âDer Standardâ: Shteti bektashi i TiranĂ«s shihet si precedent i rrezikshĂ«m
âShqipĂ«ria u shpall dikur vendi i parĂ« ateist nĂ« botĂ«. Tani, me nxitjen e kryeministrit Edi Rama, aty do tĂ« krijohet njĂ« shtet i vogĂ«l myslimanâ. KĂ«shtu nis njĂ« shkrim i gazetĂ«s sĂ« njohur gjermane âDer Standardâ. MĂ« poshtĂ« vjen shkrimi i plotĂ«.Â
Nga Adelheid Wölfl, âDer Standardâ
Projekti i fundit i kryeministrit shqiptar Edi Rama Ă«shtĂ« befasues. Ai dĂ«shiron tĂ« ndĂ«rtojĂ« âminishtetinâ e tij mysliman nĂ« kryeqytetin TiranĂ« pĂ«r besimtarĂ«t sufi shiit tĂ« bektashinjve. TĂ« hĂ«nĂ«n, komuniteti fetar islamik nĂ« ShqipĂ«ri reagoi ndaj planit dhe u shpreh kundĂ«r kĂ«saj ideje. Ajo nuk ishte konsultuar dhe çështja duhej tĂ« diskutohej me KĂ«shillin NdĂ«rfetar, njĂ« organ pĂ«rgjegjĂ«s. Ky Ă«shtĂ« njĂ« precedent i rrezikshĂ«m.
Edhe pĂ«rfaqĂ«suesit e urdhrit bektashi nĂ« Turqi u shprehĂ«n kundĂ«r njĂ« shteti mĂ« vete tĂ« bektashinjve nĂ« ShqipĂ«ri. Zeynel Abidin Koç, kryetari i komunitetit alevi bektashi nĂ« Turqi, tha se njĂ« âshtetâ fetar dhe ideja e bektashizmit janĂ« tĂ« papajtueshme. Ai gjithashtu tha se nuk e kuptonte se çfarĂ« kuptimi kishte njĂ« shtet i tillĂ« dhe u shpreh nĂ« favor tĂ« sekularizmit. Rama kishte njoftuar mĂ« parĂ«, sĂ« bashku me kreun e urdhrit shqiptar, Edmond Brahimaj, se donte tâu jepte anĂ«tarĂ«ve tĂ« urdhrit enklavĂ«n e tyre nĂ« njĂ« zonĂ« nĂ« lindje tĂ« TiranĂ«s, ku tashmĂ« kanĂ« qendrĂ«n bektashinjtĂ«.
Brahimaj do tĂ« bĂ«het kreu i shtetit tĂ« vogĂ«l, i cili do tĂ« shtrihet nĂ« 27 hektarĂ«. âShtetiâ do tĂ« ketĂ« administratĂ«n, pasaportat dhe kufijtĂ« e tij dhe do tĂ« quhet âShteti Sovran i Urdhrit Bektashiâ. Alkooli duhet tĂ« lejohet brenda territorit kombĂ«tar, gratĂ« duhet tĂ« lejohen tĂ« veshin çfarĂ« tĂ« duan dhe nuk duhet tĂ« ketĂ« rregulla nĂ« lidhje me stilin e jetesĂ«s.
Gratë dhe burrat trajtohen në mënyrë të barabartë
Bektashinjtë janë komuniteti i katërt fetar në Shqipëri, krahas myslimanëve, katolikëve dhe ortodoksëve. Ndryshe nga myslimanët sunitë, për bektashinjtë nuk ka rëndësi nëse dhe sa shpesh falesh në drejtim të Mekës. Gratë dhe burrat janë të barabartë në rituale. Kjo është arsyeja pse Urdhri i Dervishëve ishte i padëshiruar. Bektashinjve u lejohet të pinë edhe schnapps në disa manastire. Detyrat dhe formalitetet nuk janë qendrore për sufitë. Për dervishët, bëhet fjalë për bashkim me Zotin, jo me ligjin e Sheriatit.
Elemente nga Budizmi dhe Krishterimi, por edhe Kabala, mund të gjenden në rendin bektashi. Ajo që është thelbësore, megjithatë, është se në traditën shiite nderohet Imam Aliu, kushëriri i Profetit Muhamed, i cili gjithashtu u martua me vajzën e Muhamedit, Fatimen. Bektashinjtë, të cilët u bënë një rend në Lindjen e Mesme në shekullin e 16-të, ishin vazhdimisht në konflikt me osmanët sunitë.
MeqenĂ«se shumĂ« âheretikĂ«â u dĂ«buan nga Anadolli nĂ« provinca ndaj ka pasur njĂ« prani shiite nĂ« Ballkan.
NĂ« qendrĂ«n botĂ«rore tĂ« bashkĂ«sisĂ« fetare bektashiane nĂ« TiranĂ«, shihen piktura nĂ« vaj, ku Haxhi Bektash Veli komandon luanĂ« dhe gurĂ« fluturues. PranĂ« saj varet njĂ« foto e âFamiljes sĂ« ShenjtĂ«â. PĂ«rveç Fatimes, Abaz Aliut, Huseinit dhe Hasanit, djemtĂ« e Imam Aliut, mund tĂ« shihet edhe vetĂ« Profeti, duke pĂ«rfshirĂ« fytyrĂ«n e tij. Kjo Ă«shtĂ« e jashtĂ«zakonshme nĂ« traditĂ«n islame. PĂ«r disa myslimanĂ« tĂ« rreptĂ«, bektashinjtĂ« janĂ« heretikĂ«. Para komunizmit, 15% e popullsisĂ« shqiptare ishte ndoshta bektashiane, sot llogaritet nĂ« 5%. Por ata janĂ« ende tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m politikisht.
Pa atdhe nuk ka besim
NĂ«n Ali PashĂ«n e TepelenĂ«s (1741â1822), i cili sundoi nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« drejtĂ« tĂ« pavarur nga Porta e LartĂ«, dervishĂ«t funksionuan edhe si agjentĂ« politikĂ«. Tepelena donte ta bĂ«nte bektashizmin fenĂ« kryesore tĂ« shqiptarĂ«ve. Ai donte tĂ« ndante shqiptarĂ«t nga turqit, tĂ« lidhte njĂ« aleancĂ« kundĂ«r dominimit osman dhe tĂ« krijonte shtetin e tij. Feja ishte dytĂ«sore. Rregulli ishte: pa atdhe, nuk ka besim. Bektashizmi u pĂ«rdor si bashkues kombĂ«tar.
Sipas New York Times, njĂ« ekip ekspertĂ«sh ligjorĂ«, duke pĂ«rfshirĂ« avokatĂ« ndĂ«rkombĂ«tarĂ«, kanĂ« hartuar njĂ« projektligj qĂ« do tĂ« pĂ«rcaktojĂ« statusin sovran tĂ« shtetit tĂ« ri. Ky duhet tĂ« miratohet nga parlamenti, i cili dominohet nga Partia Socialiste nĂ« pushtet e RamĂ«s. Baba Mondi, kleriku mĂ« i lartĂ« bektashian nĂ« ShqipĂ«ri, e pĂ«rshkruan planin pĂ«r shtetĂ«sinĂ« si ânjĂ« mrekulliâ dhe shpreson qĂ« shteti tĂ« njihet nga shtetet e tjera, pĂ«r shembull edhe nĂ« PerĂ«ndim. ShtetĂ«sia do tâu jepej vetĂ«m anĂ«tarĂ«ve mĂ« tĂ« lartĂ« fetarĂ« dhe atyre qĂ« janĂ« tĂ« pĂ«rfshirĂ« nĂ« administrimin e shtetit, njoftoi ai.
©Marrë nga Der Standard, përshtati në shqip, LAPSI.al
The post âDer Standardâ: Shteti bektashi i TiranĂ«s shihet si precedent i rrezikshĂ«m appeared first on Lapsi.al.