Linda Rama, bashkëshortja e kryeministrit shqiptar, Edi Rama, ka dhënë një intervistë ekskluzive për Soon Magazine, ku ka ndarë perspektivat e saj mbi zhvillimet e fundit që kanë përfshirë vendin, duke reflektuar mbi tranzicionin historik nga izolimi komunist deri në Shqipërinë e 2024-ës.
Në intervistën e dhënë për gazetarin, Mårio de Castro, Linda Rama ofron një analizë të thellë mbi arritjet e Shqipërisë në dekadat e fundit, duke theksuar rolin e rëndësishëm të grave në këtë periudhë transformuese, por dhe sfidat që mbeten për të ardhmen.
Rama flet gjithashtu për rritjen e interesit ndërkombëtar ndaj Shqipërisë dhe ndan vizionin e saj për rolin dhe të ardhmen e grave në shoqëri.
Gazetari Mårio de Castro flet me superlativa për gruan e kryeministrit, ku thotë se ajo ka një aftësi të veçantë për të ndikuar në mendimet e të tjerëve.
Intervista e publikuar nga Soon Magazine:
Nga MĂĄrio de Castro
Ajo ka aftësinë thelbësore për të kaluar mendimet nga një mendje tek tjetra.
E pasionuar dhe e mirĂ« informuar, Linda Rama pĂ«rherĂ« motivohet nga ndjeshmĂ«ria qĂ« ka pĂ«r grupet mĂ« tĂ« prekshme: gratĂ«, fĂ«mijĂ«t, shtresat mĂ« tĂ« brishta tĂ« shoqĂ«risĂ«, personat me aftĂ«si tĂ« ndryshe, minoritetetâŠ
Fjalët e Lindës janë të veçanta e kur ajo ju drejtohet, duket si një ftesë për të ardhur dhe për të zbuluar Shqipërinë.
Kush është Linda Rama, gruaja e kryeministrit shqiptar Edi Rama?
Linda është ekonomiste, e diplomuar në vitin 1987 në Universitetin e Tiranës, Diplomë Master i Arteve në Ekonomi, dhënë nga Universiteti i Nju Jorkut dhe Universiteti i Evropës Qendrore (1993), Doktor i Shkencave Ekonomike (1996). Ka qenë Lektore e Financave Ndërkombëtare dhe Financave Publike në Universitetin e Tiranës dhe Lektore e Politikave Publike dhe Menaxhimit të Riskut Publik në Universitetin Europian të Tiranës.
Nga viti 1993 deri në vitin 1999, Linda ishte Drejtore e Privatizimit të Kompanive të Mëdha dhe Strategjike dhe Drejtore e Përgjithshme e Agjencisë Kombëtare të Privatizimit me një kontribut të shquar në përshtatjen e reformës së privatizimit masiv, teknikat e privatizimit për kompanitë e mëdha dhe strategjike duke përfshirë ristrukturimin e tyre financiar dhe menaxhimin e rrezikut, krijimin e Regjistrit të Aksioneve dhe Bursës së Tiranës.
Linda Ă«shtĂ« bashkĂ«themeluese e njĂ« prej grupeve tĂ« para âthink-tankâ nĂ« ShqipĂ«ri: âQendra e Promovimit tĂ« Zhvillimit NjerĂ«zorâ (HDPC) dhe ka qenĂ« njĂ« kontribuuese pĂ«r njĂ« kohĂ« tĂ« gjatĂ« nĂ« aktivitetet e tyre. Ajo Ă«shtĂ« autore, bashkautore dhe eksperte nĂ« shumĂ« studime, kĂ«rkime dhe dokumente politikash nĂ« fushĂ«n e Qeverisjes, Zhvillimit NjerĂ«zor, Tregut tĂ« PunĂ«s, Arsimit, MirĂ«qenies Sociale, Zhvillimit tĂ« Sektorit Privat nĂ« ShqipĂ«ri dhe rajonin pĂ«rreth.
Linda Rama Ă«shtĂ« gjithashtu njĂ« nga bashkĂ«themelueset e AleancĂ«s sĂ« FĂ«mijĂ«ve ShqiptarĂ« dhe Avokate e âSky Say Yes For Childrenâ dhe ka njĂ« pĂ«rfshirje tĂ« gjatĂ« nĂ« aktivizĂ«m pĂ«r çështjet e tĂ« drejtave tĂ« njeriut dhe shoqĂ«risĂ« civile, veçanĂ«risht ato tĂ« fokusuara nĂ« tĂ« drejtat e fĂ«mijĂ«ve dhe grave.
Linda Rama, si mund ta shpjegoni këtë valë simpatie dhe interesi për Shqipërinë që në fakt po rritet jo vetëm në Evropë, por në mbarë botën? Shqiptarët dhe solidariteti ecin së bashku dorë për dore?
Në këto 35 vite tranzicion, ne shqiptarët kemi mundur të përballemi me dy sfida historike, të hapim dyert e botës për ne dhe ta sjellim botën në derën tonë.
Etapa e parĂ« filloi nĂ« korrik 1990 me mijĂ«ra shqiptarĂ« qĂ« mbushĂ«n oborret e ambasadave nĂ« TiranĂ« dhe hipĂ«n nĂ« anijet nĂ« DurrĂ«s pĂ«r tâi shpĂ«tuar izolimit dhe varfĂ«risĂ« komuniste. MĂ« pas dhe pĂ«r shumĂ« vite, dhjetĂ«ra mijĂ«ra shqiptarĂ« tĂ« tjerĂ« çdo vit u hodhĂ«n nĂ« mal, det dhe ajĂ«r me padurim pĂ«r tĂ« jetuar Ă«ndrrĂ«n evropiane apo amerikane. NdĂ«rmjet pĂ«rpjekjeve tĂ« panumĂ«rta, ata ia dolĂ«n tĂ« fitonin tĂ« drejtĂ«n e shtetĂ«sisĂ« nĂ« vendet qĂ« zgjodhĂ«n tĂ« jetonin duke kapĂ«rcyer malet dhe detet e paragjykimeve.
Teorikisht, nĂ« vitin 1990, sĂ« bashku me rĂ«nien e izolimit komunist, ShqipĂ«ria hapi edhe derĂ«n e saj drejt botĂ«s. TĂ« parĂ«t qĂ« erdhĂ«n kĂ«tu janĂ« institucionet e huaja ndĂ«rkombĂ«tare, por dhe pak tĂ« huaj qĂ« erdhĂ«n pĂ«r punĂ«. PĂ«r mĂ« tepĂ«r, pĂ«r mĂ« shumĂ« se njĂ« çerek shekulli, tĂ« vetmit turistĂ« nĂ« ShqipĂ«ri ishin shqiptarĂ«t nĂ« emigracion kur vizitonin familjet e tyre apo shqiptarĂ«t e rajonit. MĂ« kujtohet njĂ« bisedĂ« mes kolegĂ«ve rreth vitit 2008. TĂ« shqetĂ«suar se bota thuajse nuk na njihte apo edhe kur u pĂ«rmendĂ«m nĂ« mediat ndĂ«rkombĂ«tare ishte pĂ«r shkak tĂ« disa keqbĂ«rjeve aty-kĂ«tu pĂ«rtej kufirit, po pĂ«rpiqeshim tĂ« zbulonim se si tĂ« ndryshoni kĂ«tĂ« imazh. Biseduam dhe biseduam derisa njĂ« nga kolegĂ«t e mi tha: âMos u mundoni tĂ« gjeni njĂ« zgjidhje, imazhi i ShqipĂ«risĂ« do tĂ« ndryshojĂ« kur ShqipĂ«ria tĂ« ndryshojĂ«â.
Shqipëria ka ndryshuar. Sot Shqipëria është e vizitueshme, e reklamueshme, e jetueshme. Rritja e valës së simpatisë dhe interesit për Shqipërinë në Evropë dhe në botë për Shqipërinë është sepse Shqipëria sot ofron natyrë, histori, kulturë, shërbime, sport, argëtim, rehati, aventurë, infrastrukturë, arkitekturë, punë dhe siguri. Në Shqipëri je i sigurt kudo dhe nuk ke arsye të ndihesh i pasigurt. Të sjellësh botën në derën e Shqipërisë dhe të bësh të njohur Shqipërinë e vogël në botë, besoj se ka qenë rrugëtimi më i paimagjinueshëm, më i vështirë dhe më i dhimbshëm i tranzicionit, që ka shënuar edhe fundin e izolimit ekstrem komunist. Deri para një dekade ne vazhdonim të ishim në rastin më të mirë një potencial, sot jemi një realitet turistik me shumë potenciale të tjera të pashfrytëzuara ende. Ajo që ka ndodhur në dekadën e fundit është produkt i prekshëm i vizionit zhvillimor të lidershipit politik dhe i punës së jashtëzakonshme të shqiptarëve në Shqipëri dhe shqiptarëve kudo që jetojnë e punojnë në këto tre dekada postkomuniste.
Si një grua e lindur dhe edukuar në Shqipëri, ju keni bërë një tranzicion të suksesshëm postkomunist. Cili është vizioni juaj për të ardhmen e grave në Shqipëri?
Unë u rrita me një gjyshe që punonte me kohë të plotë në shtëpi, e cila investoi të gjithë talentin, inteligjencën dhe autoritetin e saj në familje pa pasur kurrë mundësinë për të provuar veten përtej atyre mureve. Nëna ime është gruaja tipike e realizmit socialist. Ajo punonte në punë dhe në shtëpi, pa e hequr kurrë vëmendjen dhe kujdesin për mirëqenien tonë, duke na inkurajuar të arsimohemi dhe duke na rrënjosur ndjenjën e punës dhe përgjegjësisë. Jeta për gratë në komunizëm ishte e vështirë dhe e mundimshme deri në atë pikë sa çdo grua në ato dekada meritonte të quhej heroinë. Nëna ime ka bërë vetëm një punë gjatë gjithë jetës së saj, punën e zgjedhur nga shteti për të. Ndërsa e shoh sot, që është mbi të tetëdhjetat, sesi arrin të përfitojë të gjitha avantazhet që krijon teknologjia për informacion, komunikim dhe zgjidhje, më vjen keq që nuk pati mundësinë të zbulonte veten dhe të përdorte të gjithë potencialin e saj.
MegjithatĂ«, mamaja ime pati fatin tâi shihte vajzat e saj mĂ« tĂ« arsimuara se ajo, qĂ« bĂ«nin punĂ«n qĂ« zgjodhĂ«n tĂ« bĂ«nin dhe jo çfarĂ« shteti apo ideologjie do tĂ« kishte zgjedhur pĂ«r to dhe qĂ« ia dolĂ«n tĂ« pĂ«rballonin njĂ« tranzicion jashtĂ«zakonisht tĂ« vĂ«shtirĂ« nĂ« çdo kuptim. NdĂ«rsa, pĂ«r vajzĂ«n time dhe dy mbesat, spektri i tĂ« drejtave Ă«shtĂ« i pakrahasueshĂ«m dhe po aq i pakrahasueshĂ«m Ă«shtĂ« ai i mundĂ«sive ku mund tĂ« lundrojnĂ« dhe tĂ« jetojnĂ« Ă«ndrrat dhe pasionet e tyre. Ajo qĂ« pĂ«rshkrova shumĂ« shkurt mĂ« sipĂ«r Ă«shtĂ« zhvilluar nĂ« kontekste shumĂ« komplekse dhe tĂ« vĂ«shtira me pĂ«rpjekje gjigante pĂ«r tĂ« arritur botĂ«n e qytetĂ«ruar duke luftuar çdo ditĂ« me tĂ« kaluarĂ«n e komplikuar otomano-komuniste.
Sot ka ende vajza dhe gra që përdridhen në kthetrat e kësaj të shkuare, ashtu siç ka një ushtri të madhe vajzash dhe grash të angazhuara në arsim, shëndetësi, shërbime sociale, drejtësi, art e kulturë dhe deri në nivelet më të larta të administratës publike, qeverisjes dhe politikëbërjes. Një përparim kaq i qartë dhe një fuqi kaq e madhe e kësaj ushtrie më bën të besoj se të gjitha vajzat dhe gratë e së ardhmes do të kenë kaluar pragun e nënshtrimit dhe do të jenë të afta të bëjnë jetën që zgjodhën dhe jo atë të zgjedhur për to. Ndërkohë, asnjë vizion për të ardhmen e grave nuk mund të ndahet nga vizioni i të ardhmes për djemtë. Ka ardhur koha të flasim njëlloj si për të ardhmen e vajzave ashtu edhe të djemve.
The post Turizmi, tranzicioni dhe roli i grave në shoqëri, Linda Rama flet për Soon Magazine appeared first on Euronews Albania.
Login
