mediat shqiptare ka pasur shumë spekulime, keqkuptime, dhe teori të ndryshme mbi natyrën e këtij autorizimi. Disa nga këto kanë të bëjmë me detaje si datat, ku faqe të ndryshme thonë se autorizimi do të përdoret prej datës 10 nëntor 2024, kur në faqet zyrtare të BE-së nuk është dhënë një datë e saktë, dhe për më tepër thuhet se ETIAS do të vihet në punë vetëm në 2025-ën.

Disa media vendase e kanë quajtur sistemin ETIAS një vizë apo leje qëndrimi të re, dhe e kanë përshkruar këtë sistem si një vendim të Bashkimit Evropian për të mbyllur kufijtë e saj për shqiptarët. Kjo ka përhapur frikën e periudhës para liberalizimit të vizave, si dhe makthin e kufijve dhe rradhave të gjata në ambasada.

Vetë Bashkimi Evropian, në faqen zyrtare, hedh poshtë përshkrimin e ETIAS si një viza e re që po u imponohet vendeve ku tashmë ato ishin liberalizuar. Sipas tyre, ETIAS ndryshon nga një vizë për dy arsye. Së pari, bëhet fjalë për një autorizim automatik i cili bëhet i gjithi përmes internetit. Ndërkohë që një vizë kërkon më shumë dokumenta, vizitë në konsullatën ose ambasadën e vendit përkatës, si dhe mbledhjen e të dhënave biometrike.

Ky autorizim paraprak është vetëm për qytetarët nga vendet që nuk kanë nevojë për vizë.  Ai nuk ndryshon rregullat aktuale. Ashtu si deri më tani, çdokush mund të vizitojë një nga shtetet e zonës Shengen,vetëm për një periudhë 90 ditore çdo 180 ditë, e po ashtu nuk i autorizon vizitorët të punojnë apo studiojnë në BE apo zonën Shengen. Për më tepër, krahasuar me vizat e mëparshme, zakonisht ato kishin një afat nga disa ditë deri në 3 muaj. Ndërkohë ky autorizim do të jetë i vlefshëm për tre vjet. Pra, pasi të keni marrë autorizimin herën e pare, nuk do të keni nevojë të riaplikoni për tre vjet.

Aplikimi për ETIAS do të kushtojë 7 euro. Bëjnë përjashtim personat nën 18 vjeç dhe mbi 70 vjeç, si dhe familjarët e atyre personave që kanë nënshtetësinë evropiane. 

ETIAS nuk do të thotë që Evropa po mbyll kufijtë, sidomos jo ato të brendshmit. Personat që kanë marrë autorizimin do të mund të vazhdojnë të udhëtojnë brenda BE-së pa patur nevojë për kontrolle apo dokumenta të tjera.

Në mediat shqiptare flitet për ETIAS si një proces edhe më i vështirë se marrja e vizës.

ËshtĂ« e kundĂ«rta: zakonisht njĂ« vizĂ« Shengen kĂ«rkon tĂ« dhĂ«na tĂ« shumta, si prova pĂ«r arsyen e vizitĂ«s, prova mbi tĂ« ardhurat, dhe dokumenta qĂ« tĂ« sigurojnĂ« se do tĂ« kthehesh nĂ« vendin e banimit pas udhĂ«timit. Vizat duan nga disa ditĂ« nĂ« disa javĂ« tĂ« procesohen. Por ETIAS mund tĂ« mbushet online dhe do tĂ« kĂ«rkojĂ« vetĂ«m informacione personale, si dhe detaje mbi udhĂ«timin (datat, vendin e qĂ«ndrimit), si dhe tĂ« dhĂ«na mbi statusin juridik tĂ« personit (nĂ«se keni pasur probleme me drejtĂ«sinĂ«).  NĂ« shumicĂ«n e rasteve, pritet qĂ« vendimi tĂ« jepet automatikisht brenda disa minutave. NĂ« raste shumĂ« tĂ« rralla mund tĂ« dojĂ« deri nĂ« 30 ditĂ«.

Situata me ETIAS duket të jetë pjesë e narrativave kundër Bashkimit Evropian, që përpiqen ta përshkruajnë këtë të fundit si kundra vendeve të Ballkanit Perëndimor, duke përfshirë Shqipërinë. Por, ETIAS shkon shumë më larg sesa Ballkani dhe Shqipëria. Ajo është një procedurë e ngjashme me atë të vendeve si SHBA-ja dhe Australia, dhe do të jetë e detyrueshme dhe për qytetarët amerikanë dhe anglezë, për shembull.

Siç e përshkruan Vox, ETIAS do të jetë një databazë ku Bashkimi Evropian mund të monitorojë personat që janë të autorizuar të hynë në BE. BE-ja ka dashur prej kohësh të ketë një sistem të tillë monitorimi dhe autorizimi. Ideja është prezantuar para Komisionit në 2016-tën për udhëtarët nga vendet pa viza. Sipas FRONTEXT, forca evropiane e sigurisë kufitare, ETIAS do të parandalojë si krimin dhe migrimin e paligjshëm. Për më tepër, pritet që sistemi ETIAS të ulë dhe rradhët në aeroporte, duke automatizuar dhe kontrollin e pashaportave.

The post Bashkimi Evropian nuk po rikthen vizat për shqiptarët appeared first on Faktoje.al.

Tesera e “komunistes” Kamala Harris nuk u publikua nga arkivat ruse

✇Faktoje
By: Pustina Patris
9 September 2024 at 09:17

Pretendimi: Arkivat zyrtare ruse publikuan teserën e anëtarësimit në partinë komuniste sovjetike të Kamala Harris 

Verdikti: E pavërtetë

———————————————————-

Lajmi se zv.presidentja amerikane dhe kandidatja për presidente në zgjedhjet e nëntorit 2024, Kamala Harris, ka qenë dikur anëtare e Partisë Komuniste të Bashkimit Sovjetik po qarkullon së fundmi në hapësirën online në shqip. 

Sipas artikullit të portalit mast.al, më 19 gusht 2024, Arkiva e Shtetit të Federatës Ruse publikoi një kartë anëtarësimi të Partisë Komuniste të Bashkimit Sovjetik që provon se Harris ka qenë anëtare.

Karta e pretenduar e anëtarësimit

Artikulli pretendon se karta e saj e anĂ«tarĂ«simit nĂ« PartinĂ« Komuniste tĂ« ish-Bashkimit Sovjetik, Ă«shtĂ« lĂ«shuar nĂ« qershor 1984, pas njĂ« vizite tĂ« Harris nĂ« Rusi. MĂ« tej, pretendohet se “Harris ka bĂ«rĂ« tre udhĂ«time nĂ« Bashkimin Sovjetik nĂ« mes tĂ« viteve 1980, duke udhĂ«tuar nĂ« MoskĂ« dhe Voronezh nĂ«n kujdesin e OrganizatĂ«s Komsomol (rinisĂ« komuniste) tĂ« BS.”

MegjithatĂ«, imazhi i mĂ«sipĂ«rm nuk Ă«shtĂ« i vĂ«rtetĂ«. Formati i tij i pĂ«rputhet modelit tĂ« faqes ruse Stalinanavas.net, ku çfarĂ«do pĂ«rdorues mund tĂ« gjenerojĂ« ‘dokumente’ sovjetike, pĂ«rfshi njĂ« urdhĂ«r nga policia sekrete Staliniste, titullin e NĂ«nĂ«s Heroike, dhe njĂ« librezĂ« anĂ«tarsimi nĂ« PartinĂ« Komuniste tĂ« Bashkimit Sovjetik. 

PĂ«r tĂ« gjeneruar librezĂ«n e anĂ«tarĂ«simit, faqja i jep pĂ«rdoruesve mundĂ«sinĂ« pĂ«r tĂ« ngarkuar edhe njĂ« foto pĂ«r t’iu bashkĂ«ngjitur dokumentit tĂ« manufakturuar.

Fotografia e Harris në imazhin që po qarkullon në rrjet nuk është e vitit 1984, por e vitit 1986, kur ajo u diplomua nga universiteti. Nuk ka prova se Harris ka udhëtuar drejt Bashkimit Sovietik në këtë kohë.

Më tej, artikulli citon si burim një postim të 19 gushtit nga Arkiva e Shtetit rus. I vetmi postim i këtij institucioni më 19 gusht nuk ka të bëjë fare me Kamala Harris.

The post Tesera e “komunistes” Kamala Harris nuk u publikua nga arkivat ruse appeared first on Faktoje.al.

Narrativat e Sulmit të Parandaluar në Koncertin e Taylor Swift në Vienë

✇Faktoje
By: FAKTOJE
7 September 2024 at 13:00

Barbara Halla

Më 7 gusht, organizatorët e anulluan tre koncerte të këngëtares Taylor Swift në Vienë pasi policia austriake ndaloi dy persona të cilët po planifikonin një sulm terrorist përgjatë evenimentit. Ky sulm i parandaluar ka qënë burimi i shumë spekulimeve si në mediat ndërkombëtare, dhe ato shqiptare. Tek këto të fundit, një nga narrativat që ka qarkulluar me shpejtësi si në portale dhe media sociale, është pretendimi se një nga terroristët e arrestuar nga policia austriake ishte me origjinë shqiptare. Por, deri më tani, nuk ka asnjë provë konkrete se personat e arrestuar për këtë komplot të jenë nga Shqipëria apo me origjinë etnike shqiptare.

Në pasditen e 7 gushtit, mediat austriake raportuan se policia kishte arrestuar dy djem të rinjë që kishin planifikuar një sulm terrorist përgjatë koncertit të këngëtarës amerikane Taylor Swift. Sipas deklaratave të para nga policia austriake, të dy djemtë ishin radikaluzuar përmes internetit dhe kishin shprehur besnikërinë e tyre ndaj shtetit islamik, të njohur po ashtu si ISIS. Prej kohësh autoritet austriake kishin filluar të mbanin nën survejim dyshen, dhe zbuluan planet e tyre për të vrarë si veten dhe sa më shumë njerëz përgjatë një evenimenti të madhe në kryeqytetin austriak. Së fundmi, ata kishin vendour të kryenin sulmin në koncertin e Swift, që pritej të grumbullonte rreth 70,000 persona për natë. Pas një kontrolli, autoritet kishin gjetur mjete plasëse dhe bomba në apartamentin e njërit prej të arrestuarëve.

Pak orĂ« pas daljes sĂ« lajmit nĂ« mediat austriake dhe atyre botĂ«rore, dhe pa marrĂ« asnjĂ« verifikim apo deklaratĂ« nga policia vendase, portalet shqiptare qarkulluan lajmin se njĂ« nga personat e arrestuar pĂ«r komplotin nĂ« VienĂ« Ă«shtĂ« mĂ« origjinĂ« shqiptare. “[NjĂ«] prej tĂ« arrestuarve, 19 vjeç, dyshohet se Ă«shtĂ« me origjinĂ« shqiptare nga Maqedonia e Veriut,” shkruan njĂ«ra prej portaleve duke cituar si burim disa media austriake. NĂ« fakt, policia e austrisĂ« nuk ka bĂ«rĂ« tĂ« ditur parkatĂ«sine etnike tĂ« 19-vjeçarit qĂ« konsiderohet si ideatori i kĂ«tij sulmi. Ato pĂ«rcaktuan vetĂ«m qĂ« ai ishte me origjinĂ« nga Maqedonia e Veriut, por lindur dhe rritur nĂ« Austri.

Po të lexohen burimet cituara nga portalet shqiptare nuk bazohen në raportet e policsë, por nga spekulime ende të paverifikuara. Për shembull, e cituara Puls24, shkruan se familja e djalit është me origjinë shqiptare por për këtë bazohet vetëm në fjalët e fqinjëve nga qyteti ku djali banonte bashkë me familjen, në Ternitz të Austrisë. Ndërkohë, Die Presse ka cituar mediat maqedonase sipas të cilave familja e 19-vjeçarit vjen nga Gostivari, duke i mëshuar faktit se në këtë qytet jëtojnë kryesisht popullsia etnike shqiptare. Në fakt, sipas Balkan Insight, është e vërtetë që qeveria austriake ka kërkuar ndihmën e Maqedonisë së Veriut për të marrë më shumë informacione mbi 19-vjeçarin e arrestuar për këtë komplot terrorist.

Rreziku i këtyre narrativave qëndron tek mënyra sesi ato përdoren për të ushqyer popullsinë vendase kundra emigrantëve në vende si Austria, por edhe tensionet etnike në rajonin e Ballkanit më gjerësisht. Despina Kovacevska, hulumtuese mbi çështjet e dizinformimit në Ballkanin Perëndimor për organizatën Metamorfoza, flet për si është përhapur lajmi në Maqedoninë e Veriut dhe si është përdorur ai pikërisht për narrativat kundra shqiptarëvë ne vend:

“PĂ«rsa i pĂ«rket MaqedonisĂ« e Veriut, shumĂ« portale botuan artikuj me tituj tĂ« tillĂ« si  ‘NjĂ« 19-vjeçar nga Maqedonia Ă«shtĂ« i dyshuari kryesor nĂ« njĂ« sulm tĂ« mundshĂ«m terrorist nĂ« njĂ« koncert tĂ« Taylor Swift nĂ« VjenĂ«.’ TĂ« tjerĂ« nĂ«nvizuan pĂ«rkatĂ«sinĂ« e tij etnike dhe publikuan tituj si “Ky Ă«shtĂ« Berani, terroristi shqiptar etnik nga Maqedonia qĂ« donte tĂ« hidhte veten nĂ« erĂ« nĂ« njĂ« koncert tĂ« Taylor Swift“. NĂ« faqet nĂ« Facebook tĂ« mediave pĂ«rkatĂ«se, tĂ« dy artikujt kishin komente urrejtjeje bazuar nĂ« kombĂ«sinĂ« e tĂ« dyshuarit, duke pretenduar se njĂ« maqedonas nuk mund ta bĂ«nte kurrĂ« njĂ« gjĂ« tĂ« tillĂ«, ose duke pĂ«rdorur fjalĂ« fyese ndaj shqiptarĂ«ve.”

 NjĂ« lidhje e tillĂ« midis shqiptarĂ«ve dhe islamizmit ekstrem Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« dhe nga Russia Today, njĂ« nga mediat zyrtare tĂ« Kremlinit. NĂ« artikull, autori Serbo-Boshnjak DĆŸevad GalijaĆĄević spekulon pa bazĂ« nĂ« fakte se terrorizmi islamik, i cili ka rrĂ«njet e veta nĂ« Kosove, Metohi, dhe nĂ« BoshnjakĂ«t mysylman, tani Ă«shtĂ« pĂ«rhpaur dhe nĂ« rajonet e tjera shqiptare tĂ« Ballkanit. Ai merr si shĂ«mbull spekulimet se sulmi terrorist i planifikuar ndaj koncerteve tĂ« Taylor Swift, Ă«shtĂ« me gjata kryer nga dikush me origjine etnike shqiptare.

Personi i dytë i dyshuar për këtë atentant mendohet të jetë një 17-vjeçar me origjinë turke dhe kroate, nërkhoë që një person i tretë është arrestuar më date 9 gusht për të njejtin atentant, ndërsa një 15 vjeçar është marrë në pyetje. Ky person mendohet të jetë me origjinë nga Iraku. Megjithatë, përtej këtyre informacioneve paraprake mbi prejardhjen e të tre të arrestuarëve, autoritetet austriake ende nuk kanë konfirmuar apo lëshuar deklata të mëtjeshme mbi jetën e tyre. Pra, lajmi mbi origjinën shqiptare të 19-vjeçarit që ka qënë koka e ketyre atentateve, mbetet ende një spekulim mediatik.

The post Narrativat e Sulmit të Parandaluar në Koncertin e Taylor Swift në Vienë appeared first on Faktoje.al.

Kolapsi i energjisĂ« nĂ« rajon, ende pa ‘fajtor’

✇Faktoje
By: Esmeralda Topi
4 September 2024 at 16:00

Rrjeti Evropian i Operatorëve të Sistemit të Transmisionit për Energji (ENTSO) vijon hetimet mbi incidentin e paprecedentë të ndërprerjes së energjisë elektrike në disa vende të Ballkanit Perëndimor mesditën e 21 qershorit.

Esmeralda Topi

Mesditën e 21 qershorit sistemet e transmetimit të energjisë në Shqipëri, Mal të Zi, Bosnje Hercegovinë dhe një pjesë të Kroacisë u përballën me një avari të paprecedentë që shkaktoi ndërprerje disa orëshe të energjisë elektrike në të katra vendet.

Në Shqipëri, energjia në rang vendi u rikthye për 30 minuta. Në një deklaratë të posaçme për situatën, ministrja e infrastrukturës dhe energjisë Belinda Balluku, deklaroi se kolapsi erdhi për shkak të sistemit të ngarkuar dhe temperaturave të larta.

‘Duke nisur nga linja e interkonjeksionit midis ShqipĂ«risĂ« dhe GreqisĂ«, e cila pati njĂ« avari dhe mĂ« pas nĂ« efekt kaskadĂ« i gjithĂ« vendi, kemi pasur shkĂ«putje tĂ« energjisĂ« elektrike nĂ« tĂ« gjithĂ« ShqipĂ«rinĂ«. Nga ana tjetĂ«r, jemi informuar nga operatorĂ«t e tjerĂ« tĂ« transmetimit nĂ« rajonin tonĂ« se e njĂ«jta situatĂ« ka ndodhur edhe nĂ« Malin e Zi dhe pjesĂ«risht nĂ« Kroaci dhe nĂ« BosnjĂ« HercegovinĂ«.’, theksoi Balluku mĂ« 21 qershor.

Incidenti u raportua menjëherë nga Rrjeti Evropian i Operatorëve të Sistemit të Transmetimit të Energjisë (ENTSO), një shoqatë bashkëpunimi mes 40 operatorëve evropianë të sistemit të transmetimit që përfaqësojnë 36 vende.

‘OperatorĂ«t e prekur tĂ« Sistemit tĂ« Transmisionit (OST), me ndihmĂ«n e OST-ve fqinje, e rikthyen furnizimin me rrymĂ« nĂ« rrjetet e tyre brenda 2 orĂ«ve pĂ«rafĂ«rsisht, me qĂ«llim qĂ« ta minimizonin ndikimin e ndĂ«rprerjes sĂ« rrymĂ«s tek konsumatorĂ«t’, deklaronte ENTSO, tĂ« premten e 21 qershorit.

Po ashtu, Rrjeti Evropian i Operatorëve të Sistemit të Transmetimit të Energjisë lajmëroi nisjen e një hetimi lidhur me incidentin.

‘Komiteti i Operacioneve tĂ« Sistemeve tĂ« ENTSO-E do tĂ« kryejĂ« njĂ« hetim tĂ« detajuar tĂ« kĂ«saj ngjarjeje nĂ« javĂ«t nĂ« vijim, me mbĂ«shtetjen e njĂ« paneli ekspertĂ«sh.’, thuhej nĂ« njoftim.

‘Hetim ndĂ«rkombĂ«tar’

NjĂ« ditĂ« pas kolapsit energjitik, nĂ« shumicĂ«n dĂ«rrmuese tĂ« mediave shqiptare – tradicionale apo ato online- u raportua se Komisioni Evropian kishte nisur hetim ndĂ«rkombĂ«tar pĂ«r zbardhjen e incidentit tĂ« 21 qershorit.

Këto ishin titujt kryesor të mediave, të shtunën e 22 qershorit. Hetimi të cilit i referoheshin mediat shqiptare, në fakt nuk ishte nisur nga Komisioni Evropian, por nga ENTSO-E, Rrjeti Evropian i Operatorëve të Sistemit të Transmisionit për Energjinë Elektrike.

ENTSO-E është shoqatë bashkëpunimi mes 40 operatorëve evropianë të sistemit të transmetimit që përfaqësojnë 36 vende.

Avaria ende pa ‘fajtor’

Thuajse tre muaj pas incidentit, Operatori i Sistemit të Transmetimit të Energjisë në Shqipëri i tha Faktoje se grupi i punës ngritur në koordinim me ETSNO-E është ende në proces të analizës së plotë të kolapsit energjitik të 21 qershorit.

‘Momentalisht Ă«shtĂ« shumĂ« herĂ«t pĂ«r tĂ« pĂ«rcaktuar nĂ«se ndonjĂ« nga vendet ka qĂ«nĂ« pĂ«rgjegjĂ«s pĂ«r avarinĂ«.’, thekson Operatori i Transmetimit, teksa shton se ‘OST Ă«shtĂ« nĂ« koordinim me grupin e punĂ«s tĂ« ETNSO-E pĂ«r sigurimin e tĂ« gjithĂ« tĂ« dhĂ«nave tĂ« nevojshme pĂ«r raportin.’

Raporti mbi incidentin pritet të jetë gati në fund të vitit 2024. Në të do të identifikohen rekomandime për të gjithë Operatorët e Transmetimit, prekur ose jo nga incidenti. Mbi këtë bazë, OST thotë se do të përcaktojë edhe planin e masave.

Dhe teksa hetimet vijojnë, Azmer Duleviç, inxhinier elektrik identifikon disa faktorë si shkaktarë të ndërprerjes së energjisë në Ballkan.

‘Rajoni pĂ«rjetoi temperatura jashtĂ«zakonisht tĂ« larta, duke çuar nĂ« njĂ« rritje tĂ« kĂ«rkesĂ«s pĂ«r energji elektrike pasi njerĂ«zit pĂ«rdorĂ«n mĂ« shumĂ« kondicionerĂ«t. Po ashtu, rrjetet e energjisĂ« nĂ« shumĂ« vende tĂ« Ballkanit sidomos nĂ« ShqipĂ«ri janĂ« tĂ« vjetĂ«ruara dhe kanĂ« vĂ«shtirĂ«si pĂ«r tĂ« pĂ«rballuar rritjen e papritur tĂ« kĂ«rkesĂ«s.’, argumenton ai duke shtuar si faktorĂ« tĂ« tretĂ« edhe sistemet e ndĂ«rlidhura tĂ« energjisĂ«.

‘NdĂ«rlidhja e sistemeve tĂ« energjisĂ« nĂ« rajon bĂ«n qĂ« problemet qĂ« ka njĂ« vend tĂ« pĂ«rhapeshin shpejt edhe nĂ« vendet fqinje tĂ« tjera.’, pohon Duleviç.

The post Kolapsi i energjisĂ« nĂ« rajon, ende pa ‘fajtor’ appeared first on Faktoje.al.

Dezinformimi gjatë Lojrave Olimpike Paris 2024

✇Faktoje
By: FAKTOJE
2 September 2024 at 16:00

Barbara Halla

Lojra Olimpike tĂ« 2024-Ă«s u mbyllĂ«n mĂ« 11 gusht, pas njĂ« cikli fitoresh, humbjesh dhe rekordesh – duke pĂ«rfshirĂ« po ashtu njĂ« cikĂ«l tĂ« vazhdueshĂ«m dezinformimesh qĂ« morĂ«n dhenĂ« nĂ« mediat ndĂ«rkombĂ«tare, si dhe ato shqiptare. KĂ«tu u pĂ«rfshihen pretendimet se ndotja e lumit nĂ« Seine i kishte sĂ«murur atletĂ«t olimpik (kur nĂ« fakt problemi ishte nĂ« temperatura e larta), tek lajmet sipas tĂ« cilave njĂ« notare paraguajane u pĂ«rjashtua nga Olimpiada pĂ«r shkak tĂ« tatuazheve.

Narrativat dezinformuese në mediat shqiptare

Portale të tjera përdorën fotagrafi të gjeneruar nga Inteligjenca Artificiale ku tregohet presidenti Macron duke notuar në Seine, kurse të tjerë pretenduan se Kisha e Satanit pagëzoi Lojrat Olimpike, gje që doli tërësisht e pavërtetë. Në përgjithësi, këto narrativa u përdorën qoftë për të gjeneruar klikime në bazë të narrativave të përhapura edhe para hapjes së Lojrave Olimpike (si për shembull narrativa se Franca nuk ishte gati, apo se uji i lumit të Senës është tepër i ndotur). Por bëhet fjalë edhe për narrativa më tinzare, me natyrë politike, të cilat shpesh janë nxitur nga mediat shtetërore ruse, si Russia Today.

Kjo është një panoramë e përgjithshme e narrativave që u shpërndanë gjatë Lojrave Olimpike, por patjetwr që çështja që bëri më shumë bujë ishtë ajo e boksieres nga Algjeria Imane Khelifi. Më 1 gusht 2024, Khelifi mundi boksieren italiane Angela Carini në 46 sekonda dhe pas ndeshjes, Carini u shfaq me media duke qarë. Pamja e Carini-t në lot dhe e përgjakur, si dhe humbaja e saj e shpejtë, u përdorën nga figura të famshme si autorja e Harry Potter, J. K. Rowling, si dhe Elon Musk e Donald Trump për të akuzuar Khalifin se në fakt, ajo është burrë dhe duhet te diskualifikohet nga Lojrat Olimpike. Akuzat e këtyre figurave u bazuan në vendimin e Asociacioni Ndërkombëtarë të Boksit (IBA), i cila në vitin 2023 e kishte skualifikuar Khelifin nga Kompionati Botëror i Boksit, duke pretenduar se teste gjenetike tregonin se kromozomet e Khelifit janë ato të një burri.  Këto pretendime të nxjerra nga konteksti qarkulluan edhe në mediat shqipfolëse.

Akuzat ndaj Khelifit nuk marrin parasysh kontekstin nĂ« tĂ« cilin ajo i skualifikua nga lojrat e 2023-it, si dhe rregullat e Komitetit Olimpik pĂ«r t’u pranuar nĂ« lojrat, por edhe çështje mĂ« tĂ« gjĂ«ra mbi biologjine e trupit tĂ« njeriut dhe ndarjen nĂ« gjini. Khelifi nuk Ă«shte e vetmja qĂ« ka vuajtur akuza tĂ« tilla pĂ«rgjatĂ« Lojrave Olimpike. Boksierja tajvaneze Lin Yu-ting  mori akuza tĂ« ngjashme, edhe pĂ«rse ato bĂ«n mĂ« pak bujĂ« se Khelifi.

SĂ« pari, pretendimet e lĂ«shuara nga IBA pĂ«r gjenetikĂ«n e Khelifit nuk janĂ« tĂ« vĂ«rtetuara. NĂ« 2023, Asociacioni NdĂ«rkombĂ«tarĂ« i Boksit (IBA) e skualifikoi Khelifin nga Kampionati i Boksit nĂ« New Dehli tĂ« IndisĂ«, duke thĂ«nĂ« se teste gjenetike tregonin se Khelifini kishte kromozome XY dhe jo XX siç kanĂ« zakonisht gratĂ«. Por, IBA-ja nuk ka treguar provat apo rezultatet e kĂ«tyre testimeve. NĂ« fakt, nĂ« 31 korrik 2024 IBA-ja lĂ«shoi njĂ« deklaratĂ« ku tha se  Khelifi “nuk iu nĂ«nshtrua njĂ« ekzaminimi tĂ« testosteronit, por iu nĂ«nshtrua njĂ« testi tĂ« veçantĂ« dhe tĂ« njohur, ku specifikat mbeten konfidenciale.” Por kĂ«to teste nuk janĂ« bĂ«rĂ« publike dhe nuk ka pasur aspak transparencĂ« mbi natyrĂ«n dhe rezultatet e tyre. PĂ«r mĂ« tepĂ«r, kĂ«to rezultatet tĂ« dyshimta u bĂ«n publike pĂ«rmes njĂ« deklarate qĂ« IBA-ja i lĂ«shoi medias ruse Tass nĂ« mars 2024. Duhet vĂ«nĂ« nĂ« dukje, se skualifikimi i Khelifit erdhi pasi ajo mundi nĂ« gjysĂ«m finale njĂ« atlete ruse.

Në fakt, në 2023-in, IBA-së ju hoqi kapaciteti për të organizuar kualifikimin e atletëve në sportin e boksit pasi shoqata, u akuzua për mungesë transparence si në financat dhe në organizmin e brendshëm të shoqatës dhe eventeve për të cilat ajo ka përgjëgjësinë. Duhet vënë në dukje se IBA-ja drejtohet nga rusi Umar Kremlev, dhe sponsori i saj më i madh ështe Gazprom, kompania e gazit e kontrolluar nga shteti rus. Zyrat e IBA-së u transferuan në Rusi në vitin 2020, nga ku shteti rus ka marrë kontrollin e përgjithshëm të shoqatës.

PĂ«rsa i pĂ«rkĂ«t çështjes sĂ« Khelifit, Komiteti i Lojrave Olimpike deklaroi se Khelani dhe boskierja tajvaneze Lin Yu-ting  “ishin viktima tĂ« njĂ« vendimi tĂ« papritur dhe arbitrar nga IBA. NĂ« fund tĂ« Kampionatit BotĂ«ror tĂ« IBA nĂ« 2023, ata u skualifikuan papritmas pa asnjĂ« proces tĂ« rregullt.” Komiteti i Lojrave Olimpike, i cili vendos mbi tĂ« dretjĂ«n e altĂ«tĂ«ve pĂ«r tĂ« marrĂ« pjesĂ« nĂ« Lojrat Olimpike, bazohet tek pashaporta e atlĂ«tĂ«ve. “Boksierja algjeriane ka lindur femĂ«r, Ă«shtĂ« regjistruar femĂ«r, ka jetuar jetĂ«n e saj si femĂ«r, ka boksuar si femĂ«r, ka pasaportĂ« femĂ«r”, tha zĂ«dhĂ«nĂ«si i Komitetit Olimpik NdĂ«rkombĂ«tar Mark Adams nĂ« 2 gusht.  

Përgjatë karrierës së saj, Khelif ka marrë pjesë gjithnjë si grua, dhe asnjëherë nuk ka deklaruar të ketë qënë person transgjinor apo interseks. Para fitores së saj ndaj Italianes Carini (dhe fitores se medaljes së artë në lojrat Olimpike të 2024), Khelifi pasur rezultate të ndryshme në kompionatet e boksit. Në kampionati botëror të 2018, ajo arriti 17-ta në kategorinë e vetë, kurse në vitin 2019 ajo përfundoi e 33-ta pasi u eliminua në roundin e parë. Vetëm në vitin 2021 ajo arriti të fitoi medaljen e parë të arit në Kampionati e Botëror të Stambollit, kurse në Lojrat Olimpike të 2020-tës, humbi në finale ndaj boksieres irlandeze Kellie Harrington.  

Rusia ka qĂ«nĂ« faktori i pĂ«rbashkĂ«t ndaj narrativave tĂ« dĂ«mshme nĂ« Lojrat Olimpike, duke pĂ«rfshirĂ« ato kundĂ«r Khelifit. Sipas amerikanes, Associated Press, “Rrjetet e dezinformimit tĂ« lidhura me Kremlinin kapĂ«n njĂ« pĂ«rçarje rreth boksieres algjeriane Imane Khelif, e cila Ă«shtĂ« pĂ«rballur me pyetje tĂ« pabazuara nĂ« lidhje me gjininĂ« e saj
Rrjetet ruse e pĂ«rforcuan debatin, i cili shpejt u bĂ« njĂ« temĂ« trendi nĂ« internet.” NĂ« vitet e fundit, Rusia ka pĂ«rdorur çështjet sociale, si panikun mbi personat trans dhe komunitetin LGBT+ pĂ«r tĂ« dĂ«mtuar besimin nĂ« qeveritĂ« pĂ«rĂ«ndimore, dhe tĂ« infilturar mendimin publik si nĂ« PerĂ«ndim dhe tek aleatĂ«t e tyre. Situata e fundit me Lojrat Olimpike u bazuar nĂ« vendimin jo transparent tĂ« nje organizate nĂ«n ndikimin e shtetit rus, dhe mĂ« pas u amplifikua po nga njĂ« rrjet rus nĂ« mediat sociale. Khelif dhe spektatorĂ«t e Lojrave Olimpike janĂ« viktimat e fundit e kĂ«saj fushate dizinformimi.

The post Dezinformimi gjatë Lojrave Olimpike Paris 2024 appeared first on Faktoje.al.

Baza detare në Porto Romano kërkon 366 milionë euro

✇Faktoje
By: Esmeralda Topi
22 August 2024 at 16:00

Esmeralda Topi 

Prej dy vitesh qeveria shqiptare Ă«shtĂ« vetĂ«ofruar tĂ« mirĂ«presĂ« nĂ« Porto Romano ndĂ«rtimin e njĂ« baze detare nga NATO – pĂ«rmes njĂ« bashkĂ«financimi.

‘Ky i kĂ«tushmi do tĂ« jetĂ«, jo vetĂ«m njĂ« port qĂ« do tĂ« impaktojĂ« prodhimin e pĂ«rgjithshĂ«m kombĂ«tar, por do tĂ« jetĂ« njĂ« port qĂ« do tĂ« impaktojĂ« sigurinĂ« tone(
)do tĂ« ketĂ« edhe krahun e vet ushtarak, duke i ofruar NATO-s njĂ« bazĂ« tĂ« re ushtarake.’, – deklaroi kryeministri Edi Rama, muajin e kaluar, teksa u hap gara pĂ«r ndĂ«rtimin e portit tĂ« ri tregtar nĂ« Porto Romano.  

‘NĂ« bashkĂ«veprim me NATO-n kemi nisur prej kohĂ«sh tĂ« punojmĂ« pĂ«r financimin e zonĂ«s portuale ushtarake tĂ« Porto Romanos, çka jo vetĂ«m do tĂ« forconte ndjeshĂ«m dimensionin e sigurisĂ« sĂ« ShqipĂ«risĂ«, por edhe rolin e vendit tonĂ« nĂ« hapĂ«sirĂ«n e aktivitetit tĂ« NATO-s’, vijoi nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n linjĂ« me kryeministrin edhe ministrja e InfrastrukturĂ«s dhe EnergjisĂ«,  Belinda Balluku.

Qeveria shqiptare e bën fakt të kryer bazën autonome detare të Porto Romanos nga NATO, edhe pse Aleanca e Atlantikut të Veriut nuk ka marrë ende një vendim.

NjĂ« zyrtar i AleancĂ«s Atlantike rikonfirmoi pĂ«r Faktoje se “nuk ka ende asnjĂ« vendim pĂ«r bazĂ«n nĂ« Porto Romano”.

“NATO-s zakonisht merr kohĂ« pĂ«r tĂ« shqyrtuar kĂ«rkesat operacionale pĂ«r njĂ« pikĂ« tĂ« tillĂ«â€- shtoi ai.

Projekt me prioritet

Teksa NATO po shqyrton mundësinë e bashkëfinancimit të bazës detare në Porto Romano, qeveria shqiptare e ka përfshirë projektin në listen unike të projekteve me rëndësi kombëtare. I klasifikuar si projekt me prioritet, baza autonome detare planifikohet të ketë një kosto prej 366 milionë eurosh.

Këmbënguljen e qeverisë shqiptare për të afruar NATO-n me një tjetër bazë në Shqipëri, studiuesi Ledion Kristafi e sheh si strategji të zgjuar nga pala shqiptare.

‘Duke qene se ShqipĂ«ria nuk ka kapacitetet financiare tĂ« plotesojĂ« nevojat e saj ushtarake, duke i propozuar NATO-s tĂ« bĂ«jĂ« baza nĂ« ShqipĂ«ri, NATO investon dhe nga ky investim pĂ«rfiton dhe ShqipĂ«ria’, shprehet ai.

Sipas Kristafit, baza detare në Porto Romano do të shërbejë si mbështetëse logjistike e NATO-s në Ballkanin Perëndimor, por nuk ka rëndësi në sfond të zhvillimeve që po ndodhin në Ukrainë dhe Rusi.

‘NATO po ndĂ«rton njĂ« bazĂ« gjigande nĂ« Rumani qĂ« ka vlerĂ« tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« me luftĂ«n ne UkrainĂ« dhe pasojat e saj. Baza e Porto Romanos me shumĂ« mundĂ«si do jetĂ« njĂ« bazĂ« e ngjashme me atĂ« tĂ« KuçovĂ«s por tashme jo pĂ«r ajrin por pĂ«r marinĂ«n.’, thekson kristafi, duke shtuar se rĂ«ndĂ«sia e kĂ«saj baze do tĂ« shtohej vetĂ«m nĂ« rast tĂ« njĂ« konflikti nĂ« Ballkan.

Ndërsa kolonel Dritan Demiraj, ngritjen e një baze detare të NATO-s në Shqipëri e sheh si një përpjekje për të rritur rolin e vendit në Aleancë.

“Mendoj se ngritja e bazĂ«s ajrore bashkĂ« me kĂ«rkesĂ«n e vazhdueshme tĂ« kryeministrit Rama pĂ«r ngritjen edhe tĂ« njĂ« baze detare nĂ« mbĂ«shtetje dhe me fondet e NATO-s nĂ« DurrĂ«s, rrisin rolin e ShqipĂ«risĂ« nĂ« aleancĂ« dhe pĂ«r rrjedhojĂ« edhe mbĂ«shtetjen e saj politike ndĂ«rkombĂ«tare.”, pohon ish komandanti i Forcave Speciale.

Prapavijë 

Idenë për ngritjen e një baze detare të NATO-s në Shqipëri kryeministri shqiptar Edi Rama e hodhi për herë të parë publikisht korrikun e vitit 2022. 

“E vlerĂ«soj shumĂ« disponibilitetin tuaj pĂ«r tĂ« na kushtuar pak kohĂ« nĂ« bisedĂ«n tonĂ« pĂ«r t’ju prezantuar ambicien tonĂ«, [
] duke vĂ«nĂ« nĂ« dispozicion tĂ« NATO-s njĂ« bazĂ« tĂ« flotĂ«s detare tĂ« fjalĂ«s sĂ« fundit qĂ« do tĂ« jetĂ« njĂ« vend qĂ« jo vetĂ«m mund tĂ« ndĂ«rtojmĂ«, por mund ta ndĂ«rtojmĂ« duke patur parasysh sfidat e kohĂ«s sonĂ« [
]”, deklaroi Rama nĂ« krah tĂ« Sekretarit tĂ« PĂ«rgjithshĂ«m tĂ« NATO-s Jens Stoltenberg- gjatĂ« njĂ« vizite zyrtare nĂ« Bruksel. 

Një vit më vonë, nga Shkupi, Rama i kërkoi Aleancës së Atlantikut të Veriut të përshpejtojë procedurat lidhur me kërkesën e Shqipërisë për të bashkëfinancuar bazën e re detare.  

“DĂ«shiroj tĂ« theksoj edhe kĂ«rkesĂ«n qĂ« aplikimi i ShqipĂ«risĂ« pĂ«r tĂ« bashkĂ«financuar me NATO-n bazĂ«n e re detare tĂ« NATO-s nĂ« Porto Romano tĂ« procedohet sa mĂ« shpejt [
].”, tha Rama pas njĂ« takimi mes liderĂ«ve tĂ« vendeve anĂ«tare tĂ« NATO-s nga Europa Juglindore nĂ« Shkup. 

PĂ«rfundim

Nisur nga verifikimi i kryer, deklaratën e kryeministrit lidhur me bazën detare të NATO-s në Porto Romano, e kategorizojmë si gjysmë të vërtetë.

The post Baza detare në Porto Romano kërkon 366 milionë euro appeared first on Faktoje.al.

Narrativa e ricikluar ruse për zhdukjen e Ukrainës dhe NATO-s     

✇Faktoje
By: Vjolanda Peca
19 August 2024 at 16:00

Në korrik, Dmitry Medvedev, ish-presidenti rus, deklaroi se Rusia duhet të synojë zhdukjen e Ukrainës dhe NATO-s. Deklarata u shpërnda masivisht edhe në mediat shqiptare, duke përphapur retorikën ekstremiste të Kremlinit, që portretizon NATO-n me një kërcënim ekzistencial ndaj Rusisë. Këto lloj lajmesh, synojnë të nxisin frikë dhe pasiguri tek audienca, ndaj mediat nevojitet të jenë të kujdesshme në publikimin copy-paste të këtyre narrativave deiznformuese me qëllime destabilizuese.

“Ne duhet tĂ« bĂ«jmĂ« gjithçka qĂ« ‘rruga e pakthyeshme’ e UkrainĂ«s drejt NATO-s tĂ« pĂ«rfundojĂ« ose me zhdukjen e UkrainĂ«s ose me zhdukjen e NATO-s. Ose edhe mĂ« mirĂ« – zhdukja e tĂ« dyjave”.

Kjo deklaratĂ« e ish presidentit rus Medvev u shpĂ«rnda masivisht nĂ« mediat shqiptare nĂ« mesin e muajit korrik, me titullin: “Ish presidenti rus kĂ«rcĂ«non: Moska duhet tĂ« synojĂ« zhdukjen e UkrainĂ«s dhe NATO-s”.

Ky ishte njĂ« reagim I Medvedev pas diskutimeve nĂ« samitin e NATO-s nĂ« Uashington, pĂ«r t’i dhĂ«nĂ« anĂ«tarĂ«simin pĂ«rfundmtar UkrainĂ«s nĂ« aleancĂ«n veriatlantike. Deklarata pĂ«rmban tone urrejtjeje dhe terma qĂ« nxisin emocione negative tek audienca, njĂ« taktikĂ« e njohur tashmĂ« nga Rusia pĂ«r tĂ« justifkuar agresionin ndaj UkrainĂ«s.

Kjo narrativë, e shpërndarë nga Dmitry Medvedev, përpiqet të krijojë një ndarje mes Ukrainës dhe NATO-s, duke portretizuar aleancën si një kërcënim ekzistencial për Rusinë dhe duke sugjeruar se rruga e Ukrainës drejt anëtarësimit në NATO do të çojë në shkatërrimin e saj ose të NATO-s. Ky mesazh kërkon të nxisë frikën dhe pasigurinë, si në Ukrainë ashtu edhe në vendet anëtare të NATO-s, duke promovuar skenare apokaliptikë të zhdukjes së të dyja palëve. Elementët tipikë që identifikojmë te kjo narrativë dezinformuese janë:

Demonizimi i NATO-s: Pretendimi se NATO është një kërcënim ekzistencial që duhet zhdukur, sugjeron një armiqësi të panevojshme dhe i paraqet veprimet e NATO-s si agresive, ndonëse ajo është një aleancë mbrojtëse.

Nxitja e frikës për shkatërrimin e Ukrainës: Kjo përpjekje për të krijuar panik për fatin e Ukrainës synon të shkurajojë popullin ukrainas dhe të minojë mbështetjen ndërkombëtare për vendin.

Screenshot I titujve të disa portaleve që shpërndanë deklaratën e Medvedev

Nga njĂ« kĂ«rkim online gjetĂ«m se deklarata Ă«shtĂ« publikuar nga media britanike “Sky News”  ku thuhet se Medvedev ka kritikuar premtimin e NATO-s pĂ«r tĂ« mbĂ«shtetur Kievin nĂ« rrugĂ«n e tij drejt anĂ«tarĂ«simit.

Diplomati Agim Nesho, njohës i çështjeve ndërkombëtare jep këtë shpjegim mbi narrativën e shpërndarë nga zyrtrët rusë që gjen hapësira edhe në mediat shqiptare:

Ekzistenca apo jo e NATO-s nuk varet nga dĂ«shirat dhe veprimet e shteteve tĂ« tjera pĂ«r arsye se ajo Ă«shtĂ« organizata mĂ« e fuqishme e sigurisĂ« botĂ«rore. Deklarata tĂ« tilla tregojnĂ« qĂ« provokimet e RusisĂ« nuk do tĂ« pĂ«rfundojnĂ« me UkrainĂ«n, por ajo do tĂ« provokojĂ« nĂ« rajone tĂ« tjera europiane pĂ«r tĂ« ‘detyruar’ Bashkimin Europian tĂ« negociojĂ« pĂ«r zona tĂ« reja influence.

Dimitry Medvedev Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« njĂ« nga figurat mĂ« radikale tĂ« Kremlinit gjatĂ« luftĂ«s dhe Ă«shtĂ« i njohur pĂ«r deklaratat e tij provokuese vecanĂ«risht ndaj aleatĂ«ve perĂ«ndimorĂ« tĂ« UkrainĂ«s. Nga njĂ« kĂ«rkim I Faktoje rezulton se njĂ« deklaratĂ« e ngjashme nga Medvedev Ă«shtĂ« pĂ«rhapur nĂ« mediat shqiptare edhe njĂ« vit mĂ« parĂ«.  “Ukraina duhet tĂ« zhduket, askush s’ka nevojĂ« pĂ«r tĂ«â€.

Narrativa të tilla dhe titujt bombastikë përdoren shpesh në prag ose gjatë  ngjarjeve të mëdha politike dhe ushtarake, siç ështe samiti vjetor i NATO-s.

Lajm më të njëjtën narrativë dhe personazh publikuar në vitin 2023  

PĂ«rfundim:

Deklarata e ish presidentit rus Dimitri Medvedev për zhdukjen e Ukrainës dhe NATOS është një përpjekje për të minuar sovranitetin e Ukrainës dhe për të krijuar një keqkuptim të rolit të NATO-s. Në fakt, NATO është një aleancë mbrojtëse, e krijuar për të ruajtur paqen dhe stabilitetin ndërkombëtar, dhe anëtarësimi në të është një proces vullnetar që bazohet në zgjedhjen e secilit shtet.  

Përpjekjet për të portretizuar NATO-n si një agresor dhe Ukrainën si një viktimë të ardhshme janë të pabazuara dhe pjesë e një fushate të gjerë dezinformimi nga Rusia. Kjo retorikë synon të diskreditojë përpjekjet ndërkombëtare për të mbështetur Ukrainën dhe për të ruajtur stabilitetin.

Kjo narrativë është gjithashtu një shembull i retorikës së ashpër që përdoret për të arsyetuar veprimet agresive të Rusisë në Ukrainë dhe për të justifikuar qëndrimin anti-NATO të Kremlinit. Në realitet, NATO vepron në përputhje me Kartën e Kombeve të Bashkuara dhe rregullat ndërkombëtare, duke mbrojtur paqen dhe sigurinë globale.

*Ky shkrim është prodhuar si pjesë e iniciatiavës rajonale Qendra Kundër Dezinformiminit e Ballkanit Perëndimor

Redaktoi: Viola Keta & Aimona Vogli

The post Narrativa e ricikluar ruse për zhdukjen e Ukrainës dhe NATO-s      appeared first on Faktoje.al.

Kurti nuk vendosi shqiponjën në flamurin zyrtar të Kosovës

✇Faktoje
By: Vjolanda Peca
19 August 2024 at 13:42

Pretendimi– Kryeministri Albin Kurti ndryshon flamurin zyrtar tĂ« KosovĂ«s

Verdikti-I pavërtetë

Në rrjete sociale ka qarkulluar një foto e flamurit të Kosovës të ndryshuar, ku në vend të hartës së Kosovës, shihet shqiponja dykrenare me 6 yje mbi të.
Në foto, flamuri i Kosovës është paraqitur me ngjyra të njëjta, por me një ndryshim të dukshëm: shqiponja dykrenare zëvendëson hartën e Kosovës.

Ky postim ka ngjallur shumë reagime dhe spekulime lidhur me një ndryshim të mundshëm të simboleve shtetërore të Kosovës, duke pretenduar se ky veprim është miratuar nga qeveria dhe kryeministri Albin Kurti.

Megjithatë, të gjitha këto pretendime janë të pabazuara. Ligji për përdorimin e simboleve shtetërore në Kosovë është një ndër ligjet me interes vital, dhe çdo ndryshim në këto simbole kërkon miratimin e shumicës së dyfishtë në Kuvendin e Kosovës, përfshirë dhe votat e deputetëve të minorancave. Deri më tani, as Qeveria dhe as Kuvendi nuk kanë marrë ndonjë vendim për ndryshimin e flamurit.

PĂ«r tĂ« verifikuar kĂ«to pretendime, kolegĂ«t tanĂ« tĂ« Kallxo.com nĂ« KosovĂ« kanĂ« kĂ«rkuar informacion nga faqja zyrtare e QeverisĂ« sĂ« KosovĂ«s. Nga kĂ«rkimi, nuk Ă«shtĂ« gjetur asnjĂ« vendim zyrtar pĂ«r ndryshimin e flamurit. PĂ«r mĂ« tepĂ«r, zĂ«dhĂ«nĂ«si i QeverisĂ« sĂ« KosovĂ«s, PĂ«rparim Kryeziu, i cili ka mohuar kĂ«to pretendime, duke deklaruar se ky informacion Ă«shtĂ« “fake news”. Kryeziu ka konfirmuar se nuk ka asnjĂ« vendim pĂ«r ndryshimin e flamurit tĂ« KosovĂ«s dhe se çdo deklaratĂ« qĂ« pretendohet tĂ« jetĂ« bĂ«rĂ« nga kryeministri Albin Kurti nĂ« kĂ«tĂ« drejtim Ă«shtĂ« e pavĂ«rtetĂ«.

Ky rast përbën një tjetër shembull të përhapjes së dezinformatave në internet, të cilat mund të ngatërrojnë publikun dhe të nxisin spekulime të pabazuara.

The post Kurti nuk vendosi shqiponjën në flamurin zyrtar të Kosovës appeared first on Faktoje.al.

Ku ngeci projekti i Urës mbi Bunë?

✇Faktoje
By: Esmeralda Topi
16 August 2024 at 16:00

Prej mĂ« shumĂ« se dy vitesh, ShqipĂ«ria dhe Mali i Zi, kanĂ« planifikuar tĂ« ndĂ«rtojnĂ« sĂ« bashku njĂ« urĂ« mbi lumin Buna, e cila do tĂ« lidhĂ« Ulqinin – komunĂ«n mĂ« jugore tĂ« Malit tĂ« Zi dhe vendpushimin e VelipojĂ«s nĂ« ShqipĂ«ri. Vepra duhet tĂ« pĂ«rfundonte nĂ« gusht tĂ« kĂ«tij viti, por verifikimet e Faktoje tregojnĂ« se afatet janĂ« shkelur. Projekti i urĂ«s mbi BunĂ« me vlerĂ« 20 milionĂ« euro do tĂ« nis zbatimin nĂ« fund tĂ« kĂ«tij viti, ose fillimvitin e ardhshĂ«m.

Esmeralda Topi

Dy vite më parë, gjatë një takimi të nismës Ballkani i Hapur në Ohër, kryeministri shqiptar Edi Rama e njohu kryeministrin e Malit të Zi Dritan Abazoviç me projektin 3D të urës mbi lumin Buna, një ide e hedhur më herët nga Abazoviç që parashikon të lidh Velipojën me Ulqinin.

Projekti u konkretizua në një Marrëveshje Bilaterale mes Shqipërisë dhe Malit të Zi, më 27 shkurt 2023 në Podgoricë. Në mbledhjen e dytë të përbashkët mes dy qeverive, Edi Rama dhe Dritan Abazoviç nënshkruan Deklaratën e Përbashkët dhe Marrëveshjen Bilaterale për ndërtimin e urës në lumin Buna me vlerë 20 milionë euro.

Projekt-idea mbi urĂ«n qĂ« do tĂ« lidhĂ« VelipojĂ«n me Ulqinin ishte pĂ«rgatitur nga Fondi Shqiptar i Zhvillimit. Projekti teknik i urĂ«s, pĂ«rgatitja e buxhetit, lejet e ndĂ«rtimit duhet tĂ« pĂ«rfundonin deri nĂ« shkurt tĂ« vitit 2023, pĂ«r t’i hapur rrugĂ«n punimeve nĂ« terren. Si afat pĂ«r pĂ«rfundimin e veprĂ«s planifikohej gushti i kĂ«tij viti.

Verifikim

Koha tregoi që afati i premtuar për përfundimin e veprës u shkel. Nga verifikimet e Faktoje rezulton se për veprën që planifikohej të inagurohej këtë muaj, nuk kanë nisur ende punimet në terren.

Fondi Shqiptar i Zhvillimit thotë se punimet për projektin pritet të fillojnë në fund të këtij viti, ose në fillim të vitit 2025.

‘KohĂ«zgjatja e zbatimit pĂ«r kĂ«të projekt është parashikuar të jetë 24 muaj. Si rrjedhojĂ«, punimet pritet të pĂ«rfundojnë në fund të vitit 2026 ose fillim të 2027-Ă«s.‘ thotĂ« FSHZH, pa dhĂ«nĂ« arsye pĂ«r shkeljen e afatit.

Paralelisht me ndërtimin e urës, Fondi Shqiptar i Zhvillimit bën të ditur se do të hapet edhe pika e përbashkët e kalimit kufitar, e cila do të bëjë të mundur aksesin e këtij investimi nga qytetarët.

Turizmi kërkon vepra

Ndërtimi i urës mbi Bunë dhe lidhja e dy qendrave të mëdha turistike, do të jetë jashtëzakonisht i rëndësishëm për zhvillimin e turizmit në Shqipëri, tha për Faktoje Kryetari i Shoqatës së Turizmit, Zak Topuzi.

“ËshtĂ« ndihmĂ« shumĂ« e madhe pĂ«r turizmin shqiptar, edhe pĂ«r ata qĂ« duan tĂ« shkojnĂ« nĂ« Mal tĂ« Zi. Dhe jo vetĂ«m thjesht pĂ«r turizmin shqiptar, sepse do tĂ« jetĂ« njĂ« urĂ« lidhĂ«se e mirĂ« edhe pĂ«r turistĂ«t shqiptarĂ« tĂ« KosovĂ«s qĂ« vijnĂ« nga diaspora dhe bĂ«jnĂ« turizĂ«m nĂ« ShqipĂ«ri.” – shprehet ai duke shtuar se ndĂ«rtimi i kĂ«saj vepre duhet tĂ« nisĂ« sa mĂ« parĂ«, pĂ«r kĂ«tĂ« arsye:

“Me lirimin e vizave pĂ«r KosovĂ«n ne rrezikojmĂ« pasi atyre u Ă«shtĂ« hapur njĂ« rrugĂ« shumĂ« interesante pĂ«r tĂ« shkuar nĂ« Greqi. Prandaj ndĂ«rtimi i kĂ«saj ure qĂ« krijon lehtĂ«si dhe shkurton distancĂ«n na ndihmon nĂ« njĂ« moment si ky, ndaj duhet bĂ«rĂ« sa mĂ« parĂ«. Jo thjesht tĂ« mbetet njĂ« projekt.”- argumenton Kryetari i ShoqatĂ«s sĂ« Turizmit.

Projekti

“Ura mbi BunĂ«â€, Ă«shtĂ« njĂ« projekt i bĂ«rĂ« gati pĂ«r zbatim nga Fondi Shqiptar i Zhvillimit, i cili do tĂ« bashkĂ«financohet nga dy qeveritĂ«, duke shkurtuar distancĂ«n mes VelipojĂ«s dhe Ulqinit nga 73 km nĂ« 300 m.

Sipas projektit, ura mbi lumin Buna do të lidhë fshatin Pulaj të Velipojës dhe Cveti Nikoliqin në Mal të Zi, në territorin e Komunës së Ulqinit.

Ura e projektuar është kompozitë me trarë çeliku dhe soletë beton arme, rreth 300 metër e gjatë me një gjerësi prej 17 metra linearë, me dy trotuare dhe korsi biçikletash në të dy krahët e urës, dy korsi kalimi për makina me gjerësi rreth 5.25 metra secila.

Lartësia mesatare e urës në raport me nivelin më të lartë të ujit do të jetë rreth 10 metra për të mos ndërhyrë në qarkullimin lumor.

I gjithë projekti do të kushtojë 20 milionë euro dhe ndërtimi do të zgjasë rreth dy vite.

The post Ku ngeci projekti i Urës mbi Bunë? appeared first on Faktoje.al.

Ndëshkimi i historisë dhe molla e sherrit Veri-Maqedonase me Bullgarinë

✇Faktoje
By: FAKTOJE
14 August 2024 at 16:00

Ben Andoni

Shtyrja e vazhdueshme e afateve të përgjigjeve për Censusin 2023 e ka shqetësuar shumë mjedisin shqiptar për rezultatet. Opozita ka ngritur akuza deri për shifra të manipuluara, kurse minoritetet dhe komunitetet fetare janë shqetësuar për stratigrafinë e re të komuniteteve respektive. Më në fund, INSTAT-i bëri publike të dhënat e Censusit 2023 më 28 qershor: tashmë Shqipëria kishte 2.4 milion banorë ose rreth 400 mijë banorë më pak se në vitin 2011. 

Rezultatet ishin tĂ« hidhura nĂ« tĂ« gjitha shtresĂ«zimet. PĂ«r hir tĂ« sĂ« vĂ«rtetĂ«s, Censi i 2023-shit prodhoi tĂ« dhĂ«na “interesante” dhe pĂ«rsa i pĂ«rket minoriteteve nĂ« ShqipĂ«ri. Nga shifra e saktĂ« e 2 milionĂ« e 402 mijĂ« e 113 banorĂ«ve nĂ« vendin tonĂ«, 23 485 p.sh. u deklaruan minoritarĂ« grekĂ«, por me njĂ« numĂ«r tĂ« ulĂ«t krahasuar me vitin 2011, kur u deklaruan deri 24.243 syresh (INSTAT, 2024). 

Goditjen më të madhe e ka marrë komuniteti maqedonas, i cili është përgjysmuar. Aktualisht jetojnë 2281 minoritarë maqedonas, ndërkohë që në vitin 2011 ishin deklaruar 5512 banorë syresh. Për herë të parë është llogaritur edhe minoriteti bullgar dhe boshnjak, respektivisht duke na dhënë shifrat 7057 bullgarë dhe 2963 boshnjakë. Ishte pikërisht kjo shifër e lartë e minoritetit bullgar krahasuar me atë maqedonas, e cila ka sjellë akuza për manipulim nga Partia Aleanca e Maqedonasve për Integrimin Evropian (AMIE) së të dhënave të Censit dhe jo vetëm kaq. 

Reagimi i komunitetit maqedonas tĂ« ShqipĂ«risĂ« ishte i pritur edhe i menjĂ«hershĂ«m. “Partia Aleanca e Maqedonasve pĂ«r Integrimin Evropian (AMIE), si e vetmja parti qĂ« pĂ«rfaqĂ«son interesat e komunitetit maqedonas nĂ« ShqipĂ«ri, shpreh indinjatĂ«n dhe mospranimin e rezultateve tĂ« publikuara tĂ« Censusit 2023, duke theksuar se shifrat pĂ«r minoritetin maqedonas janĂ« tĂ« manipuluara dhe tĂ« falsifikuara. Procesi i regjistrimit tĂ« popullsisĂ« nuk ishte i drejtĂ« dhe transparent dhe, nuk u zbatuan as standardet ndĂ«rkombĂ«tare dhe as ato tĂ« Eurostat-it”, janĂ« shprehur zyrtarisht ata. 

Nuk ka qĂ«ndruar pasive dhe Ministria e Jashtme e RepublikĂ«s sĂ« MaqedonisĂ« sĂ« Veriut, e cila shprehu shqetĂ«simin pĂ«r tĂ« dhĂ«nat e regjistrimit tĂ« kryera nĂ« ShqipĂ«ri nĂ« vitin 2023 pĂ«r shkak tĂ« “publikimit tĂ« tĂ« dhĂ«nave paraprake tĂ« cilat, pĂ«r fat tĂ« keq, nuk pasqyrojnĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« adekuate numrin real tĂ« maqedonasve etnikĂ« nĂ« vend”. Ministria e Jashtme nĂ« Shkup ka shprehur pakĂ«naqĂ«si dhe reagim tĂ« fortĂ« edhe pĂ«r pĂ«rdorimin e fjalĂ«s “Maqedonasit e Veriut“.

Nga ana tjetĂ«r, shoqata “Prosperitet Golloborda” Ă«shtĂ« shprehur e ngazĂ«llyer pĂ«r shifrat. Kryetari i saj Haxhi Pirushi, u shpreh tejet i gĂ«zuar pĂ«r rezultatet e Censusit 2023: “Organizimi ynĂ« u krijua mĂ« 5 Maj tĂ« vitit 2000, pĂ«r ta vĂ«rtetuar e mbrojtur gjuhĂ«n e trashĂ«guar bullgare. Shteti ynĂ«, ku jetojmĂ«: Kuvendi, Qeveria mori njĂ« vendim historik tĂ« pa bĂ«rĂ« prej askujt mĂ« parĂ«, pasi nuk na ishte njohur kjo e drejtĂ« prej vitit 1938, kur pati njĂ« njohje por pa u zbatuar”, tha ai pĂ«r Faktoje.

Anipse, protesta dhe indinjata e komunitetit veri-maqedonas nuk Ă«shtĂ« ndalur. “NĂ« 11 censuset e realizuara nĂ« ShqipĂ«ri pĂ«rgjatĂ« 100 viteve, asnjĂ« banor nuk Ă«shtĂ« deklaruar bullgar. NĂ« asnjĂ« raport monitorues tĂ« organizatave ndĂ«rkombĂ«tare tĂ« cilat merren me respektimin e tĂ« drejtave tĂ« minoriteteve siç Ă«shtĂ« KĂ«shilli i EvropĂ«s i cili monitoron zbatimin e KonventĂ«s KuadĂ«r pĂ«r Mbrojtjen e tĂ« Drejtave tĂ« Pakicave KombĂ«tare nuk Ă«shtĂ« evidentuar ekzistenca e njĂ« minoriteti bullgar nĂ« ShqipĂ«ri. Edhe nĂ« Raportin e ParĂ« pĂ«r tĂ« Drejtat e Pakicave KombĂ«tare tĂ« Avokatit tĂ« Popullit nga viti 2015 nuk Ă«shtĂ« evidentuar ekzistenca e minoritet bullgar nĂ« ShqipĂ«ri”, Ă«shtĂ« shprehur kryetari i AMIE Vasil Steriovski pĂ«r Faktoje.al.

Të pakënaqur me shifrat kanë mbetur edhe dy komunitetet kristiane në vend. Census-2023 ka llogaritur 4 për qind që janë identifikuar si ateistë: 1.1 milionë janë shpallur myslimanë, katolikë janë shpallur 202 mijë, ortodoksë 174 mijë dhe bektashinj 116 mijë. Kisha katolike pasi ka gjykuar për rezultatet, duke theksuar largimin, kuptohet dhe mes anëtarëve të komunitetit, ka pranuar se nuk mund të gjykojnë nëse realisht është ky numri i vërtetë i katolikëve në Shqipëri! Kisha ortodokse ka qenë më direkte dhe e ashpër në qëndrimin e saj duke i quajtur rezultatet e Censit 2023 për numrin e të krishterëve orthodhoksë se nuk pasqyrojnë realitetin.

Ndërsa në rastin e minoritetit grek dhe komuniteteve fetare, shqetësimi i numrave ka qenë i pranishëm por edhe i justifikueshëm, peshën më të madhe të problemit e ka marrë shqetësimi i komunitetit veri-maqedonas ndaj atij bullgar.

Konflikti shqiptar i komuniteteve të afërta etnike nuk është i rastësishëm. Bullgaria dhe Maqedonia e Veriut janë në mosmarrëveshje të mëdha qysh me ndarjen e kësaj të fundit në ish-Jugosllavi, e cila ndryshe nga republikat e tjera u shkëput pa probleme lufte. Problemet mes tyre kanë rrokur çështjet e identitetit, gjuhës dhe historisë, duke arritur kulmin gjatë tre viteve të fundit në një bllok të vazhdueshëm bullgar për integrimin e Shkupit zyrtar në Bashkimin Evropian.

Kuvendi i ShqipĂ«risĂ«, me njĂ« konsensus mes forcave kryesore politike nĂ« vitin 2017 miratoi ligjin “PĂ«r mbrojtjen e pakicave kombĂ«tare nĂ« RepublikĂ«n e ShqipĂ«risĂ«â€. NĂ« kuptimin e kĂ«tij ligji, pakicat kombĂ«tare nĂ« RepublikĂ«n e ShqipĂ«risĂ« janĂ« pakicat greke, maqedonase, arumune, rome, egjiptiane, malazeze, boshnjake, serbe dhe bullgare.

Asokohe kryeministri bullgar Bojko Borisov e cilĂ«soi si njĂ« arritje historike pĂ«r BullgarinĂ« faktin qĂ« ShqipĂ«ria njohu minoritetin bullgar nĂ« vend: “Pas 104 vitesh ShqipĂ«ria e njohu bashkĂ«sinĂ« etnike bullgare. Kjo njohje Ă«shtĂ« rezultat i pĂ«rpjekjeve tĂ« jashtĂ«zakonshme qĂ« diplomacia bullgare ka bĂ«rĂ« nĂ« mbrojtje tĂ« tĂ« drejtave tĂ« bullgarĂ«ve jashtĂ« kufijve tĂ« vendit”.

Kryeministri bullgar në postimin e tij, menjëherë pas miratimit, i dedikoi një falënderim të veçantë kryeministrit shqiptar Edi Rama, i cili sipas Borisov mbajti premtimin që të mos shkeleshin interesat e komunitetit bullgar në Shqipëri.

“MegjithĂ«se nĂ« projektligjin e depozituar nĂ« Parlament nga Ministria pĂ«r EvropĂ«n dhe PunĂ«ve tĂ« Jashtme parashikohej njohja e tetĂ« pakicave kombĂ«tare ekzistuese (GrekĂ«t, Maqedonasit, VllehĂ«t, SerbĂ«t, MalazezĂ«t, BoshnjakĂ«t, RomĂ«t dhe EgjiptianĂ«t), nĂ« momentin e fundit, vendi ynĂ« iu nĂ«nshtrua presioneve nga Bullgaria me veton e anĂ«tarĂ«simit nĂ« Bashkimin Evropian dhe me kĂ«tĂ« ligj u njoh njĂ« pakice jo-ekzistente bullgare nĂ« ShqipĂ«ri. AtĂ«herĂ« kemi reaguar si minoritet maqedonas se njohja e minoritetit jo-ekzistues bullgar do tĂ« thotĂ« gjenocid pĂ«r minoritetin maqedonas sepse Bullgaria kĂ«rkon minoritet nĂ« zonat ku jeton minoriteti maqedonas pĂ«rgjatĂ« kufirit shqiptaro-maqedonas. NĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ«, nĂ«nvizuam se Bullgaria do keqpĂ«rdorte qenien e saj anĂ«tar e Bashkimit Evropian pĂ«r tĂ« thelluar synimin e mĂ«sipĂ«rm: Asimilimin e komunitetit maqedonas nĂ« ShqipĂ«ri dhe krijimin e njĂ« komuniteti bullgar inekzistent”, i Ă«shtĂ« pĂ«rgjigjur kryetari i AMIE Vasil Steriovski Faktoje.al.

Po, ndĂ«rsa pakica maqedonase veriore nĂ« ShqipĂ«ri ka reaguar ashpĂ«r, duket se shteti i MaqedonisĂ« sĂ« Veriut ka qenĂ« i kujdesshĂ«m. Drejtori i Entit ShtetĂ«ror tĂ« Statistikave tĂ« MaqedonisĂ« sĂ« Veriut Apostol Simovski deklaroi se fakti qĂ« njĂ« pjesĂ« e popullsisĂ« shqiptare u identifikua si bullgare gjatĂ« regjistrimit pĂ«r shkak tĂ« pĂ«rpjekjeve tĂ« konsiderueshme bullgare nuk e konsideroi dĂ«shtim nga ana e ShqipĂ«risĂ« por ai vuri nĂ« dukje se regjistrimi potencialisht mund tĂ« pĂ«rsĂ«ritet. “Kudo nĂ« botĂ«, nĂ« vendet ku mblidhen tĂ« dhĂ«nat e identitetit etnik, ky informacion duhet tĂ« pasqyrojĂ« vullnetin e lirĂ« tĂ« personit qĂ« e jep atĂ«â€, tha Simovski.

NdĂ«rkohĂ« qĂ« pakica bullgare e quan si sukses. “UnĂ« e kam filluar punĂ«n pĂ«r kĂ«tĂ« problem nĂ« vitin 1993. Zyrtarisht nĂ« vitin 2000 me vendim gjykate
Kush bĂ«n mohimin e identitetit tonĂ« pĂ«r ne po bĂ«n njĂ« gabim anti- historik e tĂ« pavĂ«rtetĂ«, gjĂ« qĂ« çon nĂ« gjĂ«ra të pavĂ«rteta”, i Ă«shtĂ« pĂ«rgjigjur Haxhi Pirushi nga shoqata “Prosperitet Golloborda” Faktoje.al.

Historia e re e trajtimit tĂ« kĂ«saj pakice nis me rrugĂ«n bullgare drejt EuropĂ«s. LĂ«vizjet e njĂ« pjese tĂ« minoritarĂ«ve, njohur si goranĂ« (por qĂ« shqiptarĂ«t i identifikonin me pasardhĂ«sit e BogomilĂ«ve), pĂ«r tĂ« marrĂ« pasaportat bullgare u intensifikuan shumĂ« pas hyrjes sĂ« BullgarisĂ« sĂ« BE. NĂ«ntĂ« fshatrat, qĂ« pĂ«rbĂ«jnĂ« zonĂ«n e GorĂ«s nĂ« Verilindje tĂ« vendit popullohen nga banorĂ« qĂ« kanĂ« trashĂ«guar gjuhĂ«n sllave tĂ« ngjashme me atĂ« maqedonase, e qĂ« mendohet se janĂ« ngulur aty mes shekujve XI dhe XIII, kohĂ« kur Bullgaria u pĂ«rfshi nga lĂ«vizja bogomile-qĂ« banorĂ«t e shqipĂ«rojnĂ« “tĂ« dashurit e Zotit”.

E vĂ«rteta Ă«shtĂ« se pas viteve ’90, komuniteti u tundua shpesh nga ofertat pĂ«r nĂ«nshtetĂ«si ballkanase. SerbĂ«t erdhĂ«n qysh nĂ« fillim tĂ« viteve ‘90 dhe u pĂ«rpoqĂ«n pa sukses ta pĂ«rgatisin GorĂ«n si minoritet tĂ« tyren nĂ« ShqipĂ«ri. Maqedonasit shkuan mĂ« tej duke u premtuar edhe pasaporta goranĂ«ve. Por, vetĂ«m bullgarĂ«t, ia dolĂ«n t’i pĂ«rfshinin nĂ« interesat e tyre. Media shqiptare e trajtoi problemin qysh nĂ« vitin 2015, kur fshatrat e Shishtavecit dhe Zapodit u vendosĂ«n nĂ« fokusin e medias pĂ«r tĂ« ilustruar fluksin e lartĂ« tĂ« largimeve nga ShqipĂ«ria dhe kĂ«rkesave pĂ«r azil drejt vendeve tĂ« BE-sĂ«. Realiteti ishte se pasaportat e reja bullgare i ndihmuan shumĂ« banorĂ«, qoftĂ« dhe ata qĂ« s’ishin goranĂ«, por qĂ« njihnin gjuhĂ«n pĂ«r tĂ« nisur njĂ« jetĂ« tĂ« re nĂ« PerĂ«ndim, shumĂ« herĂ« mĂ« tĂ« favorizuar se mijĂ«ra shqiptarĂ« qĂ« pĂ«rfunduan nĂ« kampet e azilkĂ«rkuesve (Ibid). TĂ« mos harrojmĂ« se sot, pasaportat bullgare u mundĂ«sojnĂ« qytetarĂ«ve tĂ« hyjnĂ« pa vizĂ« nĂ« 171 shtete.

Duke u kthyer pas nĂ« histori, vakumi qĂ« la politika bullgare nĂ« kohĂ«n e komunizmit, shtuar me politikĂ«n e ish-JugosllavisĂ« dhe realiteti i shtetformimit tĂ« shtetit tĂ« MaqedonisĂ« sĂ« Veriut u reflektua me njĂ« intensitet tĂ« madh pas viteve ’90 me pĂ«rplasjet e Sofjes dhe Shkupit zyrtar.

“Ligji nuk pĂ«rcaktonte se ku jeton ky minoritet nĂ« ShqipĂ«ri, por Bullgaria, duke u mbĂ«shtetur nĂ« kĂ«tĂ« ligj, shtriu propagandĂ«n e saj nĂ« rajonet ku tradicionalisht banon minoriteti maqedonas nĂ« ShqipĂ«ri: nĂ« zonat e PrespĂ«s, GollobordĂ«s, GorĂ«s, si dhe nĂ« fshatin VĂ«rnik nĂ« zonĂ«n e Devollit. Pas ‘njohjes’ sĂ« minoritetit bullgar, filloi fushata e ashpĂ«r e Sofjes pĂ«r tĂ« mohuar dhe asimiluar minoritetin maqedonas nĂ« ShqipĂ«ri. Bullgari çdo muaj organizonte ekskursione falas pĂ«r tĂ« rinjtĂ« nga zonat e GorĂ«s, GollobordĂ«s, PrespĂ«s dhe VĂ«rnikut. Jepte bursa pĂ«r studime falas nĂ« universitetet bullgare, si dhe bursa falas pĂ«r studime pasuniversitare dhe doktorature. Ambasada Bullgare formonte shoqata, duke financuar projekte tĂ« ndryshme nĂ« zonat ku tradicionalisht jetojnĂ« Maqedonasit nĂ« ShqipĂ«ri. Fondacione tĂ« ndryshme nga Bullgaria jepni donacione tĂ« ndryshme pĂ«r shkollat, bashkitĂ«, qendrat shĂ«ndetĂ«sore, sillnin doktora nga Bullgaria pĂ«r tĂ« kryer kontrolle falas nĂ« zonat ku jeton minoriteti maqedonas etj.”, shprehet i indinjuar Sterivski i AMIE pĂ«r Faktoje.al.

“Pas fillimit tĂ« ndĂ«rtimit tĂ« demokracisĂ« nĂ« ShqipĂ«ri filluan proceset e vetĂ«identifikimit tĂ« pakicĂ«s bullgare si bullgarĂ«â€, pohon historiani Tashev. Sipas fjalĂ«ve tĂ« tij bullgarĂ«t nĂ« ShqipĂ«ri kurrĂ« nuk kanĂ« qenĂ« diskriminuar. “NĂ« vitin 1991 aty janĂ« regjistruar organizatat e para tĂ« bullgarĂ«ve, kurse dy vjet mĂ« vonĂ« tek ne vijnĂ« tĂ« rinjtĂ« e parĂ«, tĂ« cilĂ«t dĂ«shirojnĂ« tĂ« studiojnĂ« nĂ« universitetet bullgare. AtĂ«herĂ« filloi dhe veprimtaria e qĂ«llimshme pĂ«r njohje zyrtare tĂ« minoritetit bullgar nĂ« ShqipĂ«ri gjĂ«, e cila u realizua nĂ« vitin 2017. Sot mĂ«simi i gjuhĂ«s letrare bullgare Ă«shtĂ« prioritet pĂ«r bashkatdhetarĂ«t tanĂ« nĂ« ShqipĂ«ri, ku janĂ« tri shkolla bullgare tĂ« sĂ« dielĂ«s dhe 700 tĂ« rinj kanĂ« mbaruar arsimin e lartĂ« tek ne”.

Tabloja vjen ndryshe nga pĂ«rfaqĂ«suesi i lartĂ« i komunitetit maqedonas verior nĂ« vend, Steriovski. “NjĂ« nga masat pĂ«r tĂ« krijuar njĂ« minoritet artificial bullgar nĂ« ShqipĂ«ri, tĂ« cilĂ«n Bullgaria e zbatoi, duke pĂ«rfituar nga situata e dobĂ«t ekonomike e minoritetit maqedonas nĂ« ShqipĂ«ri dhe qytetarĂ«ve shqiptarĂ« sĂ« bashku, ishte dhĂ«nia e pasaportave bullgare pĂ«r tĂ« gjithĂ« qytetarĂ«t shqiptarĂ«. Maqedonasit dhe ShqiptarĂ«t paguanin mijĂ«ra euro tĂ« marrin pasaportĂ« bullgare dhe tĂ« shkojnĂ« pĂ«r tĂ« punuar nĂ« PerĂ«ndim, duke pĂ«rdorur privilegjet e vendeve anĂ«tare tĂ« BE-sĂ«. Ky Ă«shtĂ« njĂ« biznes me vlerĂ« miliona euro, qĂ« funksionon jo vetĂ«m nĂ« ShqipĂ«ri, por nĂ« shumĂ« vende jo tĂ« BE-sĂ«, si Maqedonia, Kosova, Serbia, Ukraina, Moldavia e tĂ« tjera. Kjo propagandĂ« bullgare u intensifikua veçanĂ«risht nĂ« prag tĂ« censusit 2023 nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« Bullgaria tĂ« justifikojĂ« politikĂ«n agresive por edhe paratĂ« qĂ« i harxhonte me çdo kusht pĂ«r tĂ« nxjerrĂ« njĂ« pakicĂ« bullgare nĂ« ShqipĂ«ri”, i Ă«shtĂ« pĂ«rgjigjur ai Faktoje. al.

Problemi i shifrave tĂ« censusit ka sjellĂ« mĂ« shumĂ« probleme mes vetĂ« politikĂ«s shqiptare. Znj. Ines Nurja, drejtuese e departamentit tĂ« statistikave nĂ« PartinĂ« Demokratike ka deklaruar se janĂ« manipuluar tĂ« dhĂ«nat si me numrin e popullsisĂ« ashtu dhe me atĂ« tĂ« banesave. “Sipas INSTAT popullsia nĂ« ShqipĂ«ri Ă«shtĂ« 2.4 milionĂ« dhe pĂ«r 12 vjet janĂ« shtuar vetĂ«m 70 mijĂ« banesa. Ky Ă«shtĂ« njĂ« mashtrim krye e kĂ«put”,  deklaroi ajo nĂ« njĂ« konferencĂ« pĂ«r shtyp. NdĂ«rkohĂ« ka sjellĂ« si referencĂ« tĂ« dhĂ«nat nga EUROSTAT, tĂ« cilat sugjerojnĂ« se nga ShqipĂ«ria janĂ« larguar mbi 900 mijĂ« banorĂ« vetĂ«m nĂ« vendet e Bashkimit Evropian, shifĂ«r qĂ« bie ndesh me shifrĂ«n popullsisĂ« tĂ« nxjerrĂ« nga INSTAT. “E dyta, numri i banesave nuk mund tĂ« jetĂ« shtuar vetĂ«m me 70 mijĂ« pĂ«r 12 vite sepse nĂ« njĂ« llogaritje tĂ« thjeshtĂ« vetĂ«m nĂ« TiranĂ« pĂ«r 3 muaj Erjon Veliaj ka dhĂ«nĂ« 231 mijĂ« metra katrorĂ« pĂ«r ndĂ«rtim”, tha mĂ« tej zyrtarja e PD-sĂ«.

Drejtoresha e INSTAT, Elsa Dhuli, nga ana tjetĂ«r, Ă«shtĂ« munduar tĂ« jetĂ« e qetĂ« dhe ka treguar metodologjinĂ« dhe arsyet e vonesave! Censet kanĂ« ofruar tĂ« dhĂ«na tĂ« vlefshme pĂ«r tĂ« hartuar politika mĂ« tĂ« mira nĂ« tĂ« gjitha fushat, arsim, shĂ«ndetĂ«si, ekonomi dhe zhvillim tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m. “Ky cens, vlerĂ«soi nĂ« territorin shqiptar nĂ« datĂ« 18 shtator 2023, 2 412 113 banorĂ«, tĂ« cilĂ«t pĂ«rbĂ«jnĂ« 755 950 familje, me madhĂ«si mesatare 3.2 anĂ«tarĂ« pĂ«r familje, tĂ« cilĂ«t jetojnĂ« nĂ« 1 082 529 banesa tĂ« zakonshme”. NdĂ«rkohĂ« qĂ« ka zbuluar problematikat zyrtare pĂ«r zhvillimin e kĂ«tij Censi qĂ« nga tĂ«rmeti, tĂ« pandemia dhe gjetja e punonjĂ«sve nĂ« çdo njĂ«si gjeografi tĂ« vendit.  

“Aplikuam teknologji dhe ndeshĂ«m sfida nĂ« marrjen nĂ« informacionin nĂ« terren. Kemi punuar me seriozitet. Siguria qĂ« tĂ« dhĂ«nat tĂ« jenĂ« tĂ« mbrojtura ishte njĂ« sfidĂ«. PĂ«rdorĂ«m njĂ« sistem gjeo-hapsinor tĂ« digjitalizuar dhe metodologjitĂ« shin tĂ« harmonizuara me standardet”, tha ajo (Ibid).

“Procesi i regjistrimit tĂ« popullsisĂ« nuk ishte i drejtĂ« dhe transparent, dhe nuk u zbatuan standardet ndĂ«rkombĂ«tare dhe ato tĂ« Eurostatit. MĂ«nyra se si u zhvillua Censusi vitin e kaluar dhe mbledhja e tĂ« dhĂ«nave mbi pĂ«rkatĂ«sinĂ« etnike Ă«shtĂ« kryer me shkelje te shumta gjatĂ« procesit. NjĂ« pjesĂ« tĂ« anketuesve sidomos nĂ« zonat ku jeton minoriteti maqedonas kanĂ« qenĂ« nĂ«n kontroll tĂ« BullgarisĂ« dhe hapur kanĂ« punuar nĂ« shkelje tĂ« ligjit pĂ«r regjistrimin e sa mĂ« shumĂ« personave si bullgar”, Ă«shtĂ« shprehur Steriovski pĂ«r Faktoje.al. 

Zyrtarisht ka njĂ« lloj mirĂ«kuptimi nga vetĂ« pala veri-maqedonase. Sa i pĂ«rket thirrjeve pĂ«r pĂ«rsĂ«ritjen e gjithĂ« operacionit, Simovski thekson se Ă«shtĂ« i mundshĂ«m, por shumĂ« i kushtueshĂ«m dhe se vendimi i takon qeverisĂ« shqiptare, duke theksuar se si shembull kemi pĂ«rsĂ«ritur edhe regjistrimin e popullsisĂ« nĂ« vitin 1991. “E dini, kĂ«to operacione janĂ« shumĂ« tĂ« shtrenjta. Por ajo pĂ«r tĂ« cilĂ«n kam besim dhe nuk mund tĂ« fajĂ«soj kolegĂ«t e mi nĂ« ShqipĂ«ri, Ă«shtĂ« se sipas rregullave, zgjidhjeve metodologjike dhe tĂ« gjitha standardeve, pĂ«r tĂ« cilat jam plotĂ«sisht i vetĂ«dijshĂ«m, askush nuk ka ndikuar nĂ« tĂ« dhĂ«nat. ËshtĂ« njĂ« deklaratĂ« personale. Nuk mund tĂ« detyrosh dikĂ« tĂ« deklarojĂ« diçka dhe nuk mund tĂ« thuash se mĂ« parĂ« nuk ka pasur bullgarĂ« dhe se ata nuk duhet tĂ« deklarohen si tĂ« tillĂ«â€, shtoi Simovski.

Duket sikur pala maqedonase-veriore Ă«shtĂ« pajtuar disi me situatĂ«n dhe kritikat kryesore i ka lĂ«nĂ« pĂ«r paraardhĂ«sit e tyre nĂ« politikĂ«. “NĂ« periudhĂ«n e ardhshme, Ministria e Jashtme (Republika e MaqedonisĂ« sĂ« Veriut) do tĂ« bashkĂ«punojĂ« intensivisht me pĂ«rfaqĂ«suesit kompetent tĂ« autoriteteve dhe me pĂ«rfaqĂ«suesit e komunitetit maqedonas nĂ« RepublikĂ«n e ShqipĂ«risĂ« pĂ«r promovimin e tyre kulturor dhe social nĂ« kuadĂ«r tĂ« shoqĂ«risĂ« shqiptare, e cila, pĂ«r fat tĂ« keq, duhet thĂ«nĂ« se Ă«shtĂ« lĂ«nĂ« plotĂ«sisht e neglizhuar nga formacioni i mĂ«parshĂ«m politik nĂ« vendin tonĂ«â€, thuhet nĂ« deklaratĂ«n e MinistrisĂ« sĂ« Jashtme tĂ« MaqedonisĂ« sĂ« Veriut.

Regjistrimi i parĂ« i popullsisĂ« nga shteti i pavarur shqiptar rezulton nĂ« vitin 1923 nga qeveria e kryeministrit Noli, ku nĂ« vend rezultuan 823 mijĂ« banorĂ«. QĂ« nga kjo nĂ« ShqipĂ«ri janĂ« bĂ«rĂ« gjithsej 11 regjistrime tĂ« popullsisĂ« me periodicitet njĂ« herĂ« nĂ« 10 vite. NjĂ« regjistrim tjetĂ«r u bĂ« nĂ« kohĂ«n e mbretit Zog (1930) nĂ« bazĂ« tĂ« deklarimi i lirĂ« i moshĂ«s pĂ«r shkak tĂ« mungesĂ«s sĂ« dokumenteve tĂ« identifikimit, ku popullsia e regjistrua rezultoi 833,600 banorĂ« me njĂ« shtesĂ« 19,200 banore ose 2.4% mĂ« shumĂ« se mĂ« 1923. Regjistrimi parĂ« pas luftĂ«s u bĂ« nga qeveria komuniste e Enver HoxhĂ«s nĂ« vitin 1945. Regjistrimi u krye kryer nĂ« njĂ« ditĂ« (“dita me ndalim qarkullimi”), mĂ« 30 shtator 1945 dhe popullsia rezultoi me 1.122.000 banore me njĂ« rritje 288 mijĂ« banore ose 34.6% mĂ« shumĂ« se nga regjistrimi i vitit 1930. GjatĂ« regjimit Komunist popullsia e ShqipĂ«risĂ« u zgjerua me 183 % ose me rreth 2 milionĂ« banorĂ«. Zgjerimi i shpejtĂ« i popullsisĂ« solli edhe fundin e regjimit komunist, pasi nĂ« njĂ« ekonomi totalisht tĂ« mbyllur burimet e brendshme ishin tĂ« pamjaftueshme pĂ«r njĂ« popullsi tĂ« re nĂ« moshe qĂ« po rritej me ritme aq tĂ« shpejta.

Censi i radhës ishte programuar për vitin 2020, por fillimisht u shty për shkak të pandemisë, me 2021 për shkak të zgjedhjeve parlamentare dhe këtë vit edhe për arsye të bllokimit të tenderit të tabletave.  Sipas INSTAT, Censi i radhës synonte mbledhja e Numrit Personal të Identifikimit (ID), krijimin e një data bazë me të dhënat historike të Censeve, i aksesueshëm për përdoruesit, prodhimin e treguesve në kuadër të OZhQ,  Ri-inxhinierimin e Sistemit të Informacionit Gjeografik (GIS), mbledhjen e të dhënave përmes tabletave dhe ndërtimin e regjistrave statistikorë të Popullsisë, Ndërtesave dhe Banesave bazuar në të dhënat e Censit. 

The post Ndëshkimi i historisë dhe molla e sherrit Veri-Maqedonase me Bullgarinë appeared first on Faktoje.al.

Asnjë provë për spiunim të Serbisë nga dronët shqiptarë, siç pretendon Vuçiç

✇Faktoje
By: FAKTOJE
13 August 2024 at 16:00

Vjolanda Peca

“DronĂ«t shqiptarĂ« u ngritĂ«n mbi GjakovĂ« pĂ«r tĂ« na spiunuar” ishte titulli thuajse i njĂ«jtĂ« nĂ« disa prej portaleve mĂ« tĂ« mĂ«dha shqiptare nĂ« fillim tĂ« korrikut, duke iu referuar njĂ« deklarate tĂ« presidentit tĂ« SerbisĂ« Aleksandar Vuçiç.

Nga një vëzhgim në disa prej portaleve të monitoruara më 3 dhe 4 korrik 2024  rezulton se edhe përmbajtja e lajmit është gati e njëjtë, një raportim bazuar kryekëput mbi deklaratën e Vuçiç publikuar nga mediat serbe dhe pa asnjë verifikim mbi pretendimin. 

“Kemi zbuluar fluturime tĂ« “BajraktarĂ«ve” shqiptarĂ« nga Gjakova nĂ« datat 5 dhe 20 qershor nĂ« lartĂ«sinĂ« 5800 metra qĂ« synonin tĂ« kryenin zbulimin e pozicioneve tĂ« Forcave tĂ« Armatosura Serbe”- citohet Vucic nga mediat e monitoruara. 

Lajmi shkaktoi çoroditje së pari nëse Vuçiç u referohej dronëve nga Shqipëria apo nga Kosova, pasi të dyja vendet disponojnë dronë të tillë të blerë nga Turqia. 

Vuçiç: DronĂ«t e ShqipĂ«risĂ« na spiunuan –raportonte njĂ« televizion nĂ« ShqipĂ«ri.

Kë akuzoi Vuçiç?

Nga një kërkim për raportimin original nga është marrë lajmi i shpërndarë në mediat shqiptare, gjetëm se tabloidi serb Kurir dhe Danas kishin publikuar thuajse të njëjtin artikull.

Zbardhje e deklaratës së Vuçiç nga gazetata serbe Danas.
Screenshot i lajmit nga Kurir, 3 korrik 2024
Zbardhje e deklaratës së Vuçiçi nga Kurir (Perkthimi nga serbishtja me google translate)

Përshkrimi sipas Kurir i referohet dronëve si bartës të flamurit shqiptar, duke rritur më shumë bindjen se Vuçiç po akuzon Shqipërinë për ngritjen e tyre me qëllim spiunazhi. 

Dronët u ngritën nga Kosova brenda territorit të vet

Ndërsa nga Shqipëria nuk pati reagim zyrtar lidhur më këtë pretendim të Vuçiç, Ministria e Mbrojtjes së Kosovës reagoi menjëherë duke konfirmuar se dronë Bayraktar janë ngritur në datat 5 dhe 20 qershor, por hodhi poshtë pretendimin për spiunazh.

“
.dronĂ«t ‘Bayraktar’ si pjesĂ« e sistemit tĂ« armatimit
 i inventarit tĂ« FSK-sĂ« Ă«shtĂ« pjesĂ« pĂ«rbĂ«rĂ«se e njĂ«sive operacionale tĂ« FSK-sĂ« dhe ne nĂ« kuadĂ«r tĂ« FSK-sĂ« kemi njĂ«sinĂ« e sistemeve ajrore pa pilotĂ« qĂ« kryen operim me dronĂ«t “Bayraktar” dhe normalisht qĂ« operimi i tyre bĂ«het brenda territorit tĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s, pa pasur synim vĂ«zhgimin e asnjĂ« vendi fqinj dhe pa pasur synim shkeljen e hapĂ«sirĂ«s ajrore tĂ« asnjĂ« vendi.” citohet Ministri i Mbrojtjes sĂ« KosovĂ«s, Enver Maqedonci nga mediat kosovare.

Edhe nĂ« deklaratĂ«n e Vuçiç, publikuar fillimisht nĂ« mediat serbe dhe mĂ« pas marrĂ« copy-paste nga ato shqiptare, pranohet se ngritja e dronĂ«ve, pĂ«rfshirĂ« edhe atyre suedeze apo gjermanĂ«, Ă«shtĂ« kryer nĂ« territor jo serb, nĂ« pĂ«rputhje me parimet e rezolutĂ«s sĂ« OKB 12 44. MirĂ«po mediat shqiptare kanĂ« zgjedhur qĂ« me ose pa dashje t’I japin zĂ« narrativĂ«s sĂ« Vuçiç se Serbia po spiunohet.

Kontekst

Pretendimi i radhës i presidentit serb Vuçiç, që njihet për përhapjen e narrativave sensacionaliste dhe që targetojnë Shqipërinë, Kosovën apo edhe Perëndimin se kërcënojnë Serbinë (siç ka vreifikuar më herët Faktoje) u artikuluan gjatë mbledhjes së Shtabit të Përgjithshëm të Forcave të Armatosura serbe. Ky aktivitet shërbeu që Vuçiç të artikulojë disa deklarata, mes të cilave dallojnë narrativat se Serbia duhet të forcojë ushtrinë që të jetë më e fortë ndaj kërcënimeve të jashtme.

Narrrativat e Vuçiç në lupën e ekspertëve

Agim Nesho, ambasador karriere dhe njohës i çëshjteve të Ballkanit, e gjykon këtë një fabul të ngritur nga nacionalistët serbë si pjesë e një skenari për të fuqizuar ushtrinë serbe. I ftuar në A2 CNN, Nesho tha mes të tjerash:

“Vuçiç ka arritur tĂ« armatosĂ« SerbinĂ« nĂ« masĂ«n 110% tĂ« tĂ« gjithĂ« armatimit qĂ« kanĂ« jo vetĂ«m vendet rreth saj, por tĂ« gjithĂ« Ballkanit PerĂ«ndimor.  Ai (Vucic) po pĂ«rgatit njĂ« skenar qĂ« e parafilloi me ngjarjet nĂ« BanjskĂ« dhe qĂ« i dĂ«shtuan. Do tĂ« ishte njĂ«soj si skenari I KrimesĂ«, dmth njerĂ«zit tĂ« revoltuar qĂ« shtypeshin, nuk respektoheshin dhe kĂ«rkonin ndihmĂ«, pĂ«r tĂ« justifikuar njĂ« “ndĂ«rhyrje nĂ« bazĂ« tĂ« tĂ« drejtave tĂ« njeriut”  Ata (serbĂ«t) presin momentin qĂ« Rusia tĂ« dalĂ« fituese nĂ« UkrainĂ« dhe tĂ« kthehen nĂ« Ballkan, gjĂ« qĂ« u intereson si RusisĂ« ashtu dhe zgjidhjes sĂ« problematikĂ«s sĂ« tyre. “

Nga ana tjetĂ«r Nikola Petrovic, drejtor nĂ« QendrĂ«n e Çështjeve NdĂ«rkombĂ«tare dhe SigurisĂ« (ISAC) shprehet qĂ« tĂ« dyja palĂ«t janĂ« thjesht duke kĂ«rkuar justifikime pĂ«r tĂ« fajĂ«suar palĂ«n tjetĂ«r.

“Si dikush qĂ« ka punuar nĂ« sektorin e sigurisĂ«, jam i sigurt se ata dronĂ« kanĂ« bĂ«rĂ« zbulim si nĂ« Serbi ashtu edhe nĂ« KosovĂ« – dhe nuk e shoh si problem kĂ«tĂ« pasi e kanĂ« bĂ«rĂ« pa shkelur hapĂ«sirĂ«n ajrore tĂ« SerbisĂ«. Ky Ă«shtĂ« truku: pĂ«r sa kohĂ« qĂ« ju respektoni disa rregulla, misione tĂ« tilla spiunazhi konsiderohen “tĂ« nivelit tĂ« ulĂ«t” veçanĂ«risht me dronĂ«t Byraktar tĂ« cilĂ«t nuk mund tĂ« bĂ«jnĂ« shumĂ« me pajisjet e tyre optike nĂ« lartĂ«sinĂ« operacionale prej rreth 5500 metrash!”- shtoi mĂ« tĂ«j Petrovic.

Faktoje bazuar nĂ« lajmet qĂ« kanĂ« qarkulluar nĂ« mediat shqiptare qĂ« dronĂ«t janĂ« tĂ« ShqipĂ«risĂ«, i’u drejtua MinistrisĂ« sĂ« Mbrojtjes me anĂ« tĂ« njĂ« kĂ«rkese pĂ«r informacion. Deri nĂ« publikimin e kĂ«tij artikulli ne nuk kemi njĂ« pĂ«rgjigje.

PĂ«rfundim

Pretendimi i presidentit Vuçic se ushtria serbe po spiunohet nga dronë shqiptarë, është i pabazuar në prova dhe fakte. Ky pretendim u shpërnda masivisht nga mediat shqiptare copy-paste pa analizuar se cilat janë pasojat e këtyre narrativave.  Ndërkohë eskpertë të çështjeve gjeopolitike shpjegojnë se këto lloj pretendimesh i shërbejnë Serbisë për të rritur supremacinë ushatarake në Ballkanin Perëndimor, duke përdorur skenarë të ngjajshëm me ato të Rusisë për aneksimin e Ukrainës. 

*Ky shkrim është prodhuar si pjesë e iniciatiavës rajonale Qendra Kundër Dezinformiminit e Ballkanit Perëndimor

Redaktoi: Viola Keta & Aimona Vogli

The post Asnjë provë për spiunim të Serbisë nga dronët shqiptarë, siç pretendon Vuçiç appeared first on Faktoje.al.

I paprovuar inskenimi i gjakosjes së doktorit ukrainas

✇Faktoje
By: Pustina Patris
2 August 2024 at 11:01

Pretendimi: Kjo video tregon një oficer policie ukrainas që lyen me gjak të rremë rrobat e mjekut që u shfaq në gërmadhat e spitalit të fëmijëve në Kiev.

Verdikti: E paprovuar

——————————————————————

Në rrjete sociale po qarkullon një video që duket se tregon një person të veshur me uniformë policie duke lyer me bojë të kuqe rrobat e bardha të një personi tjetër. Video po shpërndahet me pretendimin se kjo tregon se plagosjet e shkaktuara nga bombardimi i një spitali fëmijësh në Kiev janë të inskenuara.

Spitali i Fëmijëve Okhmatdyt u godit nga një raketë në 8 korrik 2024. 

Siç kanë vërejtur edhe përdoruesit e rrjeteve sociale, veshja e personit me të bardhë nuk përkon në disa detaje me veshjen e mjekut në fotot nga Okhmatdyt. Ai nuk ka xhepa, ndërsa doktori ka, dhe mban veshur atlete ndërsa doktori ka veshur sandale Crocs.

Qendra ukrainase pĂ«r LuftĂ«n kundĂ«r Dezinformimit (CCD) ka pĂ«rgĂ«njeshtruar videon e mĂ«sipĂ«rme. “Pasi verifikuam informacionin me PolicinĂ«, Qendra njofton se kjo video Ă«shtĂ« inskenuar nga propagandistĂ«t rusĂ«,” tha CDC.

Sipas analizĂ«s sĂ« CDC, uniforma dhe kĂ«pucĂ«t e veshura nga “oficeri i policisĂ«â€ dhe “doktori” janĂ« krejtĂ«sisht tĂ« pastra, ndĂ«rsa kushdo qĂ« po punonte nĂ« vendngjarje i kishte rrobat e mbuluara me pluhur.

SĂ« dyti, nĂ« video, “oficeri i policisĂ«â€ nuk ka pajimet – armĂ«, kĂ«llĂ«f, radio, çantĂ« e ndihmĂ«s sĂ« parĂ« etj – apo mbulesĂ« helmete dhe vendosja e simbolit tĂ« PolicisĂ« KombĂ«tare nuk Ă«shtĂ« nĂ« pĂ«rputhje me rregulloret e uniformave.

Analiza i kushtoi vĂ«mendje edhe kĂ«pucĂ«ve. “Oficeri” ka veshur çizme. MegjithatĂ«, policia ukrainase ka kohĂ« qĂ« vesh atlete speciale.

NdĂ«rkaq, “flokĂ«t e ‘doktorit’ nĂ« videon e propagandistĂ«ve rusĂ« duken si njĂ« parukĂ« nga tĂ« gjitha treguesit pamorĂ«. Materialet e rrobave nĂ« realitet dhe nĂ« video janĂ« krejtĂ«sisht tĂ« ndryshme. PĂ«rveç kĂ«saj, uniforma e njĂ« mjeku tĂ« vĂ«rtetĂ« ka njĂ« tegel horizontal nĂ« anĂ«n e pasme, ndĂ«rsa uniforma e aktorit rus jo”, tha CCD.

The post I paprovuar inskenimi i gjakosjes së doktorit ukrainas appeared first on Faktoje.al.

Dodik riktheu narrativën e vjetër të mohimit të gjenocidit në Bosnje

✇Faktoje
By: FAKTOJE
1 August 2024 at 16:00

Gjatë muajit korrik kur Organizata e Kombeve të Bashkuara përgatitej të votonte rezolutën që njeh 11 korrikun si ditën përkujtimore pvr genocidin e ndodhur në Srebrenicë në vitin 1995, presidenti i republikës Srpska në Bosnje Hercegovinë, Milorad Dodik risolli narrativën keqinformuese të hershme të mohimit të këtij fakti historik. Pretendimi i tij i gënjeshtërt u pasqyrua edhe në media.

Vjolanda Peca

“MĂ« 11 korrik nuk ka pasur asnjĂ« operacion nĂ« SrebrenicĂ«, askush nuk ka vdekur e nuk Ă«shtĂ« vrarĂ«. KĂ«shtu cituan titujt e shumĂ« mediave nga deklarata shokuese e presidentit tĂ« RepublikĂ«s Srpska Milorad Dodik nĂ« mesin e prillit tĂ« kĂ«tij viti. Kjo narrataivĂ« vinte pikĂ«risht nĂ« kohĂ«n kur njĂ« nismĂ« ndĂ«rkombĂ«tare synonte ta shpallte 11 korrikun si ditĂ«n botĂ«rore kundĂ«r gjenocidit dhe pritej tĂ« votohej nĂ« AsamblenĂ« e OKB-sĂ« disa javĂ« mĂ« vonĂ«.

Presidenti i Republika Srpska Milorad Dodik mbërrin në takimin në Srebrenicë.

Shpërndarja e deklaratës në mediat shiptare

“Dodik: NĂ« SrebrenicĂ« nuk u vra askush, do t’ia ndryshojmĂ« emrin qytetit”– ky ishte titulli i shpĂ«rndarĂ« nĂ«  disa nga mediat shqiptare tĂ« cilat edhe pĂ«rmbajtjen e kishin gati tĂ« pandryshuar.  

Ajo çfarë ra në sy ishte se disa portale, zgjodhën titujt që nënkuptonin të mirëqenë se gjenocidi i Srebrenicës nuk ka ndodhur, duke shkaktuar keqinformim të publikut në Shqipëri.

Kjo deklaratë bëri jehonë edhe në shumë media të tjera përgjatë muajit maj, por në këtë rast reflektohej që në titull lajthitja e Dodik për një pretendim të tillë.

“Dodik fyen sĂ«rish viktimat e gjenocidit serb: NĂ« SrebrenicĂ« nuk u vra askush
” shkruhet nĂ« titullin e Dosja.al.

Mohimi i gjenocidit nĂ« Srebrenice, njĂ« narrativĂ« e “vjetĂ«r”

Nga një kontroll online, del se deklarata të ngjashme Dodik, I cili njihet për qëndrimet separatiste dhe pro ruse, janë të hershme. Edhe në vitin 2010 ai citohej me të njëjtat artikulime e madje duke akuzuar auttoritetet ndërkombëtare madje se po I mohonin lirinë e shprehjes.

MirĂ«po rikthimi i deklaratave mohuese sĂ«rish nĂ« pranverĂ«n e 2024-s ishin pjesĂ« e njĂ« fushatĂ« qĂ« I paraprinte votimit nĂ« OKB pĂ«r shpalljn e 11 korrikut si ditĂ«n ndĂ«rkombĂ«tare kundĂ«r gjenocidit, njĂ« fushatĂ« lobuese  e mbĂ«shtetur edhe nga presidenti i SerbisĂ«, Aleksandar Vučić.

Kontekst historik

Masakra e Srebrenicës që mohohet nga Dodik është një fakt I njohur botërisht dhe akt I dënuar nga gjykatat ndërkombëtare si krim lufte. Gjenocidi i Srebrenicës ose Tragjedia e Bosnjës ka ndodhur në 11 korrik të vitit 1995 në Bosnje dhe Hercegovinë, ku u vranë më shumë se 8,000 boshnjakë myslimanë, kryesisht burra dhe djem të moshës 12 deri 77 vjet. Ky njihet si një nga aktet më të përgjakshme të luftës në Bosnje përgjatë 1992-1995 ku raportohet të jenë vrarë gati 100 mijë persona.

Duke filluar nga viti 1992, forcat serbe të Bosnjës shënjestruan Srebrenicën në një fushatë për të marrë kontrollin e territorit. Synimi i tyre përfundimtar ishte ta aneksonin këtë territor me republikën fqinje të Serbisë.

Nënat dhe gratë duke mbajtur fotot e djemve dhe burrave të vrarë

Masakra, e cila ishte episodi më i keq i vrasjeve masive brenda Evropës që nga Lufta e Dytë Botërore, ndihmoi në nxitjen e Perëndimit për të bërë presion për një armëpushim që i dha fund tre viteve të luftës në territorin e Bosnjës.

Narrativat që mohojnë gjenocidin në syrin e ekspertit

“Republika Srpska, qĂ« Dodik drejton, Ă«shtĂ« ndĂ«rtuar gjatĂ« luftĂ«s dhe nĂ«se ai pranon qĂ« nĂ« SrebrenicĂ« ka pasur gjenocid, do tĂ« thotĂ« qĂ« duhet tĂ« pranojĂ« qĂ« Republika Srpska Ă«shtĂ« ndĂ«rtuar mbi gjenocidin e boshnjakĂ«ve, gjĂ« qĂ« Ă«shtĂ« tĂ«rĂ«sisht e papranueshme pĂ«r tĂ«. Pra, ky Ă«shtĂ« qĂ«ndrimi zyrtar i tij dhe i entitetit qĂ« ai drejton.” – shprehet studiuesi Ledion Krisafi.

Ai vijon duke shpjeguar se vdekjet e viktimave nuk shërbyen për të sjellë paqen dhe pajtimin në fund, por përkundrazi, shërbyen për të ndarë mëdysh një shtet dhe për ta bërë thuajse të pamundur bashkëjetesën mes serbëve dhe boshnjakëve

PĂ«rfundim

Pretendimet dhe deklaratat e përsëritura të drejtuesit të Republika Srpska se gjenocidi i Srebrenicës nuk ekziston janë të rreme. Ato përsëriten në formën e fushatave dezinformuese me qëllime dashakeqe për të nxitur urrejtje etnike dhe për të mbjellë destabilitet. Ndaj mediat duhet të shmangin përhapjen ë këtyre narrativave dhe të informojnë në mënyrë të saktë publikun në lidhje me çështje të tilla me ndjeshmëri të lartë.

The post Dodik riktheu narrativën e vjetër të mohimit të gjenocidit në Bosnje appeared first on Faktoje.al.

Misioni i vetëshpallur paqeruajtës i Viktor Orban

✇Faktoje
By: Jona Plumbi
23 July 2024 at 18:00

Shefi i politikës së jashtme të Bashkimit Europian, Josep Borell, i hoqi Hungarisë të drejtën për të organizuar takimin e ardhshëm të ministrave të jashtëm dhe atyre të mbrojtjes, një takim rutinë që organizohet nga vendi që mban presidencën e Këshillit të Europës. Ky vendim erdhi pas takimeve që Orban organizoi fill pas marrjes së presidencës në KiE, duke u vetëshpallur misionar i paqes mes Rusisë dhe Ukrainës. Pavarësisht reagimeve të shumta të liderëve të BE-së, Orban vijoi turin e tij, që shpesh u portretizua edhe nga mediat si përpjekje për vendosjen e paqes, pavarësisht mungesës së mandatit nga unioni europian.

Jona Plumbi

Kryeministri hungarez Viktor Orban nuk ka njĂ« plan paqeje tĂ« tijĂ«n pĂ«r t’i dhĂ«nĂ« fund luftĂ«s mes RusisĂ« dhe UkrainĂ«s, e pavarĂ«sisht ksaj ai e kaloi muajin Korrik nĂ« njĂ« turne mes Kievit, MoskĂ«s, Pekinit dhe Ëashingtonit, me njĂ« mision personal qĂ« tĂ«rboi liderĂ«t e Bashkimit Europian.

QĂ«llimi i tĂ« vetĂ«shpallurit mision paqeje ishte drejtimi kah paqja e luftĂ«s mes RusisĂ« dhe UkrainĂ«s. “Paqja nuk do tĂ« vijĂ« vetvetiu nĂ« luftĂ«n Rusi-UkrainĂ«, dikush duhet ta bĂ«jĂ« atĂ«â€ – shkruajti Orban nĂ« publikimet e tij nĂ« rrjete sociale, ku shpesh herĂ« paralajmĂ«roi edhe pĂ«rshkallĂ«zim tĂ« luftĂ«s nĂ« rast mosndĂ«rhyrjeje.

Gjithçka nisi me marrjen nga Hungaria të presidencës së Këshillit të Europës në 1 Korrik, që do të zgjasë deri në 31 Dhjetor 2024. Presidenca e Këshillit të Bashkimit Evropian caktohet me rotacion midis 27 vendeve anëtare të BE-së çdo gjashtë muaj. Vendi që mban presidencën drejton punën e Këshillit dhe përfaqëson të gjitha shtetet anëtare në negociatat me institucionet e tjera të BE-së.

Koha e nisjes së këtij turi fill pas marrjes së presidencës së Këshillit të Europës nga Hungaria, me ndihmën e propagandës dhe narrativave keqdashëse, u lidh me misionin e supozuar të paqes së Orban.

Për këtë ndihmoi vizita e Orban në Moske, ku Putin e quajti vizitën e kryeministrit hungarez si takim me përfaqësuesin e Këshillit të Europës, pavarësisht deklaratave të shumta të zyrtarëve të lartë të BE-së që e mohonin mandatin e Orban në një rol të tillë në këto takime.

Konfuzioni u pĂ«rhap mĂ« tej pĂ«rmes metodĂ«s “copy-paste” qĂ« mediat pĂ«rdorĂ«n pĂ«r tĂ« njoftuar takimet, shpesh duke pĂ«rhapur propagandĂ«n ruse, atĂ« kineze si dhe narrativĂ«n qĂ« Orban ngriti nĂ« mbĂ«shtetje tĂ« ‘lĂ«vizjes” sĂ« tij politike. NĂ« lajmet e publikuara edhe nga mediat mĂ« tĂ« mĂ«dha nĂ« ShqipĂ«ri, takimet mes Orban u portretizuan si njĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r tĂ« arritur njĂ« marrĂ«veshje tĂ« mundshme tĂ« paqes nĂ« UkrainĂ«. Ajo qĂ« mungoi nĂ« kĂ«to lajme Ă«shtĂ« informacioni se nĂ« fakt, presidentit hungarez Orban i mungonte autorizimi i BE-sĂ« pĂ«r tĂ« zhvilluar njĂ« mision tĂ« tillĂ« paqeje.

Lajme të tilla u panë në gjuhën shqipte pas takimeve të Orban në Rusi, Kinë dhe Turqi.

Në fakt liderët e institucioneve të Bashkimti Europian, përgjegjëse për përcaktimin e politikave të unionit, u siguruan të theksonin prej fillimit se Orban nuk ishte autorizuar nga BE për iniciativën për vendosjen e paqes mes Rusisë dhe Ukrainës.

Charles Michel, President i KĂ«shillit Europian, nĂ« njĂ« letĂ«r drejtuar Viktor Orbanit nĂ« fillim tĂ« muajit Korrik theksoi se presidenca e caktuar me rotacion nĂ« KĂ«shillit e EuropĂ«s nuk ka asnjĂ« rol nĂ« pĂ«rfaqĂ«simin e Unionit nĂ« arenĂ«n ndĂ«rkombĂ«tare”. KĂ«tĂ« gjĂ« Michel ia bĂ«ri tĂ« qartĂ« Orbanit qĂ« pĂ«rpara takimit tĂ« tij me Vladimir Putin nĂ« MoskĂ«. I njĂ«jti qĂ«ndrim u theksuar edhe nga PĂ«rfaqĂ«suesi i LartĂ« i BE-sĂ«, Josep Borrell nĂ« datĂ«n 5 Korrik.

Madje, mungesa e një mandati për këtë mision u njoftua edhe nga vetë Orban.

“UnĂ« nuk jam duke negociuar nĂ« emĂ«r tĂ« askujt. E pĂ«rsĂ«ris: Hungaria nuk e ka mandatin – asnjĂ« President i KĂ«shillit tĂ« BE-sĂ« nuk e ka mandatin – tĂ« negociojĂ« nĂ« emĂ«r tĂ« Bashkimit Evropian.” – i tha ai radios hungareze nĂ« njĂ« ndalesĂ« tĂ« shkurtĂ«r nĂ« Budapest midis vizitave me presidentin ukrainas Volodymir Zelensky dhe atij rus Vladimir Putin.

PavarĂ«sisht kĂ«tyre deklaratave publike dhe shqetĂ«simit tĂ« vazhdueshĂ«m tĂ« shprehur tĂ« BE-sĂ«, shpesh mediat iu referuan takimeve tĂ« kĂ«tij turi si “mision paqeruajtĂ«s” i hungarezit Orban, pa dhĂ«nĂ« kontekstin e nevojshĂ«m pĂ«r tĂ« kuptuar se nĂ« fakt takimet ishin njĂ« propagandĂ« hungareze.

The post Misioni i vetëshpallur paqeruajtës i Viktor Orban appeared first on Faktoje.al.

“Kleriku” qĂ« provokon me incidente nĂ« ShqipĂ«ri, KosovĂ« dhe Serbi

✇Faktoje
By: FAKTOJE
15 July 2024 at 16:00

Ben Andoni

NĂ« fare pak raste nĂ« kĂ«to tri dekadat e post viteve ‘90 tĂ« historisĂ« shqiptare tĂ« religjioneve, njĂ« klerik ka arritur tĂ« prodhojĂ« lajme sa ai. Duke shfrytĂ«zuar etjen e medias pĂ«r skupe dhe paqartĂ«sinĂ« e publikut pĂ«r kanonet e religjionit, Nikolla Bllazhde, i njohur edhe si Nikolla Xhufka, pĂ«rshfaqet me rolin e priftit misionar nacionalist dhe bĂ«n lajme tĂ« vazhdueshme me prononcimet e tij mediatike, pavarĂ«sisht mohimit nga Kisha Ortodokse Autoqefale e ShqipĂ«risĂ«. Veç muajve tĂ« fundit nĂ« ShqipĂ«ri, sfida e tij tashmĂ« Ă«shtĂ« e shtrirĂ« prej kohĂ«sh nĂ« KosovĂ«.

Aktakuza e prokurorisë speciale të Kosovës

Ndaj këtij personazhi dhe një kolegu të tij është ngritur një aktakuzë në javët e fundit. Fillimisht një gabim i Prokurorisë së Kosovës në komunikatën e 28 qershorit bëri që lajmi i aktakuzës të amplifikohej nga mediat shqipfolëse në kurriz të komunitetit serb, pasi u tha se akuza është ngritur ndaj dy qytetarëve serbë për nxitje të urrejtjes.

Komunikata u ndryshua në pak minuta. Prokuroria Speciale përcolli një njoftim të ri në të cilin deklaronte se në komunikatën e parë ishte bërë një gabim teknik.

“TĂ« nderuar, ju lutem qĂ« komunikatĂ«n e mĂ«parshme mos e publikoni pasi qĂ« Ă«shtĂ« lĂ«shuar me njĂ« gabim teknik. Andaj kĂ«rkoj mirĂ«kuptimin nga ju qĂ« ta publikoni kĂ«tĂ« komunikatĂ«â€- thuhet nĂ« njoftimin e dytĂ« tĂ« PSRK-sĂ«.

*njoftimi i dytë i prokurorisë speciale të Kosovës

Për atributet fetare të personave të akuzuar në fjalë, Thoma Dhima, zëdhënësi i Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë ka thënë për Faktoje se i ashtuquajturi prift Nikolla Bllazhde nuk ka tagër si prift i kësaj kishe.

“Sipas marrĂ«veshjes mes shtetit shqiptar dhe kishĂ«s, Kisha Orthodhokse Autoqefale e ShqipĂ«risĂ« Ă«shtĂ« i vetmi autoritet shpirtĂ«ror dhe zyrtar qĂ« garanton ruajtjen dhe promovimin e parimeve dogmatike dhe kishtare, e cila udhĂ«hiqet nga organet e saj legjitime nĂ« pĂ«rputhje me statutin dhe kanonet kishtare. Gjithçka Ă«shtĂ« e sqaruar me deklaratĂ«n e Mitropolitit tĂ« Elbasanit para njĂ« viti, deklaratĂ«n e KĂ«shillit Kishtar tĂ« Elbasanit, por edhe me deklarata tĂ« ndryshme tĂ« KishĂ«s Ortodokse tĂ« ShqipĂ«risĂ« tĂ« pĂ«rcjella nĂ« media” – shpjegoi zĂ«dhĂ«nĂ«si i KishĂ«s Ortodokse.

Incidenti në kishën serbe në Kosovë

Prokuroria Speciale e KosovĂ«s akuzon Nikolla BllazhdĂ«n dhe Lejdi Zagallin pĂ«r nxitje tĂ« pĂ«rçarjes dhe urrejtjes. Bllazhde dhe Zagalli dyshohet se kanĂ« mbajtur njĂ« liturgji nĂ« kishĂ«n nĂ« verilindje tĂ« KosovĂ«s dhe kanĂ« paralajmĂ«ruar KishĂ«n Ortodokse Serbe se rrezikon “zjarret e ferrit” nĂ«se pĂ«rpiqet tĂ« ndĂ«rhyjĂ«.

“Kisha Ortodokse Shqiptare i bĂ«n thirrje KishĂ«s Serbe dhe DioqezĂ«s sĂ« RashkĂ«s dhe Patriarkut, Profirie: Mos guxo t’i afrohesh OrtodoksisĂ« Shqiptare dhe KishĂ«s Ortodokse “Fan Noli” nĂ« RakinicĂ« tĂ« PodujevĂ«s, sepse zjarri i ferrit tĂ« pret. Jeni njĂ« kishĂ« dhunuese dhe njĂ« kishĂ« anti-ligjore, jeni njĂ« kishĂ« e mallkuar nga kisha e jonĂ« Ortodokse e vĂ«rtetĂ« KombĂ«tare shqiptare” – citohen nĂ« aktakuzĂ«, fjalĂ«t e tyre.

PĂ«rsĂ«ri mediat njoftuan “telashet nĂ« tĂ« cilat ishin ngatĂ«rruar priftĂ«rinjtĂ« shqiptarĂ«â€ duke çuar mĂ« tej keqinformimin pĂ«r dy personat nĂ« fjalĂ« qĂ« sipas KishĂ«s Orthodokse Shqiptare janĂ« vetĂ«shpallur priftĂ«rinj.

Dioqeza RashkĂ«-Prizren e KishĂ«s Ortodokse Serbe gjeti argument pĂ«r narrativĂ«n qĂ« Kosova po dĂ«mton trashĂ«giminĂ« serbe, ndaj menjĂ«herĂ« denoncoi veprimet e tyre, duke thĂ«nĂ« se ishte njĂ« “akt kriminal”.

“NjĂ« tjetĂ«r akt nĂ« serinĂ« qĂ« synon uzurpimin e trashĂ«gimisĂ« shpirtĂ«rore dhe kulturore tĂ« KishĂ«s Ortodokse Serbe nĂ« KosovĂ«. Dioqeza RashkĂ«-Prizren ka vite qĂ« e ka theksuar procesin e pĂ«rvetĂ«simit kulturor tĂ« trashĂ«gimisĂ« sonĂ«. Ky incident i fundit konfirmon pretendimet tona, kĂ«tĂ« herĂ« nĂ« njĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pamohueshme dhe jashtĂ«zakonisht shqetĂ«suese”, thuhet nĂ« reagimin e tyre.

Komiteti i Kulteve që mund të shërbente për të zbardhur gjendjen, pothuaj nuk ka folur. Në fakt, ai merret me politikat dhe jo me konfrontimet, por shqetësimi publik është për Kosovën, pasi serbët vazhdimisht e përdorin si argument, që shqiptarët po dëmtojnë trashëgiminë e tyre.

NĂ« njĂ« deklaratĂ« pĂ«r Kosova Online, tre ditĂ« pas liturgjisĂ«, Kisha Ortodokse Shqiptare u distancua nga Bllazhda, duke e quajtur atĂ« “mashtrues dhe njĂ« person qĂ« nuk Ă«shtĂ« prift”.

Prokuroria Speciale ka trajtuar rastin dhe aktakuza në fjalë është dorëzuar në Gjykatën e Prishtinës për trajtim. Për rastin pritet të mbahet një proces gjyqësor ndërsa në mesin e dëshmitarëve ka edhe përfaqësues nga Kisha Ortodokse Serbe. Ndërkohë Kisha shqiptare është distancuar duke sjellë në vëmëndje marrëdhëniet e mira mes dy kishave tona.

Burimet zyrtare tĂ« DioqezĂ«s sĂ« RashkĂ«s-Prizrenit janĂ« shprehur se“Kisha Ortodokse Serbe dhe Kisha Ortodokse e ShqipĂ«risĂ« janĂ« dy kisha motra autoqefale me juridiksionet e tyre dhe gĂ«zojnĂ« marrĂ«dhĂ«nie jashtĂ«zakonisht tĂ« mira dhe vĂ«llazĂ«rore. BesimtarĂ«t ortodoksĂ« nga ShqipĂ«ria i vizitojnĂ« shpesh vendet tona tĂ« shenjta nĂ« KosovĂ« dhe nĂ« disa raste kanĂ« shĂ«rbyer nĂ« gjuhĂ«n shqipe me priftĂ«rinjtĂ« dhe murgjit tanĂ«â€.

Raste të mëhershme

Bllazhde mori vĂ«mendje pak kohĂ« mĂ« parĂ« nĂ« KosovĂ« kur shkaktoi njĂ« incident nĂ« manastirin e Deçanit. Asokohe, (Bllazhde) Xhufka pretendoi se u nxor jashtĂ« manastirit thjesht se ishte shqiptar. NĂ« atĂ« kohĂ«, manastiri ka reaguar menjĂ«herĂ«, duke thĂ«nĂ« se Xhufka ka tentuar tĂ« bĂ«jĂ« foto dhe video nĂ« kĂ«tĂ« manastir me “qĂ«llime nacionaliste provokuese”.

Në komunikatën e vet, Manastiri i Deçanit po ashtu theksoi se Xhufka nuk është dëbuar, ndërsa ata kanë njoftuar KFOR-in për aktivitetet e tij.

Mitropolia e Elbasanit, Shpatit dhe Librazhdit gjithashtu Ă«shtĂ« shprehur me shqetĂ«sim pĂ«r Nikolla Bllazhde – XhufkĂ«n.

“E shohim me shqetĂ«sim mediatizimin e tij. Marrja e informacionit paraprak nga mediat pĂ«r personin nĂ« fjalĂ«, i cili nuk i pĂ«rket asnjĂ« komuniteti fetar, nuk ka asnjĂ« autorizim, nuk ka formim pĂ«rkatĂ«s dhe nuk pĂ«rfaqĂ«son askĂ«nd pĂ«rveç vetes sĂ« tij, do e bĂ«nte tĂ« qartĂ« pĂ«rse nuk meriton tĂ« merret seriozisht”. – shkruante ajo. Ai shkoi edhe mĂ« tej. NĂ« njĂ« nga aktivitetet e tij do tĂ« merrte pjesĂ« edhe nĂ« njĂ« protestĂ«, organizuar nga disa shoqata kundĂ«r ilegjitimitetit gylenist, madje duke lĂ«shuar edhe njĂ« deklaratĂ«.

PĂ«rfundim

Pavarësisht reagimeve të shumta publike të Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë, Nikolla Xhufka vijon të portretizohet si prift duke marrë edhe vëmendjen e mediave të mëdha në vend, duke nxitur përplasje dhe narrativa të pavërteta.

Prezenca mĂ« e madhe e tij ishte nĂ« mediat qĂ« kĂ«rkonin tĂ« nxirrnin fenomenin “ndryshe” tĂ« ortodoksisĂ« shqiptare.

The post “Kleriku” qĂ« provokon me incidente nĂ« ShqipĂ«ri, KosovĂ« dhe Serbi appeared first on Faktoje.al.

❌
❌